12/11/1999
A letter for Gaelic learners with Roddy MacLean.
Clip
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh 19
Duration: 04:14
Litir 19: Gaeilge
Bha mi ann an Eirinn o chionn ghoirid ann an Gaeltacht Th矛r Chonaill, sg矛re anns an iar-thuath far a bheil an c脿nan, Gaeilge, gu math l脿idir. Th脿inig mi tarsainn air an t-sean-fhacal a leanas ann an sin agus tuigidh sibh anns a鈥 mhionaid, nuair a chluinneas sibh e, d猫 cho coltach 鈥檚 a tha an d脿 ch脿nan, agus an d脿 chultar, ann an Alba agus Eirinn: 鈥淚s fe谩rr carad 鈥檚 a g-c煤irt 鈥檔a bonn sa spar谩n鈥.
Uill, nach eil sinn fh猫in ann an Alba ag r脿dh an dearbh rud. 鈥淚s fhe脿rr caraid 鈥檚 a ch霉irt na cr霉n 鈥檚 a sporan.鈥 鈥橲 d貌cha gur e 鈥渃r霉n鈥 a chanadh na h-Eireannaich fh猫in uaireigin, agus gun d鈥檉huair iad cuidhteas sin air sg脿th adhbharan poilitigeach. C貌 aige tha fios. Ach, a dh鈥檃indeoin cr矛ochan poilitigeach a chaidh a thogail eadar Alba is Poblachd na h-Eireann anns an fhicheadamh linn, chan eil teagamh nach eil an d脿 dh霉thaich, agus an d脿 Gh脿idhlig, faisg air a鈥 ch猫ile ann an iomadach d貌igh.
Chan eil sin a鈥 ciallachadh, ge-t脿, nach eil diofar ann agus nach gabh mearachdan d猫anamh bho 脿m gu 脿m nuair a tha Albannach thall ann an Eirinn, agus e a鈥 feuchainn ri Gaeilge a labhairt. Tha cuid de na faclan G脿idhlig againne cuideachd aig na h-Eireannaich ach le ciall rudeigin eadar-dhealaicht鈥 orra. Agus feumaidh tu bhith gu math faiceallach!
Am facal 鈥渂odach鈥 mar eisimpleir. Mar is trice, ann an Alba, tha sin a鈥 ciallachadh 鈥渇ear aosta鈥. Ach chan eil an ciall sin aig an fhacal ann an Eirinn. An 脿ite sin, tha e a鈥 ciallachadh 鈥渂leigeard鈥. Agus feumaidh tu bhith faiceallach ann an Eirinn leis an fhacal 鈥渄貌igheil鈥. Chuir boireannach Eireannach ceist air fear Albannach a bha c貌mhla rium 鈥 鈥渃aid茅 mar a t谩 t煤?鈥, neo 鈥渃iamar a tha thu?鈥 Thuirt e 鈥渢谩 m茅 go d贸igheil鈥 neo 鈥渢ha mi gu d貌igheil鈥 agus chuir sin stad air a鈥 ch貌mhradh buileach. Tha d貌igheil a鈥 ciallachadh 鈥渂r猫agha鈥 neo 鈥渂貌idheach鈥 ann an Eirinn agus bha a鈥 bhan-Eireannach a鈥 smaoineachadh gu robh mo charaid ag r脿dh gu robh e d矛reach 鈥渂貌idheach鈥! Agus nach robh irioslachd sam bith aige!
Rinn mi-fh矛n rudeigin car coltach ri sin nuair a bha mi a鈥 bruidhinn ri t猫 ann an taigh-seinnse. Thug mi iomradh air boireannach eile agus thuirt mi ris a鈥 bhan-Eireannach gur e 鈥渂ean ghasta鈥 neo 鈥渂oireannach gasta鈥 a bh鈥檃nns an t鈥檈ile. Bha mi a鈥 ciallachadh gu robh i c貌ir, laghach. Ach, ann an Eirinn, tha 鈥済asta鈥 a鈥 ciallachadh 鈥渓uath, sgiobalta鈥. Smaoinich a鈥 bhan-Eireannach gu robh mi a鈥 ciallachadh gu robh an t鈥檈ile na boireannach luath 鈥 mar a bhiodh Sonia O鈥 Suileabh谩in, an luth-chleasaiche. Ach nas miosa na sin, faodaidh 鈥渂ean ghasta鈥 cuideachd a bhith a鈥 ciallachadh 鈥渇ast woman鈥, leis an droch chiall mar a th鈥檃ca ann am Beurla. Cha mh貌r nach do rinn mi mearachd mh貌r!
Ach canaidh mi aon rud mu dheidhinn nan Eireannach: tha iad math air sp貌rs is fealla-dh脿 a dh猫anamh, agus cha ghabh iad dragh m貌r sam bith mu mhearachd neo dh脿 mar sin. Agus tha iad nas fhe脿rr na tha muinntir na G脿idhealtachd againne ann a bhith a鈥 cumail a dol leis a鈥 Ghaeilge an 脿ite a bhith a鈥 tionndadh gu Beurla. Thuirt boireannach ann an T矛r Chonaill
rium gu robh Alba br猫agha br猫agha agus gun do ch貌rd a l脿ithean-saora a bhon-uiridh anns na h-Eileanan Siar agus anns an Eilean Sgitheanach rithe gu m貌r, ach a-mh脿in aon rud. 鈥橲 e sin nach bruidhneadh aon neach G脿idhlig rithe anns na h-eileanan air fad, ach a-mh脿in aig Sabhal M貌r Ostaig. Gu fortanach, cha b鈥檈 sin an se貌rsa f脿ilte a fhuair mi-fh矛n ann an Gaeltacht Th矛r Chonaill.
Faclan na seachdaine
Abairtean na seachdaine
Puing ghr脿mair na seachdaine
Sean-fhacal na seachdaine
Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic
Tha Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic (le PDFs)
All letters
Tha na litrichean uile an seo / The letters are available here
Podcast: Litir do Luchd-ionnsachaidh
Letter To Gaelic Learners
Podcast
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh
Litrichean Gaidhlig do luchd-ionnsachaidh. Gaelic letters for students of the language.