 |
 Annwyl Smotyn Bach
脭l y presennol ar Gymru'r dyfodol
Adolygiad Kate Crockett o Annwyl Smotyn Bach gan Lleucu Roberts. Lolfa. 拢5.95.
Mae unrhyw nofel Gymraeg sydd wedi'i gosod yn y dyfodol yn sicr o gael ei chymharu gyda gwaith eiconig Islwyn Ffowc Elis, Wythnos yng Nghymru Fydd, yn enwedig os yw dyfodol Cymru a'r iaith Gymraeg yn achos pryder i'r awdur.
 Ac fel yn y nofel honno, yn Annwyl Smotyn Bach gwelwn yr iaith Gymraeg yn marw ar wefusau hen ddynes unig, mewn Cymru sydd wedi'i thrawsnewid er gwaeth.
Llio yw'r ddynes honno, ac yn 2089 mae'n byw mewn cartref henoed mewn ardal a enwir Snowdonia Population Shelter (Caernarfon gynt). Daw ei mab 芒 deunydd darllen iddi: y dyddiadur a gadwodd yn 2040 ar gyfer y plentyn yn ei chroth, sef Smotyn y teitl.
Dan ormes
Yn 2040 Lleucu Roberts mae Cymru dan ormes llywodraeth ffasgaidd ryngwladol yr Unol Daleithiau ac o dan ddeddfau gwrthderfysgaeth y cyfnod, Saesneg yw'r iaith swyddogol.
Mae llyfrau'n bethau peryglus ac mae technoleg yn galluogi'r llywodraeth i gadw llygad ar bob dim y mae'r trigolion yn ei wneud.
Plismon y we yw g诺r Llio yntau, sy'n golygu bod y teulu'n ddinasyddion Categori 1; felly yn wahanol i lawer, mae ganddyn nhw'r hawl i ofal iechyd, er enghraifft.
Gan fod Llio dros ei deugain oed, bu'n rhaid iddyn nhw gael caniat芒d swyddogol er mwyn cenhedlu ail blentyn.
"Mi adawn ni bethau'n rhy hwyr;" meddai Llio yn ei dyddiadur: "Pethau bach fel cyfarfod 芒'n gilydd, disgyn mewn cariad a phenderfynu mai efo'n gilydd roedden ni am fod."
Datblygiadau gwyddonol
Mae i ddatblygiadau gwyddonol eu manteision.
Os yw'r ffoetws yn dangos bod iddo'r potensial i ddatblygu afiechyd corfforol megis cancr neu glefyd y siwgr yn y dyfodol, yna gellir ei drin cyn iddo gael ei eni.
Ond os yw'r profion yn dangos y gallai ddatblygu nodweddion personoliaeth sy'n achos pryder - ("degrees of character-deficient gene-patterns") fodd bynnag, fel baban Llio, yna bydd wedi'i gofrestru yn ddinesydd Categori 2 am weddill ei oes.
Ysgol gyfrinachol
Er nad yw Llio yn rebel wrth reddf, mae hi'n cael ei thynnu i fyd y gwrthwynebwyr, sydd yn rhedeg ysgol gyfrinachol i drosglwyddo gwybodaeth "beryglus" megis chwedlau a barddoniaeth Gymraeg i blant.
Ac fel pob arwr clasurol, mae her yn ei hwynebu: diogelu Llyfr Du Caerfyrddin rhag cyrchoedd dif盲ol y llywodraeth.
Mae'r dyddiadur yn gofnod o'i hymgais lew i wneud hynny, ac o effaith ei gweithredoedd ar ei pherthynas gyda'i g诺r.
Yn wahanol i Wythnos yng Nghymru Fydd, serch hynny, does yna ddim gweledigaeth iwtopaidd amgen.
Erbyn 2089 mae dylanwad yr Unol Daleithiau wedi cilio ond nid yw bywyd fawr gwell. Er bod rhyddid gwleidyddol wedi dychwelyd, mae cynhesu byd-eang wedi golygu mai bywydau caeth sydd gan y trigolion o hyd.
Ni all Llio fentro i'r byd mawr y tu allan i'r cartref oherwydd grym didrugaredd yr haul. Ac er nad yw'r iaith Gymraeg wedi'i gwahardd, marw mae hi o hyd.
Dirdynnol
Daw un o ddarnau mwyaf dirdynnol y nofel wrth i Llio sylweddoli nad yw'r ffaith fod ei hwyres feichiog yn ceisio dysgu rhywfaint o Gymraeg yn golygu bod yna ddyfodol i'r iaith.
"Er fy mwyn i mae Megan yn dysgu'r iaith, greadures annwyl ff么l! Nid er ei mwyn hi, nid er mwyn y plentyn a'r plant wedyn, nid i gadw dim yn fyw rhag difancoll. Plesio Nain yn ei henaint, gw锚n i wyneb hen wraig cyn iddi ildio i'r rhwd yn ei gwythiennau a rhwng celloedd ei hymennydd."
Mae cymaint o pathos yn y sylweddoli hwn ag sydd yng ngolygfa hen wraig Y Bala Islwyn Ffowc Elis bob tamaid.
Nofel i bobl ifanc sy'n darllen yn hyderus yw Annwyl Smotyn Bach ac mae yma gyfoeth o ddeunydd trafod ar eu cyfer: gwleidyddiaeth, yr amgylchedd, yr iaith, gwyddoniaeth, hanes llenyddol Cymru.
Yr un elfennau fydd yn apelio at oedolion hefyd, a bydd unrhyw un sy'n poeni am ddyfodol y Gymraeg, am hawliau dynol, ac am yr amgylchedd yn cael digon i gnoi cul drosto.
Yn gyfoes
Er mai nofel wedi'i gosod yn 2040 a 2089 yw Annwyl Smotyn Bach, nofel gyfoes yw hi yn anad dim.
Byd 么l 9/11 sydd gennym yma ac mae'n amlwg mai gweithredoedd milwrol yr Unol Daleithiau a'r cyfyngu ar hawliau dynol a fu yn ystod ein cyfnod ni sydd wedi ysgogi gweledigaeth ddystopaidd Lleucu Roberts.
Ond yr hyn sy'n glyfar ganddi yw nad bai'r grymoedd mawrion yw pob dim.
Yn 2040 mae angen trwydded arbennig er mwyn teithio allan o'ch cynefin: ond nid beio'r llywodraeth wna mam Lleucu:
"Dy fai di a dy debyg ydi o, i radda. Y ffys naethoch chi am yr amgylchedd a rhyw stwff fel'na."
Nid aeth dychymyg Lleucu Roberts yn rhemp wrth ddychmygu dyfeisiadau gwyddonol y dyfodol: yn eironig, nid hedfan o le i le ar rocedi personol mae trigolion 2089 ond teithio gan bwyll bach yn eu ceir hydrogen 40 milltir yr awr.
Dylanwad y cyfnod presennol sydd yn gwneud 2040 Lleucu Roberts mor frawychus o bosibl.
|
|
|  | |  | |  | |  | | |  S么n amdanynt
Rhestr o'r holl lyfrau sydd wedi cael sylw ar 大象传媒 Cymru'r Byd.
|
|
|
|  | |  | | |  Gair am air:
Detholiad o ddyfyniadau - ydych chi'n gwybod pwy yw'r awdur?
|
|
|
|
|
Llyfrau - gwefan newydd
Teulu L貌rd Bach
Petrograd
L么n Goed
Silff y llyfrau diweddar
Hanner Amser
Deryn Gl芒n i Ganu 
Awduron Cymru
Roger Boore
Nadolig a Rhagfyr 2008
Dolennau defnyddiol