![](https://ichef.bbci.co.uk/images/ic/640x360/p0hydr10.jpg)
19/01/2001
A letter for Gaelic learners with Roddy MacLean.
Clip
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh 81
Duration: 05:02
Litir 81: Seann bh脿rdachd
Ghineadh iad is rugadh iad,
Is thogadh iad is dh鈥檉h脿s
Chaidh str脿c dhen t-saoghal thairis orr鈥,
鈥橲 mu dheireadh, fhuair iad b脿s.
鈥橲 e b脿rd ainmeil a sgr矛obh a鈥 chriomag sin de bh脿rdachd. Agus innsidh mi dhuibh c貌 bh鈥 ann nas fhaide dhen Litir. Ach bu mhath leam na briathran seo a chleachdadh mar dh貌igh gus sealltainn nach eil a鈥 chasaid 鈥 gu bheil a鈥 Gh脿idhlig gu math briathrach mar ch脿nan, is gun cleachd i deich fhaclan far an d猫anadh seachd a鈥 ch霉is ann am Beurla - an-c貌mhnaidh f矛or.
Ghineadh iad is rugadh iad is thogadh iad. Tha na gn矛omhairean seo uile anns a鈥 mhodh fhulangach neo, mar a chanas iad ann am Beurla, the passive voice. Canaidh sinn 鈥渇ulangach鈥 ris air sg脿th 鈥檚 gu bheil an c霉isear anns an t-seantans, neo an subject, a鈥 fuiling a鈥 ghn矛omh. Rugadh iad. They were born. Chaidh an gn矛omh a dh猫anamh orra.
Ma tha sibh air a bhith a鈥 leughadh a鈥 Bh矛obaill Gh脿idhlig, bidh sibh e貌lach air na gn矛omhairean seo 鈥 co-dhi霉 mar 鈥渞ug鈥 is 鈥済hin鈥 is 鈥渢hog鈥. Mar eisimpleir, seo criomag as Genesis, Caibideil c貌ig ar fhichead: An sin ghabh Abraham bean a-rithist, dom b鈥 ainm Ceturah. Agus rug i dha Simran agus Iocsan, agus Medan, agus Midian, agus Isbac, agus Suah. Agus ghin Iocsan Seba, agus Dedan鈥
Rug i dha Simran. Tha sin a鈥 ciallachadh 鈥渟he bore him Zimran鈥 鈥 am measg m貌ran eile, a r猫ir choltais! 鈥橲 e a th鈥 ann an 鈥渞ug鈥 an gn矛omhair 鈥渂eir鈥 anns a鈥 mhodh spreigeach neo active voice, agus anns an tr脿th chaithte, neo past tense. 鈥橲 e 鈥渋鈥 Ceturah agus 鈥檚 i c霉isear an t-seantains. Rug ise Simran.
Ach, mura h-eil sinn airson guth a r脿dh oirrese, agus ma tha sinn d矛reach airson a r脿dh gu robh Simran air a bhreith, chanamaid 鈥渞ugadh Simran鈥. Tha an gn矛omhair a-nise anns a鈥 mhodh fhulangach. Agus tha gn矛omhairean eile ag obair anns an aon d貌igh: ghin is ghineadh, thog is thogadh, rinn is rinneadh, thuirt is thuirteadh, thug is thugadh, is mar sin air adhart.
Gu le貌r de ghr脿mair ma tha! Tilleamaid don bh脿rdachd. B鈥 e an t-霉ghdar Rob Donn, b脿rd ainmeil an ochdamh linn deug 脿 Cataibh. Rugadh e 鈥 agus sin an gn矛omhair a-rithist 鈥 rugadh e ann an seachd ceud deug agus ceithir-deug (1714) ann an D霉thaich MhicAoidh. Anns an d脿n 鈥淢arbhrann do Thri霉ir Sheann Fhleasgach鈥 thug e iomradh air tri霉ir bhr脿ithrean a bha gu math sp矛ocach. Bha iad math air airgead a ch脿rnadh is a ch霉mhnadh, ach cha robh iad math air a chosg. Tha e coltach gu robh iad air ionmhas m貌r a thiodhlacadh 鈥 gu robh iad air a chur am falach fon talamh. Gu h-iongantach, chaochail dithis dhiubh taobh a-staigh latha o ch猫ile, agus chaidh an tiodhlacadh aig an aon 脿m anns an aon uaigh. Seo d脿 rann bhon d脿n:
Aon duine 鈥檚 bean on t脿inig iad,
Na br脿ithrean ud a chuaidh,
Bha an aon bheatha th矛meil ac鈥,
鈥橲 bha 鈥檔 aodach dhen aon chl貌imh:
Mun aon uair a bh脿saich iad,
鈥橲 bha 鈥檔 n脿dar dhen aon bhuaidh:
Chaidh 鈥檔 aon siubhal dhaoine leo鈥,
鈥橲 chaidh 鈥檔 s矛neadh san aon uaigh.
Bu daoine nach d鈥 rinn briseadh iad,
Le fiosrachadh do ch脿ch;
鈥橲 cha mh貌 a rinn iad aon dad,
Ris an can an saoghal 鈥済r脿s鈥;
Ach ghineadh iad, is rugadh iad,
Is thogadh iad, is dh鈥檉h脿s,
Chaidh str脿c dhen t-saoghal thairis orr鈥,
鈥橲 mu dheireadh, fhuair iad b脿s.
Agus tha e coltach 鈥 ged a dh鈥檉heuch iomadh duine ri ionmhas nam br脿ithrean a lorg thairis air 霉ine 鈥 nach do lorgadh e. C貌 aige tha fios nach eil e fon talamh ann am badeigin fhathast.
Faclan na seachdaine
Abairtean na seachdaine
Puing ghr脿mair na seachdaine
Gn脿ths-cainnt na seachdaine
Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic
Tha Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic (le PDFs)
All letters
Tha na litrichean uile an seo / The letters are available here
Podcast: Litir do Luchd-ionnsachaidh
Letter To Gaelic Learners
Podcast
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh
Litrichean Gaidhlig do luchd-ionnsachaidh. Gaelic letters for students of the language.