28/06/2002
A letter for Gaelic learners with Roddy MacLean.
Clip
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh 156
Duration: 04:49
Litir 156: Caisteal Amhuinnsuidhe
Bidh fios agaibh gu bheil oighreachd Cheann a Tuath Na Hearadh air a鈥 mhargaidh an-dr脿sta. Tha Caisteal Amhuinnsuidhe mar ph脿irt dhen oighreachd, agus tha an t-uachdaran leis a bheil e, agus am fearann mu thimcheall, ag iarraidh co-dhi霉 ceithir gu leth millean not air an son. Tuigidh sibh, aig pr矛s mar sin, gu bheil cuid de mhuinntir Na Hearadh teagmhach mu dheidhinn an oighreachd a cheannach dhaibh fh猫in. Air an l脿imh eile, tha feadhainn gu l脿idir dhen bheachd gur e rud math a bhiodh ann nan robh smachd aig a鈥 choimhearsnachd air an oighreachd air a bheil iad a鈥 fuireach. 鈥橲 e t矛de a dh鈥檌nnseas d猫 thachras.
Bha ceann a tuath Na Hearadh, agus Caisteal Amhuinnsuidhe, uaireigin ann an l脿mhan Bodach an t-Siabainn. B鈥 e sin am far-ainm a bh鈥 aig feadhainn, co-dhi霉 ann an Le貌dhas, air a shon 鈥 Bodach an t-Siabainn 鈥 the soap-man. Am Morair Leverhulme. Anns an Litir seo, agus anns an d脿 litir a tha a鈥 leantainn oirre, bheir sin s霉il air a鈥 Mhorair Leverhulme, agus mar a thug e buaidh air Le貌dhas agus Na Hearadh. Agus aig deireadh ghnothaich, innsidh mi dhuibh d猫 an luach a bh鈥 air ceann a tuath Na Hearadh ann an naoi deug, is c貌ig ar fhichead (1925). Cha robh e faisg air ceithir millean not.
Rugadh Uilleam Hesketh Lever ann an ochd deug, leth-cheud 鈥檚 a h-aon (1851) agus dh鈥櫭╥rich e gu bhith na cheannard air companaidh mh貌r mh貌r eadar-n脿iseanta a bha st猫idhichte, co-dhi霉 anns a鈥 chiad dol a-mach, air siabann. Ach chaidh e fada na b鈥 fhaide na sin agus bha Lever Brothers an s脿s ann an iomadach se貌rsa gn矛omhachais. Agus anns na h-Eileanan an Iar, 鈥檚 e gn矛omhachas st猫idhichte air 猫isg na mara a bha fa-near do dh鈥橴illeam, am Morair Leverhulme mar a bh鈥 air aig an 脿m sin. Cha b鈥 ann anns Na Hearadh a th貌isich e, ge-t脿, ach ann an Le貌dhas.
Cheannaich e Le貌dhas agus Na Hearadh c貌mhla anns a鈥 Ch猫itean, naoi-deug is ochd-deug (1918) bhon uachdaran a bh鈥 ann roimhe, Donnchadh MacMhathain. Thuirt e an toiseach nach robh c脿il fa-near dha ach 脿ite-fuirich snog a lorg am measg dhaoine air an robh sp猫is mh貌r aige. Uill, bha sin anns a鈥 chiad dol a-mach. As d猫idh greis, cho-dh霉in e gum b鈥 urrainn dha Eilean Le貌dhais a dh猫anamh fada na b鈥 fhe脿rr na bha e, le bhith a鈥 st猫idheachadh gn矛omhachas m貌r ann am baile Ste貌rnabhaigh. Bha e ag iarraidh Ste貌rnabhagh a dh猫anamh na bhaile m貌r m貌r br猫agha. Ach airson sin, shaoil e, bhiodh feum aige air tuathanasan taobh a-muigh a鈥 bhaile airson bainne a dh猫anamh is a reic do luchd-obrach nam factaraidhean aige.
Gu m矛-fhortanach dha, cha do thuig e eachdraidh an fhearainn anns na h-eileanan agus bha e airson na tuathanasan m貌ra, gu h-脿raidh ann an Coll agus Griais, gu tuath air Ste貌rnabhagh, a ghl猫idheadh, a dh鈥檃indeoin 鈥檚 gu robh m貌ran de mhuinntir Le貌dhais air a bhith ag iarraidh croitean a chruthachadh orra.
Uaireannan bidh daoine a鈥 smaoineachadh gur ann tro bhliadhnaichean d貌rainneach a鈥 Chogaidh Mh貌ir a dh鈥櫭╥rich an t-iarrtas airson an fhearainn sin. Ach chan eil sin f矛or idir. Mura
b鈥 e gu robh an t-uachdaran a bh鈥 ann roimhe cho m矛-dhe貌nach, bha B貌rd an 脌iteachais air croitean a chruthachadh far an robh grunn thuathanasan, Griais nam measg, mus do th貌isich an cogadh. Agus don fheadhainn a th脿inig be貌 tron chogadh, cha robh duine sam bith a鈥 dol a chur stad orra bho bhith a鈥 faighinn fearann dhaibh fh猫in. Bha a h-uile c脿il deasaichte airson str矛 mh貌r mun fhearann agus, 鈥檚 d貌cha, str矛 mh貌r airson cridhe Gaidhealach an eilein.
Faclan na seachdaine
Abairtean na seachdaine
Puing-ghr脿mair na seachdaine
Gn脿ths-cainnt na seachdaine
Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic
Tha Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic (le PDFs)
All letters
Tha na litrichean uile an seo / The letters are available here
Podcast: Litir do Luchd-ionnsachaidh
Letter To Gaelic Learners
Podcast
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh
Litrichean Gaidhlig do luchd-ionnsachaidh. Gaelic letters for students of the language.