大象传媒

Nofel i ddysgwyr Cymraeg yw Bywyd Blodwen Jones wedi hysgrifennu ar ffurf dyddiadur, genre llenyddol a ddaeth yn eithriadol o boblogaidd yn ein llenyddiaeth.

Nid dyddiadur sych mo hwn o bell ffordd ond yn ddiddorol o'r dudalen gyntaf, a hynny am fod y ferch sy'n sgrifennu yn ddiddorol.

Creisus
Mae Blodwen Jones yn ddibriod ac yn dioddef math o greisus canol oed. Mae am fyw o'r tir, pobi bara, cadw geifr, ac ar ben hyn oll, mae mewn cariad a'i thiwtor Cymraeg, Llew Morgan.

Cawn wybod hyn oll o fewn pum tudalen. Cynildeb diwastraff yng ngwir ystyr y gair.

Fel pob dyddiadur da, mae yma stori.
Er mawr syndod, darganfu Blodwen nad yw Llew 'hyfryd hyfryd' Morgan mor hyfryd wedi'r cwbl!

Yn fwy o sioc fyth, sylweddola nad yw Andrew, y poen yn y pen 么l, yn gymaint o niwsans wedi'r cwbl - a'i bod yn ei garu.

Ond fel yr gallech ddisgwyl, mae Andrew yn caru merch arall.

Syml? Ansoffistigedig?
Efallai wir, ond mae yma egin stori gariad, a waeth i ni gyfaddef ddim, mae pawb yn hoffi clywed am helyntion carwriaethol pobl eraill a dyma sy'n gwneud y nofel hon mor apelgar, nid yn unig i ddysgwyr, ond i siaradwyr Cymraeg rhugl hefyd?

Yn frith o hiwmor
Mae'r nofel yn frith o hiwmor. Ryw'n si诺r i mi chwerthin gymaint wrth ei darllen nes deffro'r pentref i gyd. Gadewch i mi roi enghraifft: "Sut mae gofyn i ddyn ddod allan efo fi heb swnio fel taswn i'n gofyn iddo ddod allan efo fi. Chwiliais i am y geiriau cywir. Mae'n rhaid bod Llew wedi sylwi 'Wyt ti isio rhywbeth, Blodwen?' gofynnodd o. Dyma fy nghyfle. Anadlais i'n ddwfn.
'Ym . . . wel, ro'n i'n meddwl mynd am hanner bach i'r dafarn -'
'Syniad da!' meddai Andrew fel mellten. I'll come efo ti, Blod.
Mae'n gas gen i gael fy ngalw'n 'Blod.'"

Sylwch yma ar ddawn cymeriadu'r awdures. Nid yw'n dweud o gwbl bod Andrew yn niwsans. Yn hytrach, dengys ei anaeddfedrwydd bachgennaidd drwy ddisgrifio ei weithredoedd.

Y mae'n gwbl anymwybodol fod Blodwen yn gofyn i Llew fynd allan gyda hi. Mae'n gwahodd ei hun i'r dafarn gan chwalu ei holl obeithion. Sylwer hefyd ar y modd y mae'r sefyllfa'n cael ei throi. Mae'r sefyllfa'n chwithig a chyffrous, ac yna, yn annisgwyl braidd, rydym yn chwerthin, yn pit茂o Blodwen, ac yn ochneidio ar Andrew fel y gwnawn wrth blentyn drygionus.
Mae'r awdures yn feistres ar ei chrefft.

Gweddu'n berffaith
Edrychwch eto ar y dyfyniad uchod.
Edrychwch yn arbennig ar yr iaith. Mae'n syml a dirodres, heb fod yn afler a llac. Mae'r arddull yn gweddu'n berffaith i ddysgwyr Cymraeg. Mae yma'r llafar ansafonol 'Ro'n i'n,' ynghyd 芒'r berfau cryno yn eu ffurfiau llafar (berf + rhagenw) 'Anadlais i'n ddwfn,'

Mae'r llyfr hefyd yn ardderchog i ddysgwyr gan mai dyddiadur dysgwraig ydyw. Mae Blodwen yn rhugl ei Chymraeg, bron, ac yn ysbrydoliaeth i eraill sydd am wneud yr un fath a hi. Mae llawer o frawddegau addysgol yma hefyd, sy'n sicrhau bod y dysgwyr yn dysgu wrth ddarllen. Er enghraifft:
"Wel! y gair Cymraeg am dandruff ydi 'cen.' Cen! Wel, dw i'n tynnu yr enw 'na allan o fy rhestr enwau babis yn syth."

Gallu uniaethu
Gall y dysgwr uniaethu 芒 Blodwen Jones, dysgu ganddi a chwerthin gyda hi wrth gofio am yr hwyl a geir yn y dosbarthiadau dysgu Cymraeg. Mae Blodwen Jones yn gwneud dysgu Cymraeg yn dasg ddiddorol tu hwnt, ac mae hynny'n glod i'w chreawdwr, Bethan Gwannas.

Mae yma hefyd disgrifiadau campus. Dyna'r disgrifiad o Blodwen:
"Mae fy ngwallt i'n frown golau diflas, fel d诺r ar 么l golchi sosban fudr."

Yn yr un modd, y gwirioneddau dwys hynny sy'n peri i ni oedi a meddwl.
"Mae rhywbeth yn braf am ddarllen am bobl sy'n fwy trist na fi."

Geirfa
Ar waelod pob tudalen mae geirfa sy'n nodi pa eiriau sy'n ogleddol a pha rai'n ddeheuol. Hefyd mae nodiadau gramadeg. Rhestrir ffurfiau rhediadol yr arddodiad 'gan,' a defnyddir enghreifftiau o'r nofel i ddangos sut y defnyddir pob ffurf mewn brawddeg.

Ond er bod manylion am y ferf 'meddai' a'r ferf 'bod' ni theimlaf fod hyn yn ddigon; nid oes s么n am y gwahaniaeth rhwng enw gwrywaidd, benywaidd a lluosog. Ni restrir chwaith derfyniadau'r berfau cryno, na ffurfiau rhediadol yr arddodiad 'am,' amdano fo, amdanaf i, er enghraifft.

Buddiol fyddai rhoi seren ar 么l gair yn y naratif, i ddynodi bod troednodyn.

Mae ambell wall technegol hefyd. Eglurir mai llefrith yw llaeth, ac mai pres yw arian. Fodd bynnag, ni chyfieithir hwy i'r Saesneg fel y geiriau eraill.

Yn ddim ond 76 o dudalennau, nofel fer yw Bywyd Blodwen Jones ond mae yma ysgafnder, doniolwch a chyffro.

Mae'n addas i'r dysgwr Cymraeg, i'r sawl sy'n rhugl yn yr iaith, ac yn enwedig i ddisgyblion ysgol uwchradd sydd eisiau rhywbeth ysgafn i'w ddarllen.