06/10/2000
A letter for Gaelic learners with Roddy MacLean.
Clip
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh 66
Duration: 05:14
Litir 66: Muirt na h-Apainn
Anns a鈥 phuing-ghr脿mair anns an Litir mu dheireadh, thug sinn s霉il air an abairt 鈥渋s coireach鈥. Anns an ochdamh linn deug, nuair a bha e anns a鈥 ch霉irt fo chasaid de mhurt, chleachd Seumas Sti霉bhart, neo Seumas a鈥 Ghlinne, mar as fhe脿rr a dh鈥檃ithnichear e, an abairt sin. 鈥淐貌 air bith is coireach,鈥 thuirt e, 鈥渋s mis鈥 an creanaiche.鈥 鈥橲 e creanaiche cuideigin a tha a鈥 fuiling ann an d貌igh air choreigin. Bha Seumas a鈥 ciallachadh gur e cuideigin eile bu choireach airson a鈥 mhuirt, ach gur e e fh猫in a bhiodh ciontach a r猫ir na c霉irte.
Tha e iongantach mar a tha deasbad ann fhathast mu dheidhinn ciont Sheumais Sti霉bhairt. Tha mi a鈥 d猫anamh dheth gur e is coireach airson sin gun do chleachd an sgr矛obhadair ainmeil, Raibeart Louis Stevenson, a鈥 ch霉is anns an nobhail aige, 鈥淜idnapped鈥. F脿gaidh sinn an leabhar an darna taobh, ge-t脿, is bheir sinn s霉il air na thachair, cho fad 鈥檚 is aithne dhuinn, ann am 鈥淢uirt Apainn鈥 ann an seachd ceud deug, d脿 fhichead 鈥檚 a dh脿 dheug (1752).
Air a鈥 cheathramh latha deug dhen Ch猫itean, bha ceathrar a鈥 dol tro Choille an Leitir Mh貌ir ann an Apainn, ann an Earra-Ghaidheal. Chualas urchair-ghunna agus thuit fear far an eich a bha e a鈥 marcachd, agus d脿 pheilear na dhruim. B鈥 esan Cailean Caimbeul 脿 Gleann Iubhair.
Bha an Caimbeulach ag obair don riaghaltas mar bh脿illidh air na h-oighreachdan a chaidh a ghabhail thairis an d猫idh Bl脿r Ch霉il Lodair, air sg脿th 鈥檚 gun tug na cinn-chinnidh taic do The脿rlach Og Sti霉bhart. Am measg nan oighreachdan sin, bha Ard Seile ann an Apainn, a bha le Sti霉bhartach eile (nach robh c脿irdeach don Phrionnsa). An d猫idh Bl脿r Ch霉il Lodair, theich an ceann-cinnidh don Fhraing agus chaill e a chuid fearainn.
Sia bliadhna as d猫idh sin, 鈥檚 e Cailean Caimbeul 脿 Gleann Iubhair a bha a鈥 riaghladh na h-oighreachd, as leth an riaghaltais. Ach bha muinntir an 脿ite gu math m矛-thoilichte. Bha an Caimbeulach a鈥 feuchainn ri cuid aca fhuadachadh bhon dachannan. Agus bha n脿imhdeas air a bhith ann eadar na Sti霉bhartaich agus na Caimbeulaich airson uine mh貌ir co-dhi霉.
Chan eil fios le cinnt c貌 mhuirt Cailean Caimbeul, ach bha amharas ann gur e Sti霉bhartach eile, Ailean Breac, a bu choireach. Bha Ailean na shaighdear aig an riaghaltas, ach chaidh e thairis do dh鈥檃rm nan Seumasach, agus theich e don Fhraing an d猫idh Bl脿r Ch霉il Lodair. Thill e a dh鈥橝lba bho 脿m gu 脿m, ge-t脿, ann an d矛omhaireachd, agus tha e coltach gu robh e ann an Earra-Ghaidheal aig 脿m a鈥 mhuirt.
Cha d鈥檉huair an riaghaltas greim air, ach bha iad airson cuideigin a pheanasachadh. Chuir iad casaidean as leth lethbhr脿thair a鈥 chinn-chinnidh, Seumas Sti霉bhart, Seumas a鈥 Ghlinne, gu robh esan an s脿s anns a鈥 mhurt c貌mhla ri Ailean Breac. Mu dheireadh, nochd e anns a鈥 ch霉irt ann an 鈥 c脿ite? C脿ite, ach Inbhir Aora, pr矛omh bhaile nan Caimbeulach!
鈥橲 e Caimbeulach a bh鈥 anns an 脿rd-bhritheamh, agus bha Caimbeulaich anns a鈥 mh貌r-chuid anns an di霉raidh. Chan eil e na iongnadh, ma-th脿, gun d鈥檉huair a鈥 ch霉irt ciontach e. Chaidh Seumas a chrochadh air croich ann am Bail鈥 a鈥 Chaolais, agus chaidh a chn脿mhan fh脿gail ann a sin, air an cumail ri ch猫ile le ueir, airson bliadhnaichean, mar rabhadh do mhuinntir an 脿ite.
Shaoileadh tu, nuair a bha e air ais anns an Fhraing, gu robh Ailean Breac air aideachadh don mhurt, ach cha do dh鈥檃idich. C貌, ma-th脿, a mhuirt Cailean Caimbeul? 鈥橲 d貌cha nach bi fios againn air a sin a-chaoidh.
Faclan na seachdaine
Abairtean na seachdaine
Puing ghr脿mair na seachdaine
Gn脿ths-cainnt na seachdaine
Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic
Tha Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic (le PDFs)
All letters
Tha na litrichean uile an seo / The letters are available here
Podcast: Litir do Luchd-ionnsachaidh
Letter To Gaelic Learners
Podcast
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh
Litrichean Gaidhlig do luchd-ionnsachaidh. Gaelic letters for students of the language.