大象传媒

Yn 1993 rhyddhawyd albym cyntaf Gorky's Zygotic Mynci, Patio, ar label Ankst, gan gasglu ynghyd holl brif gynnyrch y gr诺p o'r cyfnod 1991-1993 ar record 10 modfedd. Roedd hi'n amlwg pa mor dalentog a gwahanol oedd y criw yma o fechgyn ysgol o Freshwater East o gymharu ag unrhyw gr诺p Cymraeg oedd wedi bodoli hyd hynny.

Ar rai o'r caneuon tydi llais Euros Childs dal heb dorri, ond mae dawn cyfansoddi a thalent offerynnol y gr诺p yn agoriad llygaid. Mae Patio yn cynnwys traciau a recordiwyd gan y gr诺p i sioe radio Nia Melville, un o gefnogwyr cynnar y gr诺p, ac mae eu s诺n ac arddull unigryw yn ymddangos yn llawn ar ganeuon fel Diamonds o Monte Carlo.

Dros gyfnod o dair mlynedd, dau albwm - Tatay (1994) a Bwyd Time (1995) - a chyfres o senglau hynod lwyddianus ar Ankst, efo Alan Holmes (Fflaps/Ectogram) a Gorwel Owen (Ofn) fel cynhyrchwyr, cododd y gr诺p uwchlaw eu cyfoedion - dyma oedd y gr诺p mwyaf llwyddianus ac ysbrydoledig o Gymru ers blynyddoedd.

Roedd senglau fel Merched Yn Neud Gwallt Eu Gilydd (1994), The Game of Eyes (1995), a Miss Trudy (1995), yn llwyddo i ennill gwobr 'sengl yr wythnos' yn rheolaidd yng nghylchgronnau fel NME a Melody Maker, a gweddnewidiwyd y ddelwedd o gerddoriaeth Gymreig yn llwyr gan ddyfodiad y gr诺p arbennig yma.

O hynny allan roedd Cymru yn cael ei gweld fel diwylliant deinamig ifanc, efo dawn arbennig i greu cerddoriaeth bop seicadelig, gwahanol. Roedd grwpiau fel y Gorky's yn chwarae ar lwyfannu mwya Prydain, ac yn arwain y ton newydd o gerddoriaeth Gymraeg yng nghanol y 90au.

Yn ystod yr holl sylw hyn, rhyddhaodd y gr诺p Bwyd Time, teithio Siapan, a phenderfynu arwyddo gyda chwmni recordiau byd-eang - Mercury - i ryddhau Barafundle yn 1997.

Ar y foment honno, roedd y gr诺p yn ymddangos fel petae nhw ar drothwy enwogrwydd a llwyddiant rhyngwladol trwy eu cerddoriaeth.

Ond yn anffodus roedd problemau gyda'r cwmni recordiau yn golygu bod y gr诺p yn cael eu trin fel llai o flaenoriaeth, gan ddechrau disgyn oddi ar y radar.

Ar ddiwedd y 90au wnaethon nhw newid labeli, colli eu gitarydd John Lawrence, a rhyddhau cyfres o albyms llawer mwy 'mellow' a llai seicadelic na'u gwaith cynnar, cyn dod i ben yn 2003.

Mae catalog y Gorky's yn un o drysorau mwya gwerthfawr ein diwylliant roc, ac mae'r tri prif gyfansoddwr - Euros, John, a Richard James - i gyd wedi rhyddhau albyms gwych fel artistiaid solo ers i'r gr诺p chwalu.

Emyr Williams