 |
 Y Ddraig Goch
Clasur o nofel dditectif
Adolygiad Lyn Ebenezer o Y Ddraig Goch Emlyn Roberts. Gwasg Gwynedd. 拢6.95.
A ninnau'n byw mewn gwlad sy'n cynhyrchu llenyddiaeth, caneuon a rhaglenni radio a theledu ail-law, yn amrywio o efelychiadau i gyfieithiadau, braidd yn betrusgar y dechreuais ddarllen Y Ddraig Goch
.
Erbyn diwedd yr ail baragraff roeddwn i'n barod i roi'r gorau iddi.
Efelychiad noeth o arddull Chandler, Spillane a Hammett, meddwn i wrthyf fy hun.
Yn ffodus, darllenais ymlaen a chael fy nghyfareddu gan nofel Emlyn Roberts.
Mae efelychu a chyfieithu wedi mynd yn bla yng Nghymru a gadewch i mi unwaith eto ganu fy nhiwn gron: Wela'i ddim pwrpas o gwbwl mewn cyfieithu llenyddiaeth o'r Saesneg i'r Gymraeg.
Yn anffodus, ry'n ni'n byw mewn gwlad ddwyieithog. O'r herwydd, pam ddylwn i ddarllen gwaith J K Rowling neu Ruth Rendell yn y Gymraeg pan fedrai eu darllen yn y Saesneg gwreiddiol?
(Dydi'r ffaith na fynnwn eu darllen, beth bynnag, mewn unrhyw iaith nac yma nac acw).
Mwy o ddeunydd gwreiddiol Cymraeg sydd ei angen, mwy o gyfieithu o'r Gymraeg i'r Saesneg.
Cwbl Gymreig
A phan gychwynnais ddarllen Y Ddraig Goch, dyma deimlo na fyddai'n ddim byd amgenach nag efelychiad slafaidd o arddull awduron nofelau ditectif America yn 么l yn y Tridegau.
Buan y sylweddolais fy nghamgymeriad.
Ydi, mae'r arddull bytiog, slic, a'r ffraethebion un-llinellog yn atgoffa rhywun o anturiaethau Philip Marlowe neu Sam Spade.
Ond cryfder hon yw bod yr arddull yn gwbwl Gymraeg, a'r stori yn troi o gwmpas rhywbeth na fedrai fodoli mewn unrhyw wlad arall - yr Eisteddfod Genedlaethol.
Cofiaf i John Ellis Williams unwaith leoli llofruddiaeth mewn Eisteddfod Genedlaethol yn ei nofel Y Gadair Wag, nofel a gyfieithodd i'r Saesneg fel Murder at the Eisteddfod.
Roedd honno'n nofel yn null Agatha Christie ond mawredd Y Ddraig Goch yw ei amarch a'i haerllugrwydd.
Yfed a smygu gormod
Sam Spade y nofel hon yw Jaci Nora, dic preifat sy'n yfed gormod, smygu gormod a mentro gormod. Ac sy'n troi'n ormodol ymysg ei atgofion.
O'i gwmpas mae llu o gymeriadau lliwgar sydd 芒 rhai o'r enwau mwyaf dyfeisgar a welwyd mewn nofel Gymraeg erioed.
Meddyliwch am ferch feindlws gyda'r enw Lois Calon.
A dyna'i chi'r diweddar Lili Leddf.
A beth am Stirling Moth?
A Glen Co? (Ydi, mae'r lleoliad yn atgoffa rhywun o Gaernarfon).
A beth am Brifardd benywaidd o'r enw Melangell Fasackerley?
A'r Gorseddwr pybyr hwnnw o Ddwygyfylchi sy'n mynnu cael ei adnabod fel Gyfylchi Gyfylchi?
Dim ond un awdur arall fedra'i gofio iddo greu cymeriadau mor lliwgar a bizzare, a Glyn M Ashton oedd hwnnw, yn ysgrifennu fel Wil Cwch Angau n么l yn y Chwedegau.
Llofrudd dieflig
Wn芒i ddim manylu ar y stori ymhellach na dweud bod y Brifwyl yn ymweld 芒 Chaerlloi.
Ond a oes heddwch?
Dim ffiars o beryg!
Mae Gorseddigion yn mynd yn ysbail i lofrudd dieflig, ac mae Jaci Nora yn y canol.
Yn y canol hefyd, yn allwedd i'r cyfan, mae'r Ddraig Goch.
Mewn dwylo llai medrus gallai'r holl beth fod wedi troi'n ffars. Ond na. Mae yma blot cadarn, arddull mor fywiog ag arian byw, ymadroddion pytiog yn tanio fel bwledi, a llwyth o hiwmor.
Ond yma ac acw, ynghanol yr holl reiat a'r hwyl, ceir adegau tyner a thrist.
Mae'n amlwg fod dylanwad The Maltese Falcon yma, ond bu'r awdur yn ddigon cyfrwys a digywilydd i achub y blaen drwy gyfeirio at nofel fawr Dashiel Hammett yn ei nofel ei hun. A dyna dynnu'r carped o dan fy nhraed, fel petai.
Os defnyddio nofel dditectif fel patrwm, anodd meddwl am un well na The Maltese Falcon.
Fe'i hysgrifennwyd gan Dashiel Hammett yn 1930, a throdd y ffilm o'r nofel i fod yn glasur gyda s锚r fel Humphrey Bogart, Sidney Greenstreet a Peter Lorre.
Dyma, hwyrach, y ffilm dditectif ddiffiniol.
Ychwaneger 'gwych'
Petawn i'n dweud wrthych fod plot Y Ddraig Goch yn clymu'r Eisteddfod 芒 Phatagonia a hyd yn oed Al Qaaeda, mae'n si诺r y byddech yn ystyried y cyfan fel rwts llwyr.
Ond na, mae dychymyg yr awdur yn dr锚n, a'r cyfan mewn rhyw ffordd ryfedd, yn gwneud synnwyr ac yn dod i fwcwl yn gwbwl annisgwyl ond eto'n synhwyrol.
Disgrifir Emlyn Roberts yn y broliant ar y clawr cefn fel 'actor, ysgrifennwr a cherddor'. At hynna, ychwanegwch 'nofelydd', ac at 'nofelydd' ychwanegwch 'gwych'.
Gweler Gwales
 |
Ychwanegwch eich sylwadau i'r dudalen fan hyn:
|
|
|
|
|
|  | |  | |  | |  | | |  S么n amdanynt
Rhestr o'r holl lyfrau sydd wedi cael sylw ar 大象传媒 Cymru'r Byd.
|
|
|
|  | |  | | |  Gair am air:
Detholiad o ddyfyniadau - ydych chi'n gwybod pwy yw'r awdur?
|
|
|
|
|
Llyfrau - gwefan newydd
Teulu L貌rd Bach
Petrograd
L么n Goed
Silff y llyfrau diweddar
Hanner Amser
Deryn Gl芒n i Ganu 
Awduron Cymru
Roger Boore
Nadolig a Rhagfyr 2008
Dolennau defnyddiol