Main content
Sorry, this episode is not currently available

A letter for Gaelic learners with Roddy MacLean.

Clip

Litir 262: Faclair 霉r

Tha mi airson innse dhuibh an t-seachdain-sa mu fhaclair 霉r a th脿inig a-mach o chionn ghoirid. 鈥橲 e an t-ainm a th鈥 air an Teach Yourself: Gaelic Dictionary oir buinidh e don t-sreath leabhraichean Teach Yourself. Tha e gu math feumail, saoilidh mi. Agus tha e ag obair anns an d脿 dh貌igh 鈥 G脿idhlig gu Beurla, agus Beurla gu G脿idhlig.

鈥橲 iad 霉ghdaran an fhaclair Boyd Robastan agus Iain MacDh貌mhnaill, dithis a tha air leth comasach is foghlamaichte. Agus tha an leabhar 霉ghdarrasail. Aig dusan not鈥 ach sgillinn (拢11.99), tha a phris reusanta. Chanainn gu bheil e feumail do luchd-ionnsachaidh, ged nach eil e buileach cho m貌r ri faclairean eile, leithid Watson agus Mark. Ach tha Watson agus Mark (mar a tha Dwelly) d矛reach ag obair anns an aon d貌igh 鈥 G脿idhlig gu Beurla.

Tha measgachadh math de dh鈥檉haclan ann a bhuineas an d脿 chuid don Gh脿idhealtachd thraidiseanta agus don t-saoghal 霉r anns a bheil sinn be貌 an-diugh. Gheibh thu tearb is tearbadh, rud a n矛 croitear airson aon bhuidheann de chaoraich a sgaradh bho bhuidheann eile. Is tha maistreadh ann, rud a dh猫anadh na seana-mhnathan nuair a bhiodh iad a鈥 d猫anamh 矛m. Mar as trice an-diugh 鈥檚 ann a鈥 ceannach a leithid anns a Cho-op a bhitheas iad.

Air an l脿imh eile, d猫 th鈥 aca airson gnothaichean a bhuineas do choimpiutaireachd? Uill, seo na th鈥 aca fo website: l脿rach-l矛n. Gl猫 mhath. Surf the net : tr脿l an l矛on. Mmm. Ach d猫 mu dheidhinn cool? Smodaig. Mmm. Chan eil fhios a鈥檓 nach bu ch貌ir dhuinn d矛reach aideachadh gu bheil cool air a dhol a-steach don Gh脿idhlig cuideachd鈥

Ach tha duilgheadas an-c貌mhnaidh ann do dhaoine a tha a鈥 cruthachadh faclair beag. D猫 dh鈥檉h脿gas iad 脿s? Tha Robastan agus MacDh貌mhnaill air deagh thaghadh a dh猫anamh, chanainn, ach aig 脿mannan tha rudeigin a dh矛th. Mar eisimpleir, smaoinichibh air an t-seantans sh矛mplidh seo 鈥 鈥淐huir i aiste air a鈥 bh貌rd鈥. Canaidh mi sin a-rithist. Chuir i aiste air a鈥 bh貌rd. D猫 tha sin a鈥 ciallachadh? Uill, anns an fhaclair 霉r, tha 鈥渁iste鈥 a鈥 ciallachadh 鈥渇rom/out of her/it鈥. Mmm, d猫 d矛reach a rinn a鈥 chaileag air a鈥 bh貌rd? Ach le faclair nas m貌, ch矛 sinn gu bheil aiste cuideachd a鈥 ciallachadh 鈥渃omposition鈥 no 鈥渆ssay鈥. Mar sin, 鈥檚 d貌cha gur e an t-eadar-theangachadh as fhe脿rr 鈥 鈥渟he put an essay on the table.鈥

Tuigidh sibh gu bheil mi a鈥 gabhail beagan sp貌rs. Ach bu mhath leam am faclair 霉r a mholadh airson gach riochdair roimhearach no prepositional pronoun (mar aiste) a chur ann fa leth mar cheann-fhacal. Nuair a ch矛 thu rud mar aige no aigesan ann an teacsa, tha am faclair seo a鈥 m矛neachadh gu bheil e a鈥 ciallachadh 鈥渉is鈥. Ann an cuid de dh鈥檉haclairean, tha iad d矛reach ag r脿dh, 鈥渃oimhead air aig鈥 agus feumaidh tu an uair sin dhol gu duilleag eile, agus obrachadh a-mach d猫 tha am facal aigesan a鈥 ciallachadh.

Agus air an taobh dhen leabhar a tha a鈥 dol bho Bheurla gu G脿idhlig, tha mi a鈥 faicinn gu bheil an d脿 shiostam cunntaidh ann. Mar eisimpleir, airson 鈥渟ixty鈥 tha iad ag r脿dh tr矛 fichead no seasgad. Agus airson 鈥渟eventy鈥 tha iad ag r脿dh, tr矛 fichead 鈥檚 a deich no seachdad. 鈥橲 e an seann siostam a tha fhathast anns a鈥 phr矛omh 脿ite ach c貌 aige tha fios nach atharraich sin anns na deich bliadhna romhainn? Agus mus fhalbh mi, facal feumail eile bhon fhaclair: d猫 a鈥 Gh脿idhlig a th鈥 air stereotype? Gn脿th-iomhaigh. Sin e bhuam an t-seachdain seo. Beannachd leibh.

Faclan na seachdaine

Faclan na seachdaine: 霉ghdaran: authors; 霉ghdarrasail: authoritative; reusanta: reasonable; tearbadh: separation (as of lambs from ewes); maistreadh: churning; an-c貌mhnaidh: always; eadar-theangachadh: translation; ceann-fhacal: headword; bhuam: from me.

Abairtean na seachdaine

Abairtean na seachdaine: buinidh e don t-sreath leabhraichean: it belongs to the series of books; saoilidh mi: I reckon; ged nach eil e buileach cho m貌r ri: although it is not quite as big as; a bhuineas an d脿 chuid: which belongs to both; rud a dh猫anadh na seana-mhnathan: something the old wives would do; 鈥檚 ann a鈥 ceannach a leithid a bhitheas iad: they buy the like (this form puts the emphasis on ceannach); air an l脿imh eile: on the other hand; chan eil fhios a鈥檓 nach bu ch貌ir dhuinn d矛reach aideachadh: I don鈥檛 know if we shouldn鈥檛 just admit; d猫 dh鈥檉h脿gas iad 脿s?: what do they leave out?; tha iad air deagh thaghadh a dh猫anamh, chanainn: they have made a good choice, I would say; tha rudeigin a dh矛th: something is missing; gu bheil mi a鈥 gabhail beagan sp貌rs: that I鈥檓 having a bit of fun; feumaidh tu an uair sin dhol gu duilleag eile: then you have to go to another page; gu bheil d脿 shiostam cunntaidh ann: that there two counting systems in it; c貌 aige tha fios: who knows; nach atharraich sin anns na deich bliadhna romhainn: that that won鈥檛 change in the ten years ahead (of us); facal feumail eile: another useful word.

Puing-ghr脿mair na seachdaine

Puing-ghr脿mair na seachdaine: Aiste and aiste are homonyms 鈥 two words with different meanings which carry the same pronunciation and, in this case, even the same spelling. There perhaps aren鈥檛 as many in Gaelic as in English鈥 and this is a reason that puns are not as easy to construct in Gaelic as they are in English. But why don鈥檛 you and your friends or learners鈥 group get together, gather a few words of this nature and try and make some puns with them? Here鈥檚 a couple of examples to get you going: bile (lip) and bile (parliamentary bill) 鈥 chuir i f脿ilte mh貌r air na bilean aige, agus 鈥檚 e am ball p脿rlamaid a bha toilichte; m矛os (month) and mias (basin) 鈥 tha mi a鈥 feitheamh airson mias mus glan mi m鈥 aodann. If you get some good ones, why not send them to me?

Gn脿ths-cainnt na seachdaine

Gn脿ths-cainnt na seachdaine: Aig dusan not鈥 ach sgillinn: at 拢11.99. This is the easy and idiomatic way to give prices of this nature. It is easier than 鈥渁ona nota dheug, ceithir fichead sgillinn 鈥檚 a naoi-deug鈥 in the vigesimal system and likewise easier than 鈥渁on-deug notaichean, naochad 鈥檚 a naoi sgillinn鈥 in the decimal system. Similarly, 拢5.99 is 鈥渟ia not鈥 ach sgillinn鈥 and 拢2.95 is 鈥渢r矛 not鈥 ach c貌ig sgillinn鈥.

Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic

Tha Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic (le PDFs)

All letters

Tha na litrichean uile an seo / The letters are available here

Podcast: Litir do Luchd-ionnsachaidh

Letter To Gaelic Learners

Podcast