![](https://ichef.bbci.co.uk/images/ic/640x360/p0hydr10.jpg)
15/12/2000
A letter for Gaelic learners with Roddy MacLean.
Clip
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh 76
Duration: 04:43
Litir 76: M脿iri NicEalair
Air an t-seachdamh latha dhen t-Sultain, ochd ceud deug, ceithir fichead 鈥檚 a deich (1890), chaochail a鈥 bhana-bh脿rd, M脿iri NicEalair, ann an D霉n Eideann. Cha robh i ach da fh矛chead bliadhna 鈥檚 a c貌ig-deug, ach bha i air a bhith tinn le tinneas-cridhe agus droch chnatan anns a鈥 gheamhradh roimhe sin, agus cha deach i am feabhas.
Chan e 鈥淣icEalair鈥 a bh鈥 oirre bho th霉s; ph貌s i fear MacEalair a bha na mharaiche, agus chaidh i cuide ris do dh鈥檌omadh 脿ite anns an Roinn E貌rpa. Rinn iad an dachaigh ann an D霉n Eideann. 鈥橲 e Camshronach a bh鈥 innte bho th霉s, agus rugadh is thogadh i ann an d霉thaich nan Camshronach, Lochabair. Bha a h-athair na fhuineadair anns a鈥 Ghearasdan, ach chuir M脿iri seachad m貌ran 霉ine na h-貌ige anns an d霉thaich cuide ri a seana-ph脿rantan. Thog i m貌ran de dhualchas na sg矛re bhuapa.
Bha i math air b脿rdachd agus choisinn i cli霉 dhi fh猫in le bhith a鈥 sgr矛obhadh d脿in, ann an G脿idhlig agus Beurla, airson p脿ipearan-naidheachd. Sgr矛obh i leabhar de dh鈥檃bairtean G脿idhlig, agus bha mi ag innse dhuibh mu dheidhinn sin an t-seachdain 鈥檚 a chaidh. Fhuair i urram ann an ochd ceud deug, tr矛 fichead 鈥檚 a sia-deug (1876), nuair a chaidh a h-ainmeachadh mar Bh脿rd do Chomunn G脿idhlig Inbhir Nis. Bha an dreuchd sin aice fhathast nuair a chaochail i.
Seo a鈥 chiad rann de dh脿n 鈥 marbhrann 鈥 a sgr矛obh M脿iri don Urramach Alasdair MacGriogair a bha na mhinistear ann an Inbhir Nis airson deich bliadhna fichead. Bha Mgr MacGriogair air a bhith an s脿s gu m貌r ann an Comunn G脿idhlig Inbhir Nis:
Tha an sneachda gu d霉mhail
Air fl霉ran an r猫idhlein;
Tha na ne貌il dhubha d霉nadh
Gu dl霉th mu na speuran;
Cha chuirear oirnn aiteas,
Le aiteal na gr猫ine,
Bho nach gluaisear mo charaid
Bho sparradh na d猫ile,
An t矛r nam be貌.
Dh鈥檉h脿s M脿iri ainmeil nuair a thug a鈥 Bh脿nrigh Bhictoria cead dhi an leabhar aice, 鈥淟eaves from the Journal of our Life in the Highlands鈥, eadar-theangachadh gu G脿idhlig. Agus rinn i leabhar Beurla cuideachd mun Ghearasdan. Ach cha robh c霉isean buileach r猫idh na beatha fh猫in. Dhealaich i fh猫in is an duine aice, agus dh鈥檉huirich i na h-aonar airson nan deich bliadhna mu dheireadh de a beatha. Seo am p矛os mu dheireadh dhen mharbhrann aice don Urr MacGriogair.:
Bho nach gluaisear mo charaid
Bho sparradh na d猫ile,
Cha chuirear orm aiteas
Le aiteal na gr猫ine;
Ged bhios e貌in a鈥 seinn coireil
Ann an coire nan geugan,
Bidh mise ri tuireadh,
Gu muladach, deurach,
An t矛r nam be貌.
Agus tha fhios gur ann mar sin a bha m貌ran Ghaidheal nuair a chual鈥 iad mu bh脿s M脿iri fh猫in.
Ach b鈥 fhe脿rr leam ur f脿gail an t-seachdain-sa le smuain nas aighearaiche. Bha mi a鈥 coimhead anns an leabhran de dh鈥檃bairtean G脿idhlig a rinn M脿iri, anns an earrann air b脿taichean. Tha feadhainn de na h-abairtean gu math feumail 鈥 leithid 鈥渟uas an se貌l鈥, 鈥渘uas an se貌l鈥, 鈥渢arraing an sg貌d鈥, 鈥済abh an sti霉ir鈥 agus 鈥渋omraibh, 鈥榠llean gasda!鈥
Agus bha abairt mhath ann airson na chanas an darna duine ris an duine eile nuair a tha e ag iarraidh air iomramh air ais airson am b脿ta a thoirt gu stad 鈥 d猫an fodha. D猫an fodha. Nise, dh鈥檉heumadh tu bhith gu math faiceallach ann a bhith a鈥 cleachdadh abairt mar sin an-diugh, can, le deugaire aig an robh G脿idhlig na sgoile a-mh脿in. Bhiodh an t-eagal ormsa, nan canadh sibh 鈥渄猫an fodha, d猫an fodha鈥 gu cabhagach, agus ur soitheach gu bhith a鈥 bualadh ann am b脿ta eile, gun leumadh an gille bochd thar a鈥 chliathaich!
Faclan na seachdaine
Abairtean na seachdaine
Puing ghr脿mair na seachdaine
Gn脿ths-cainnt na seachdaine
Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic
Tha Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic (le PDFs)
All letters
Tha na litrichean uile an seo / The letters are available here
Podcast: Litir do Luchd-ionnsachaidh
Letter To Gaelic Learners
Podcast
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh
Litrichean Gaidhlig do luchd-ionnsachaidh. Gaelic letters for students of the language.