Main content
Litir do Luchd-ionnsachaidh 1272
Litir do Luchd-ionnsachaidh le Ruairidh MacIlleathain. Litir à ireamh 1272. Roddy Maclean reads this week's letter for Gà idhlig learners.
Last on
Sun 3 Dec 2023
13:55
´óÏó´«Ã½ Radio nan Gà idheal
More episodes
Corresponding Litir Bheag
An Litir Bheag 968
Clip
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh 1272
Duration: 05:00
Litir 1272: 'Sarah' agus an DÃ -shealladh (1)
There lived on fair Loch Rannoch-side, In slated cottage neat and bright, A woman famous far and wide, For gift of second-sight.
’S ann mar sin a tha dà n a’ tòiseachadh, a tha a’ dèanamh tuairisgeul de bhoireannach a bha a’ fuireach ann an Cille Chonain air cladach a tuath Loch Raineach. Bha an dà shealladh aice. B’ e ùghdar an dà in an t-Urramach Iain Mac na Ceà rdaich, ministear na paraiste ann an Ceann Loch Raineach. Dh’fhoillsich e an dà n anns an leabhar Schiehallion a chaidh fhoillseachadh ann an naoi ceud deug ’s a còig (1905).
Tha am ministear a’ mìneachadh a’ ghnothaich ann an ro-rà dh don dà n fon tiotal ‘The Second Sight: A Rannoch Mystery’.’S e ‘Sarah’ a ghabh an t-ùghdar air an t-seann bhoireannach mar ainm ged a tha mi a’ tuigsinn gum b’ e a fìor ainm ‘Raghnaid Chamshron’. Bha i a’ fuireach air croit faisg air Cille Chonain. Bhuineadh i do sgìre Raineach agus ’s e Nic Ghriogair a bh’ oirre mus do phòs i.
Sgaoil a cliù fad is farsaing. Ghabh Marcas Bhòid ùidh innte. Bha esan an sà s ann am buidheann ann an Lunnainn ris an cainte an Psychical Research Society. Sgrìobh fear de choimiseanairean na buidhne don mhinistear ann an Ceann Loch Raineach, ag iarraidh a thaic. Agus chaidh coimiseanair a Raineach airson agallamh a dhèanamh le Sarah air a’ chòigeamh latha fichead dhen Ã’gmhios, ochd ceud deug, naochad ’s a còig (1895).Ìý
Bha còmhradh inntinneach aca an toiseach. Thuirt an coimiseanair gun robh Marcas Bhòid gu math crà bhach agus gun robh e a’ miannachadh a bhith a’ tuigsinn nan sgriobtaran. Dh’aontaich Sarah ris. Thuirt i, ‘Tha mi dhen aon bheachd ris a’ Mharcas an sin. Tha mi a’ smaoineachadh gu bheil am Bìoball là n dhen dà -shealladh; agus nam chùis fhèin, saoilidh mi gu bheil an gibht gu math tric na taic airson cuid de rudan anns a’ Bhìoball a thuigsinn.’
Bha am ministear anns an èisteachd fhad ’s a bha Sarah a’ bruidhinn ris a’ choimiseanair. An dèidh là imhe, rinn e nà dar de chlà r air na thuirt i ann an riochd bà rdachd Beurla. Tha mi an dùil gun robh Sarah dà -chà nanach. Seo cuid de na puingean a dh’èirich à s a’ chòmhradh.Ìý
Bha Sarah pòsta agus bha teaghlach mòr aice. Dh’aidich i gun robh cuid de mhuinntir an à ite a’ gabhail eagal ron dà -shealladh aice.Ìý
Tha cladh ann an Cille Chonain – mar a bhiodh dùil bho ainm a’ bhaile. Gu tric, bhiodh Sarah a’ faicinn taibhs anns a’ chladh. Bhiodh i a’ faicinn daoine – ann an riochd thaibhsean – air an tiodhlacadh. Agus bhiodh i a’ cluinntinn fuaimean piocaid no spaid ga obrachadh anns a’ chladh – agus saor a’ dèanamh chisteachan-laighe.Ìý
Chan ann a-mhà in ann an sgìre Raineach a bha a tà lantan feumail. Chaidh fear a bhà thadh ann an Loch Obha ann an Earra-Ghà idheal a tha pìos mòr air falbh bho Raineach. Dh’fheuch sguad de dhaoine ri a chorp a lorg. Rinn iad a h-uile cà il a b’ urrainn dhaibh.Ìý
Aig a’ cheann thall, chuir iad litir gu Sarah mun chùis. Air an dearbh latha a fhuair i an litir, rinn Sarah sgeidse de Loch Obha. Chomharraich i an t-à ite far am faigheadh iad lorg air a chorp. Nuair a chaidh daoine ann, bha a chorp dìreach far an tuirt a’ bhan-fhà idh a bhitheadh e.
’S ann mar sin a tha dà n a’ tòiseachadh, a tha a’ dèanamh tuairisgeul de bhoireannach a bha a’ fuireach ann an Cille Chonain air cladach a tuath Loch Raineach. Bha an dà shealladh aice. B’ e ùghdar an dà in an t-Urramach Iain Mac na Ceà rdaich, ministear na paraiste ann an Ceann Loch Raineach. Dh’fhoillsich e an dà n anns an leabhar Schiehallion a chaidh fhoillseachadh ann an naoi ceud deug ’s a còig (1905).
Tha am ministear a’ mìneachadh a’ ghnothaich ann an ro-rà dh don dà n fon tiotal ‘The Second Sight: A Rannoch Mystery’.’S e ‘Sarah’ a ghabh an t-ùghdar air an t-seann bhoireannach mar ainm ged a tha mi a’ tuigsinn gum b’ e a fìor ainm ‘Raghnaid Chamshron’. Bha i a’ fuireach air croit faisg air Cille Chonain. Bhuineadh i do sgìre Raineach agus ’s e Nic Ghriogair a bh’ oirre mus do phòs i.
Sgaoil a cliù fad is farsaing. Ghabh Marcas Bhòid ùidh innte. Bha esan an sà s ann am buidheann ann an Lunnainn ris an cainte an Psychical Research Society. Sgrìobh fear de choimiseanairean na buidhne don mhinistear ann an Ceann Loch Raineach, ag iarraidh a thaic. Agus chaidh coimiseanair a Raineach airson agallamh a dhèanamh le Sarah air a’ chòigeamh latha fichead dhen Ã’gmhios, ochd ceud deug, naochad ’s a còig (1895).Ìý
Bha còmhradh inntinneach aca an toiseach. Thuirt an coimiseanair gun robh Marcas Bhòid gu math crà bhach agus gun robh e a’ miannachadh a bhith a’ tuigsinn nan sgriobtaran. Dh’aontaich Sarah ris. Thuirt i, ‘Tha mi dhen aon bheachd ris a’ Mharcas an sin. Tha mi a’ smaoineachadh gu bheil am Bìoball là n dhen dà -shealladh; agus nam chùis fhèin, saoilidh mi gu bheil an gibht gu math tric na taic airson cuid de rudan anns a’ Bhìoball a thuigsinn.’
Bha am ministear anns an èisteachd fhad ’s a bha Sarah a’ bruidhinn ris a’ choimiseanair. An dèidh là imhe, rinn e nà dar de chlà r air na thuirt i ann an riochd bà rdachd Beurla. Tha mi an dùil gun robh Sarah dà -chà nanach. Seo cuid de na puingean a dh’èirich à s a’ chòmhradh.Ìý
Bha Sarah pòsta agus bha teaghlach mòr aice. Dh’aidich i gun robh cuid de mhuinntir an à ite a’ gabhail eagal ron dà -shealladh aice.Ìý
Tha cladh ann an Cille Chonain – mar a bhiodh dùil bho ainm a’ bhaile. Gu tric, bhiodh Sarah a’ faicinn taibhs anns a’ chladh. Bhiodh i a’ faicinn daoine – ann an riochd thaibhsean – air an tiodhlacadh. Agus bhiodh i a’ cluinntinn fuaimean piocaid no spaid ga obrachadh anns a’ chladh – agus saor a’ dèanamh chisteachan-laighe.Ìý
Chan ann a-mhà in ann an sgìre Raineach a bha a tà lantan feumail. Chaidh fear a bhà thadh ann an Loch Obha ann an Earra-Ghà idheal a tha pìos mòr air falbh bho Raineach. Dh’fheuch sguad de dhaoine ri a chorp a lorg. Rinn iad a h-uile cà il a b’ urrainn dhaibh.Ìý
Aig a’ cheann thall, chuir iad litir gu Sarah mun chùis. Air an dearbh latha a fhuair i an litir, rinn Sarah sgeidse de Loch Obha. Chomharraich i an t-à ite far am faigheadh iad lorg air a chorp. Nuair a chaidh daoine ann, bha a chorp dìreach far an tuirt a’ bhan-fhà idh a bhitheadh e.
Faclan na Litreach
Faclan na Litreach: ro-rà dh: foreword; Raghnaid Chamshron: Rachel Cameron; Marcas Bhòid: The Marquis of Bute; crà bhach: religious, devout; sguad: squad; sgeidse: sketch.Ìý
Abairtean na Litreach
Abairtean na Litreach: ’S ann mar sin a tha dà n a’ tòiseachadh: that’s how a poem starts; a bha a’ fuireach ann an Cille Chonain air cladach a tuath Loch Raineach: who was living in Killichonan on the north shore of Loch Rannoch; bha an dà shealladh aice: she had the second sight [lit. the two sights]; b’ e ùghdar an dà in an t-Urramach Iain Mac na Ceà rdaich: the poem’s author was the Rev. John Sinclair; ministear na paraiste ann an Ceann Loch Raineach: the parish minister in Kinloch Rannoch; ’s e Nic Ghriogair a bh’ oirre mus do phòs i: she was named MacGregor before she married; sgaoil a cliù fad is farsaing: her reputation spread far and wide; buidheann ann an Lunnainn ris an cainte: a group in London called; chaidh coimiseanair a Raineach airson agallamh a dhèanamh: a commissioner went to Rannoch to conduct an interview; gun robh e a’ miannachadh a bhith a’ tuigsinn nan sgriobtaran: that he was desirous of understanding the scriptures; gu bheil an gibht gu math tric na taic airson cuid de rudan anns a’ Bhìoball a thuigsinn: that the gift in many instances is a great help to a better understanding of lots of things that are in the Bible; a’ gabhail eagal ron dà -shealladh aice: fearful of her second-sight; a’ faicinn taibhs anns a’ chladh: seeing a ghost in the cemetery; fuaimean piocaid no spaid ga h-obrachadh anns a’ chladh: the noises of a pick or spade being used in the cemetery; chan ann a-mhà in ann an sgìre Raineach a bha a tà lantan feumail: it wasn’t just in Rannoch that her talents were useful; chaidh fear a bhà thadh ann an Loch Obha ann an Earra-Ghà idheal: a man was drowned in Loch Awe in Argyll; bha a chorp dìreach far an tuirt a’ bhan-fhà idh a bhitheadh e: his body was exactly where the [female] seer said it would be.
Puing-chà nain na Litreach
Puing-chà nain na Litreach: Rinn iad a h-uile cà il a b’ urrainn dhaibh. They did everything they could. I might also have said Rinn iad na b’ urrainn dhaibh – this would mean the same. You might also hear Rinn mi na b’ urrainn or Rinn mi na b’ urrainn mi ‘I did what I could’ as the preposition do/dha is not used with urrainn in all dialects.
Gnà thas-cainnt na Litreach
Gnà thas-cainnt na Litreach: Bha am ministear anns an èisteachd: the minister was listening in/in the audience.
Broadcast
- Sun 3 Dec 2023 13:55´óÏó´«Ã½ Radio nan Gà idheal
Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic
Tha Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic (le PDFs)
All letters
Tha na litrichean uile an seo / The letters are available here
Podcast: Litir do Luchd-ionnsachaidh
Letter To Gaelic Learners
Podcast
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh
Litrichean Gaidhlig do luchd-ionnsachaidh. Gaelic letters for students of the language.