´óÏó´«Ã½

Uchafbwyntiau Radio Cymru dros yr wythnos ddiwethaf, gyda chyflwyniadau clir a syml fydd o gymorth i chi wella'ch iaith.

Rhaglen  Aled Hughes - Jack the Ripper

puteiniaid – prostitutes
llofrudd – murderer
llawfeddyg – surgeon
organau cenhedlu – reproductive organs
y dystiolaeth – the evidence
ymchwilydd – researcher
gor-nai – great-nephew
honni – to allege
perthynas – relationship
profi – to prove

Does neb yn gwybod pwy oedd Jack The Ripper. Mae yna sawl theori wedi bod ynglŷn â'r person laddodd nifer o buteiniaid yn Llundain yn 1888. Ond oeddech chi'n gwybod bod rhai yn meddwl mai Cymro, Syr John Williams, oedd y llofrudd? Mae gan Dyfrig Davies ddiddordeb mawr yn yr hanes ac mi gafodd Aled Hughes sgwrs efo fo ddydd Mawrth.

Y Post Cyntaf – Plwmbo y Clown

codi ofn – to scare
colur – make-up
dioddef – to suffer
ar ei wyliadwraeth – on the lookout
amlygu – manifest
bobol bach – goodness me
cadw fy mhellter – keeping my distance
i’w cwrdd nhw – to meet them
cyflwr – condition
enw swyddogol – official name

Er bod clowniaid wedi bod o gwmpas ers cannoedd o flynyddoedd, mae llawer yn eu hofn nhw ac erbyn hyn mae yna glowniaid sy'n peidio â gwisgo colur er mwyn gwneud i bobl deimlo'n fwy cyfforddus. Cafodd Kate Crockett ar y Post Cyntaf fore Mawrth sgwrs efo Plwmbo y Clown, sef Mici Plwm.

Rhaglen Geraint Lloyd - Clwb Golff Celtic Minor

does dim rhyfedd – It’s not surprising
cymaint – so many
rheolau – rules
eitha cymhleth – quite complicated
mo’yn – to want

Dach chi'n deall golff? Dach chi'n gwybod be ydy 'handicap' a 'par'. Dyma i chi  Ann Thomas o Glwb Golff Cletic Minor yn Ystradgynlais yn sgwrsio ar raglen Geraint Lloyd nos Lun, ac yn trio esbonio rheolau’r gêm...

Dewch am Dro – Cofis

tafodiaith unigryw – an unique dialect
Cofis – Pob Caernarfon
anhawster – difficulty
amddiffynnol – defensive
o ddifri – seriously
canlyn – courting
gwylltion nhw fi – they angered me
clustan – clout
mwya cegog – the mouthiest
nes fod o’n troi – till he was spinning

Falle nad ydy Clwb Celtic Minor yr un mor enwog â'r Celtic Manor yng Nghasnewydd ond maen nhw'n amlwg yn deall eu golff yno. Mae hen, hen hanes i dre Caernarfon wrth gwrs, ac mae gan y Cofis dafodiaeth unigryw Gymraeg. Ond pa fath o groeso sydd i'w gael gan y Cofis i'r rhai sy'n dod o du allan i'r dre? Mae'r actores ac awdures Mari Gwilym yn briod efo'r Cofi Emrys Llewelyn Jones. Dyma hi'n sôn am y croeso gafodd hi gan rai o ffrindiau Emrys...

Bore Cothi – Adar rhamantus

ar yr olwg cyntaf – at first
bodoli – to exist
cariadus – loving
yn gynhenid – intrinsic
paru am oes – pair for life
hadau – seeds
brasder – fat
ymestyn – to extend
cymar – partner
oesoedd canol – middle ages

Dach chi'n berson rhamantus? Wnaethoch chi ddathlu dydd Santes Dwynwen ym mis Ionawr a dydd San Ffolant wythnos diwetha? Dan ni'n lwcus yng Nghymru yn tydan, i gael dau gyfle i ddangos ein hochr ramantus. Ond pa mor rhamantus ydy adar bach? Dyna holodd Shan Cothi i Daniel Jenkins Jones fore Mercher, ar ddydd San Ffolant...

Bore Cothi - Cyflwr y Coluddyn

triniaeth – treatment
Cyflwr y Coluddyn – Bowel condition
ymladd – fighting
cael gwared o – to get rid of
ambell i – the occasional
nefoedd – heaven
cyhyd – so long
cymryd rheolaeth – taking Control
meddyginiaeth - medicine
ta beth – in any case

Mi glwyon ni dipyn am Gyflwr y Coluddyn, Crohn's Disease, ar Bore Cothi ddydd Mercher. Buodd Wendy Jones yn sôn am fyw efo'r cyflwr ac am y driniaeth holistig sy’n ei helpu...

Yr Oedfa - Helen Prosser

carchar – prison
Parch – Rev
ymgynnull – to congregate
wnaeth fy nharo i – struck me
y broses dderbyn – the reception Process
diraddio – degrade
erthyliad – abortion
cyffuriau – drugs
ysgytwad – a shock
colli rheolaeth – to lose control
Flynyddoedd yn ôl fel rhan o ymgyrch Cymdeithas yr Iaith buodd Helen Prosser yn y carchar am ychydig.  Ymunodd Helen â’r Parch Gethin Rhys ar Yr Oedfa bore Sul i sôn am y profiad o fod yn garcharor.