����ý

Cynnwys y wers hon

• Un cyflwyniad ar sut i ddisgrifio person neu gymeriad
• Tri gweithgaredd i ymarfer y sgiliau sydd eu hangen wrth ddisgrifio

Lesson content

• One introduction on how to describe a person or character
• Three activities to practise the skills needed when describing a person or character

Portread o berson

Beth yw portread?

Mewn portread mae angen i ti ddisgrifio person yn fanwl. Felly, mae angen i ti ystyried disgrifio'r pethau canlynol am berson:

• edrychiad
• personoliaeth
• hanes
• rhywbeth diddorol am y person, ee digwyddiadau o'u bywyd, neu eu gwaith

Mae angen i ti gynnwys nodweddion arddull amrywiol i wneud dy waith yn ddiddorol.

Iaith ac arddull portread

Mae angen i ti:

• ysgrifennu yn y trydydd person, ee Mae e’n fachgen drwg, Mae hi’n ferch fywiog a brwdfrydig
• treiglo’n feddal ar ôl 'ei' gwrywaidd, ee ei ben moel ef, ei goesau cadarn ef
• treiglo’n llaes ar ôl 'ei' benywaidd, ee ei chyhyrau mawrion hi, ei chefn crwm hi
• treiglo’n feddal ar ôl yr arddodiad 'gan' – mae ganddo wallt hir, mae ganddi drwyn smwt

Bydd nodweddion arddull fel y rhai hyn yn gwneud dy waith yn ddiddorol.

Ansoddeiriau

• Llygaid – disglair, drygionus, hapus, llwyd, cyfrwys
• Gwallt – anniben, tywyll, golau, syth, seimllyd
• Personoliaeth – amyneddgar, direidus, pryfoclyd, gweithgar, hapus, caredig

Cymariaethau

• Gwallt blêr fel gwrych.
• Corff esgyrnog fel sgerbwd.
• Llygaid fel dwy farblen sgleiniog.

Trosiadau

• Tas wair yn gorffwys ar ei ben.
• Mae’n gawr o ddyn.
• Draig o ddynes ydy hi.

Personoli

• Gwallt yn dawnsio yn y gwynt wrth iddo redeg drwy’r stryd.

Cofia roi trefn ar dy waith drwy ei strwythuro'n ofalus. Dyma strwythur gelli di ei ddilyn bob tro rwyt ti'n mynd ati i ddisgrifio person neu gymeriad:

• paragraff cychwynnol
• darlun nodweddiadol - hanesion diddorol, personoliaeth, arferion
• pryd a gwedd - llygaid, wyneb, gwallt, corff, dillad
• pam fod y person yma yn arbennig?

Gweithgaredd 1 / Activity 1

Newidia'r brawddegau isod o’r person cyntaf i’r trydydd person.

1. Mae gen i wallt byr a syth.
2. Rydw i’n swnllyd.
3. Dydw i ddim yn ofni dangos fy nheimladau.
4. Mae gen i deulu cefnogol.
5. Does gen i ddim un blewyn ar fy mhen.

Gweithgaredd 2 / Activity 2

Darllena'r darn disgrifiadol hwn:

Roedd Gareth yn fachgen digon plaen. Roedd ganddo lygaid llwyd bychain ac roedd ei wallt byr tywyll yn daclus bob amser. Roedd yn mynd i eistedd ar yr un fainc yn y parc bob dydd i fwyta ei ginio gan anwybyddu pawb oedd o’i gwmpas. Doedd neb am geisio cynnal sgwrs ag ef. Er ei fod yn fachgen caredig roedd rhywbeth yn od amdano.

Nawr, darllena fersiwn o'r portread uchod, sydd wedi cael ei addasu rywfaint.

Heb os, bachgen digon plaen oedd Gareth. Roedd ganddo lygaid llwyd bychain fel botymau ar grys ac roedd ei wallt byr tywyll yn eistedd yn daclus ar ei ben. Yn ddi-ffael, roedd Gareth yn ymlwybro at yr un fainc i fwyta ei ginio yn ddyddiol. Anaml iawn y byddai Gareth yn cynnal sgwrs ag unrhyw un a doedd dim un o drigolion y parc yn meiddio siarad ag ef. Er gwaethaf ei bersonoliaeth garedig, roedd rhywbeth yn od am Gareth.

Pa un o'r portreadau uchod yw’r gorau yn dy farn di? Noda'r rhesymau pam bod un yn well na'r llall.

Gweithgaredd 3 / Activity 3

Ysgrifenna bortread o gymeriad o dy hoff lyfr neu o rywun enwog rwyt ti'n ei edmygu, gan ddefnyddio'r strwythur canlynol i dy helpu:

• darlun nodweddiadol - hanesion diddorol, personoliaeth, arferion
• pryd a gwedd - llygaid, wyneb, gwallt, corff, dillad
• pam fod y person yma yn arbennig?

Cofia hefyd ddefnyddio Ansoddeiriau a chymariaethau i atgyfnerthu dy ddarn disgrifiadol.