 |
 Dyfi Jyncshiyn
Nofel gyntaf Gareth F Williams i oedolion
Adolygiad Martin Huws o Dyfi Jyncshiyn - y dyn blin gan Gareth F Williams, Gwasg Gwynedd, 拢8.95.
Dwi ddim yn si诺r beth y'ch chi'n ei feddwl.
Ond mae sawl peth wedi gwaethygu dros y blynyddoedd, gan gynnwys adolygu llyfrau Cymraeg, adolygu sy wedi troi, yn aml, yn weithred syml o ailgylchu manylion cyhoeddusrwydd.
Efallai taw arwydd o henaint ar fy rhan i yw hwn, fel gwrando mwy ar Radio Cymru neu fynd yn fwy aml i adran miwsig hamddenol HMV.
Y nofel dan sylw yw Dyfi Jyncshiyn - y dyn blin gan Gareth F Williams; ei nofel gynta i oedolion ond mae hwn yn hen law, yn gwybod shwd i chwarae 芒 theimladau'r darllenydd neu'r gynulleidfa.
Des i ar ei draws e gynta yn Eisteddfod Cwm Rhymni yn 1990 gan taw ef oedd awdur y pasiant Samiwel Slei a'r Carw Mawr a chyflawnodd gamp wrth gynnal diddordeb rhieni di-Gymraeg ac eisteddfodwyr.
Un o'i arfau penna yw hiwmor.
Y stori
Beth yw stori'r nofel?
Mae'r prolog, ychydig yn rhy hir, yn cyfeirio at yr hyn ddigwyddodd yn 1965 pan mae John ar ei ffordd i swydd athro yng Nghrymych a Marian ar ei ffordd i actio yn Llundain.
Gan fod Lein y Cambrian dan dd诺r rhaid i'r
ddau dreulio noson yn stafell aros yr orsaf ac mae'r awdur yn creu disgwylgarwch:
"Roedd ei chefn, sylwodd, yn hollol syth, ac roedd rhywbeth, be oedd o? - rhywbeth yngl欧n 芒'i hosgo a fynnai lusgo'i lygaid i'w chyfeiriad bob gafael."
Mae'r noson yn troi'n nwydus.
Yn wahanol i rai nofelwyr dyw hwn ddim yn ofni s么n am ryw ac mae'n gwneud hynny mewn ffordd sy ddim yn anfwriadol ddoniol.
Ymhen deugain mlynedd
Erbyn Pennod 1 rydyn ni mewn archfarchnad ym Machynlleth 40 mlynedd yn ddiweddarach lle mae dyn 芒 golwg ryfedd arno yn chwilio am win.
Pwy yw'r dyn?
Pam mae ei lygad chwith wedi chwyddo'n goch a dyfrllyd?
Cawn wybod, ddwy dudalen a hanner yn ddiweddarach, taw John yw'r dyn.
Os felly, beth sy wedi digwydd yn ei fywyd?
A pham, nes ymlaen, y mae'n "tynhau drwyddo" pan fo criw o fechgyn swnllyd yn y dafarn?
Nid yn unig mae hon yn stori dda ond mae'r awdur yn gwybod shwd i ddatgelu'r stori wrth greu cwestiynau ym meddwl y darllenydd a gohirio'r atebion mor hir 芒 phosib.
Yn amal, ro'n i'n teimlo fel teithiwr ar dr锚n o leia awr yn hwyr o Gaerdydd i Lundain, yn aros i'r gard roi gwybod pryd y byddwn i'n cyrraedd.
Dwi'n gorfod cyfadde 'mod i'n dwli ar gymeriad Marian, ysbryd rhydd, un sy'n hoff o gicio yn erbyn y tresi.
Maldwyn, "y cyw twrna bach di-antur," sy'n anelu at ei phriodi ac yn methu'n druenus.
Un noson, yn lolfa'r Goat ym Meddgelert, mae Marian wedi cael llond bola ar sgwrs ddiflas y cyplau diflas eraill, "y criw uffernol," ffrindiau Maldwyn.
Mae'r awdur yn cyfleu ei gwrthryfel mewn llinell fachog wrth i ni wrando ar yr hyn sy'n mynd drwy ei meddwl:
"Tybed be fasan nhw'n ei wneud taswn i'n codi a gollwng clamp o rech?"
Yn annisgwyl
Weithiau mae ei ddisgrifiadau'n drawiadol am eu bod yn annisgwyl, er enghraifft pan mae Marian ar ei phen ei hun yn y stafell aros:
"Meddyliai weithiau ei bod yn gallu clywed s诺n y m么r, yn chwyrnu'n wlyb yn rhywle y tu 么l i'r glaw fel rhywun 芒 fflemsan yn ei wddf yn ceisio sibrwd."
Weithiau mae ei ddisgrifiadau'n crynhoi cymeriad wrth ei gyflwyno am y tro cynta:
"Un tal, tenau, eiddil a llydaidd ei olwg y bu [Idw'r tafarnwr] erioed: y math o ddyn sy'n rhoi'r argraff eu bod nhw'n claddu pobol yn aneffeithiol iawn yn y gornel arbennig hon o Gymru ..."
Wrth ailfeddwl, oes angen yr holl ansoddeiriau?
Ac weithiau mae sylwadaeth gymdeithasol, dychan ysgafn, yn ei ddisgrifiadau:
"Iddynt hwy[yr hogia] dim ond pobol orchestol oedd yn yfed gwin yn rheolaidd - dynion gyda barfau-bwch-gafr truenus a fynnai wrando ar jazz ac a wfftiai'n gableddus at Elvis ..."
Wnes i chwerthin pan ddarllenais i hwn. Dwi'n hoff o jazz. Mae barf 'da fi - ond nid un bwch gafr.
Brychau
Ychydig o f芒n feirniadaethau.
Dwy 't' sy yn Beckett nid un (tudalen 57) a slipars ddylai fod yn lle slipas, dwi'n meddwl, ar dudalen 58.
Ar wah芒n i hynny, rhaid canmol gwaith graenus a gl芒n Gwasg Gwynedd.
A fydd y ddau gariad yn cwrdd eto 40 mlynedd yn ddiweddarach yng ngorsaf Dyfi Jyncshiyn?
Nid y nofel hon yw diwedd y daith. Fe fydd y manylion llawn, gobeithio, yn y nofel nesa, Dyfi Jyncshiyn - y ddynes yn yr haul. Teitl da o gofio bod yr awdur yn gwybod shwd i gadw'r darllenydd yn y tywyllwch mor hir 芒 phosib.
Llongyfarchiadau i Gareth F: mae ganddo'r ddawn i strwythuro stori, y ddawn i greu cymeriadau crwn, credadwy a'r ddawn i amrywio cywair fel y gall ddal sylw'r darllenydd.
Os yw hon yn swnio fel beirniadaeth Eisteddfodol dyw hi ddim i fod. Ond yn fy marn fach i, pe bai'r nofelydd yn cystadlu am wobor Daniel Owen, fe fyddai'n ymgeisydd peryglus.
Adolygiad catrin Beard ar Gwales
Cysylltiadau Perthnasol
Eira M芒n, Eira Mawr gan Gareth F Williams
|
|
|  | |  | |  | |  | | |  S么n amdanynt
Rhestr o'r holl lyfrau sydd wedi cael sylw ar 大象传媒 Cymru'r Byd.
|
|
|
|  | |  | | |  Gair am air:
Detholiad o ddyfyniadau - ydych chi'n gwybod pwy yw'r awdur?
|
|
|
|
|
Llyfrau - gwefan newydd
Teulu L貌rd Bach
Petrograd
L么n Goed
Silff y llyfrau diweddar
Hanner Amser
Deryn Gl芒n i Ganu 
Awduron Cymru
Roger Boore
Nadolig a Rhagfyr 2008
Dolennau defnyddiol