04/02/2005
A letter for Gaelic learners with Roddy MacLean.
Clip
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh 292
Duration: 05:37
Litir 292: Am b脿ta-sm霉id, an Comet
Nuair a nochd am b脿ta-sm霉id, an Comet, air Abhainn Chluaidh airson a鈥 chiad turais ann an ochd ceud deug 鈥檚 a dh脿-dheug (1812), bha Eanraig Bell gu math toilichte. Is esan a chruthaich an soitheach.
Rugadh Bell ann an T貌rr Fhitheachan ann an Lodainn an Iar. Dh鈥檕braich e ann an diofar dhreuchdan, agus ann an diofar 脿iteachan, mus do th貌isich e air b脿taichean-sm霉id a dhealbh. Cha do ghabh Roinn a鈥 Chabhlaich R矛oghail ris na smuaintean aige agus bhruidhinn e ri feadhainn ann an d霉thchannan thall thairis. Am measg sin bha fear Fulton anns Na St脿itean Aonaichte. Ann an ochd ceud deug 鈥檚 a seachd (1807), bha b脿taichean-sm霉id a鈥 se貌ladh air aibhnichean m貌ra Ameireagaidh a Tuath.
Bliadhna 脿s d猫idh sin, ghluais Bell gu Baile Eilidh air Abhainn Chluaidh. Bha a bhean a鈥 ruith taigh-貌sta agus amar-sn脿imh anns a鈥 bhaile. 鈥橲 e neach-gnothaich air leth math a bh鈥 innte, agus tha e coltach gun do chuir ise airgead mu choinneimh a鈥 phr貌iseict airson an Comet a thogail ann an Glaschu.
Cha robh an soitheach uabhasach m貌r. Cha robh innte ach trithead 鈥檚 a tr矛 troighean de dh鈥檉had, agus bha i car coltach ri b脿t-iasgaich, ach a-mh脿in gu robh d脿 roth m貌r air gach taobh dhith. Ach bha droch bheachd aig cuid oirre. Bha i salach is fuaimneach. Agus cha robh i m貌r gu le貌r, no l脿idir gu le貌r, airson a dhol fada aig muir. Air l脿 math ci霉in air Abhainn Chluaidh, ruigeadh i astar de shia m矛le mara san uair. Ann an ochd ceud deug is ochd-deug (1818), shaoil Eanraig Bell gu robh an t-脿m ann an t-seirbheis a leudachadh 鈥 agus am b脿ta a leudachadh leis. Bha an Comet gu bhith a鈥 se貌ladh eadar Glaschu is An Gearasdan. Chaidh a gearradh ann an d脿 leth, agus chaidh sia troighean a bharrachd de dh鈥檉had a chur innte. Is chaidh einnsean na bu mh貌 a chur innte.
A bharrachd air an sgiobair, bhiodh criutha de sheachdnar air b貌rd agus b鈥 e fear dhiubh sin am p矛obaire. Uaireannan bhiodh an luchd-siubhail a鈥 dannsadh air b貌rd gu ce貌l na p矛oba 鈥 airson an cumail fh猫in bl脿th!
Air a鈥 chiad l脿 dhen turas chun a鈥 Ghearasdain, bhiodh an Comet a鈥 dol bho Ghlaschu gu ruige Can脿l a鈥 Chr矛onain. Chuireadh an luchd-siubhail seachad an oidhche ann a sin. Air an l脿rna-mh脿ireach, bhiodh an soitheach a鈥 f脿gail a鈥 chan脿il is a鈥 tionndadh gu tuath.
Bha an leabhar fiosrachail, Lumsden鈥檚 Steam Boat Companion, a鈥 toirt rabhadh seachad mun chaolas ceithir m矛le gu tuath air beul a鈥 chan脿il. B鈥 e sin an Doras M貌r. 鈥淣uair a bhios i a鈥 l矛onadh agus a鈥 tr脿ghadh, gu h-脿raidh aig 脿m an reothairt,鈥 sgr矛obh 霉ghdar an leabhair, 鈥渢ha an sruth an seo uabhasach luath, is uaireannan cho l脿idir 鈥檚 nach d猫an soitheach a鈥 ch霉is na aghaidh.鈥 Bhiodh an Comet a鈥 dol tron Doras leis an t-sruth.
Ach cha deach c霉isean gu math dhi anns an D霉bhlachd ochd ceud deug is fichead (1820). Bha d脿 thubaist bheag aice, is chaidh beagan millidh a dh猫anamh oirre. Bha i slaodach agus, nuair a r脿inig i an Doras M貌r, bha i air dheireadh. Bha an t矛de-mhara a鈥 tionndadh na h-aghaidh.
Bha g猫ile ann agus bha i a鈥 cur sneachd. Dh鈥檉heuch an sgiobair ri adhartas a dh猫anamh ann an saobh-shruth. 鈥橲 e sin fear de na sruthan faisg air a鈥 chladach, a tha a鈥 ruith an aghaidh an t-strutha mh貌ir. Bhuail an Comet anns na creagan agus bhris i ann an d脿 leth 鈥 d矛reach far an deach a leudachadh d脿 bhliadhna roimhe. Gu fortanach, fhuair a h-uile duine gu t矛r, ach b鈥 e sin an deireadh don Chomet.
Faclan na seachdaine
Abairtean na seachdaine
Puing-ch脿nain na seachdaine
Gn脿ths-cainnt na seachdaine
Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic
Tha Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic (le PDFs)
All letters
Tha na litrichean uile an seo / The letters are available here
Podcast: Litir do Luchd-ionnsachaidh
Letter To Gaelic Learners
Podcast
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh
Litrichean Gaidhlig do luchd-ionnsachaidh. Gaelic letters for students of the language.