![](https://ichef.bbci.co.uk/images/ic/640x360/p0hydr10.jpg)
17/03/2006
A letter for Gaelic learners with Roddy MacLean.
Clip
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh 350
Duration: 05:30
Litir 350: Co 脿s a th脿inig am facal "M貌d"?
鈥橲 e facal inntinneach a th鈥 ann am m貌d, nach e? Seo na thathar ag r脿dh anns an fhaclair Gh脿idhlig Br矛gh nam Facal airson 鈥渕貌d鈥: 1. F猫is far am bi co-fharpaisean ann an ce貌l, seinn, dr脿ma etc, agus 2. (aosta) c霉irt. Tha sin ceart, nach eil? Sin mar a tha am facal an-diugh.
Ach ma th猫id sinn air ais mu cheud bliadhna gu faclair Dwelly, tha e gu math eadar-dealaichte. Seo na th鈥 aig Dwelly fo 鈥渕貌d鈥: 1. Court, court of justice, 2. Assembly, meeting, 3. Petty court, 4. Baron baillie court, 5. Court at which presides the agent of landed proprietors, to adjust differences among tenants, and to take cognizance of all abuses of any portion of his employees鈥 property. An uair sin s矛os aig 脿ireamh 6: Annual competition held in Gaelic literature and music etc, under the auspices of An Comunn G脿idhealach.Nach eil sin a鈥 dearbhadh mar a dh鈥檃tharraicheas c脿nan ann an ceud bliadhna?!
鈥橲 ann 脿s an t-Seann Lochlannais a th脿inig am facal m貌d. Bha m贸t a鈥 ciallachadh coinneamh no c霉irt 鈥 an 矛re mhath a鈥 chiall a bh鈥 air an fhacal ann an G脿idhlig mus d鈥 fhuair an Comunn G脿idhealach gr猫im air aig deireadh an naoidheamh linn deug. Nuair a bha an Comunn a鈥 taghadh ainm airson na f猫ise ci霉il aca, bha cuid an aghaidh 鈥渕貌d鈥 leis gur e facal a bh鈥 ann aig nach robh seann fhreumh Ceilteach. Co-dhi霉, 鈥檚 e 鈥渕貌d鈥 a chaidh a thaghadh, agus 鈥檚 e M貌d a鈥 Chomuinn a鈥 phr矛omh chiall air an fhacal an-diugh.
Ach, 脿s d猫idh dhomh sin a r脿dh, tha e inntinneach mar a nochdas am facal ann an seanfhaclan. Mar eisimpleir: Chan ann a h-uile l脿 a bhios m貌d aig Mac an T貌isich. Chan ann a h-uile l脿 a bhios m貌d aig Mac an T貌isich. Tha m貌d an seo a鈥 ciallachadh 鈥渃ourt鈥.
鈥橲 e a bh鈥 ann am Mac an T貌isich fear a bha na bh脿illidh do Iarla Pheairt. Bha fearann aige ann am Magh Bh脿rd ann an Srath 脠ireann. 鈥橲 e duine cruaidh a bh鈥 ann. Bhiodh e a鈥 feuchainn ri aon eucoireach a chrochadh gach l脿 a bha e a鈥 cumail c霉irt, airson eagal a chur air eucoirich eile, agus airson e fh猫in a dh猫anamh ainmeil. Is math nach robh c霉irt 鈥 no m貌d 鈥 aige a h-uile l脿.
Seo an seanfhacal eile a lorg mi le 鈥渕貌d鈥 ann: Is truimid am m脿l am m貌d. Tha sin a鈥 ciallachadh, 鈥淭he rent is all the heavier because of the food-rent.鈥 Is truimid am m脿l am m貌d. B鈥 e sin ciall eile air 鈥渕貌d鈥. Bha e a鈥 ciallachadh na dh鈥檉heumadh m脿ladair a thoirt don uachdaran aige ann am biadh. Bha sin a bharrachd air na dh鈥檉heumadh e a thoirt don uachdaran ann an airgead. Bha meudachd, no luach, a鈥 mh貌id a r猫ir meudachd an fhearainn.
Mar eisimpleir, tr脿th san naoidheamh linn deug, bha aig tuathanach air Oighreachd a鈥 Bharra Challtainn ri dusan dusan ugh agus dusan cearc a thoirt seachad gach bliadhna mar mh貌d. Bha toll ann an dreasair sa chidsin ann an taigh an uachdarain agus, nan robh na h-uighean a bha e a鈥 faighinn beag gu le貌r 鈥檚 gun d鈥 rachadh iad troimhe, cha ghabhadh an t-uachdaran riutha mar ph脿irt dhen mh貌d.
Sin am facal m貌d, ma-th脿 鈥 co-dhi霉 leth-cheud bliadhna mus do th貌isich M貌d a鈥 Chomuinn, mar a tha sinn e貌lach air an-diugh. Nach math, ge-t脿, nach eil na seann mh貌dan ann am bith tuilleadh 鈥 is gu bheil iad air an cuimhneachadh a-mh脿in ann an seanfhaclan.
Faclan na Litreach
Abairtean na Litreach
Puing-ch脿nain na Litreach
Seanfhacal na Litreach
Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic
Tha Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic (le PDFs)
All letters
Tha na litrichean uile an seo / The letters are available here
Podcast: Litir do Luchd-ionnsachaidh
Letter To Gaelic Learners
Podcast
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh
Litrichean Gaidhlig do luchd-ionnsachaidh. Gaelic letters for students of the language.