大象传媒

Explore the 大象传媒
Mae鈥檙 dudalen yma wedi cael ei harchifo ac nid yw鈥檔 cael ei diweddaru bellach. Mwy am dudalennau sydd wedi eu harchifo.

LLUN
17eg Tachwedd 2014
Hygyrchedd
Geiriau Yn Unig
Hanes Lleol

大象传媒 Homepage
大象传媒 Cymru
大象传媒 Lleol

CymruGoOrGoDdCanolDeOrDeDd

Gogledd Orllewin

Newyddion Lleol

Chwaraeon

Tywydd / Teithio

Digwyddiadau

Papurau Bro

Cerddoriaeth

Oriel yr Enwogion

Trefi a Phentrefi

Awyr Agored

Hanes

Lluniau

Gwefannau lleol

Eich Llais Chi

大象传媒 Vocab
OFF / I FFWRDD
Turn ON
Troi YMLAEN
What is VOCAB? Beth yw GEIRFA?

Ymateb

Cymorth

Wedi mwynhau'r ddalen hon?
Anfonwch hyn at gyfaill!

Crogi Gwen y wrach

Gwen ferch Ellis oedd y wraig gyntaf a grogwyd yng Nghymru am 'ddewiniaeth ddu'.

Ganed hi ym mro Llandyrnog yn Nyffryn Clwyd ac ar 么l byw yn I芒l ger Wrecsam gydag ewythr fe briododd ddwywaith.

Gyda'i hail 诺r aeth i fyw ym melin Llanelian ger Hen Golwyn ond bu ef farw. Priododd unwaith eto ac aeth i fyw ym Metws-yn-Rhos; cynhaliodd ei hun drwy nyddu a gwneud brethyn.

Roedd gallu arbennig ganddi: medrai wella anifeiliad efo meddyginiaeth a wn芒i ei hun - fersiwn oedd hi o'r dyn hysbys, yn gwella cleifion ac yn dod o hyd i eiddo coll. Taliwyd iddi mewn cynnyrch, megis bwyd neu gwl芒n.

Defnyddiai 'swynion' hefyd i wella anifeiliad a'r werin o'i chwmpas - doi llawer o bell iawn i ymofyn gwelliant. Adroddai hi swyn mewn ffurf adnod, un ohonynt yn dechrau gyda'r geiriau 'Yn henw yr tad yr mab as yspryd gl芒n...'

Byddai'n apelio am amddiffyniad rhag drwg, salwch a thrychineb - a hefyd am waredigaeth rhag cymdogion drwg, a oedd yn tebygu i 'fleiddiaid rheibus'.

Petai Gwen wedi aros yn ei phlwyf ei hun buasai wedi cael byw.

Ond gwnaeth beth peryglus iawn - ymyrrodd ym musnes un o deuluoedd mwyaf grymus y wlad.

Darganfuwyd swyn ysgrifenedig - wedi ei hysgrifennu y tu 么l ymlaen, ac felly yn beryg iawn - yng Ngloddaith, plasty yn yr hen sir Gaernarfon (safle Coleg Dewi Sant ger Llandudno heddiw). T欧 crand oedd hwn, cartref Thomas Mostyn, ustus heddwch a dyn pwysig dros ben.

Roedd cysylltiad rhwng Gwen a Jane Conway, dynes o'r Marl. Roedd Jane wedi bod mewn anghydfod 芒 Mistar Mostyn, gan iddi honni nad oedd wedi talu dyled iddi.

Cyfaddefodd Gwen ferch Ellis iddi dreulio'r nos unwaith yng Ngloddaith pan oedd Thomas Mostyn oddi cartref.

A diwedd y g芒n oedd iddi gael ei thaflu i'r carchar yn Y Fflint yn 1594, pan oedd hi tua 42 mlwydd oed; yna holwyd hi gan esgob Llanelwy.

Yn hwyrach yn 1594 cynhaliwyd arholiad yn eglwys Diserth yn Llansanffraid, Glan Conwy, gyda saith o dystion - pum g诺r a dwy wraig - yn barod i'w herlyn.

Honai Elin ferch Richard o Lanelidan bod ei mab wedi'i drawo gan Gwen ar 么l ffrae a'i fod wedi mynd yn wallgof.

Ymddangosodd Gwen o flaen y Sesiwn Fawr yn sir Ddinbych yn yr Hydref wedi'i chyhuddo o lofruddio un dyn drwy ddewiniaeth; rheibio dyn arall trwy dorri ei fraich, a rheibio gwraig trwy achosi i'w haelodau fynd yn ddiffrwyth.

Ni ddangoswyd unrhyw drugaredd tuag ati a bu farw ar y grocbren.

Er y gwelid achosion yn gynt na hyn yn ymwneud 芒 dewiniaeth neu swyngyfaredd, hwn oedd yr achos cyntaf o'i fath yn deillio o honiadau o ddewiniaeth ddu neu maleficium.

Bu llawer wedyn - er enghraifft, yn 1623 cafwyd Rhydderch ap Evan a'i ddwy chwaer, Lowri ac Agnes, o Lanbedrog, yn euog o ddefnyddio dewiniaeth i ladd Margaret Hughes o Lanbedrog ac i gloffi ei chwaer Mary, a'i gwneud yn fud.

Roedd dewiniaeth yn bwnc llosg yn y cyfnod hwn - fel y dangosir yn y ffaith bod Jane Conway o'r Marl yn fam i ddau arbenigwr yn y maes, Robert a Henry Holland. Graddiodd y ddau yng Nghaergrawnt a buont yn offeiriaid eglwys yn Lloegr; cyhoeddodd y ddau ohonynt bamffledi ynghylch dewiniaeth.

Ceir fersiwn llawn o'r stori hon yn Y Ddewines o Gymraes Gyntaf i'w Dienyddio: Achos Gwen Ferch Ellis, 1594, gan Richard Suggett, erthygl yn Cof Cenedl XIX, golygydd Geraint H Jenkins, Gomer.


0
C2 0
Pobol y Cwm 0
Learn Welsh 0
大象传媒 - Cymru - Bywyd - Pobl - A-B


About the 大象传媒 | Help | Terms of Use | Privacy & Cookies Policy