´óÏó´«Ã½

Mae'r gweinidog sydd â chyfrifoldeb am yr iaith Gymraeg, Alun Davies, wedi galw ar y ´óÏó´«Ã½ i ymddiheuro am ymdriniaeth rhaglen Newsnight nos Fercher o drafodaeth ar yr iaith.

Roedd y rhaglen yn ymateb i gyhoeddiad Llywodraeth Cymru ar faes yr Eisteddfod Genedlaethol ar eu cynlluniau i greu comisiwn i hyrwyddo a gwarchod buddiannau'r iaith Gymraeg.

Ond mae llawer wedi lleisio'u hanfodlonrwydd ar y cyfryngau cymdeithasol am safon a thrywydd y drafodaeth, yn ogystal â'r ffaith nad oedd yr un o'r ddau gyfrannwr yn siaradwyr Cymraeg.

Mae'r ´óÏó´«Ã½ wedi ymateb i'r feirniadaeth drwy ddweud eu bod yn "difaru" peidio cael "trafodaeth fwy trwyadl" ar y pwnc.

Y ddau a gafodd eu gwahodd i'r drafodaeth oedd yr awdur a'r colofnydd Julian Ruck, a Ruth Dawson, golygydd Cymru o wefan newyddion The Conversation.

Dydy'r un o'r ddau yn siaradwyr Cymraeg, er i Ms Dawson ddweud eu bod yn gwybod "bore da" a'r lliwiau.

Dadl Julian Ruck oedd nad yw'r holl arian sy'n cael ei wario ar y Gymraeg yn dwyn ffrwyth, a bod llawer gormod o arian trethdalwyr yn cael eu neilltuo ar yr iaith.

Wrth amddiffyn y cynlluniau, dywedodd Ruth Dawson bod angen mwy o gefnogaeth er mwyn hyrwyddo'r iaith.

'Sarhaus'

Ond cafodd safon y ddadl, a'r ffaith nad oedd cynrychiolydd sy'n siarad Cymraeg wedi ei wahodd i gymryd rhan yn y ddadl, eu beirniadu'n hallt.

Mewn cyfweliad ar raglen y Post Cyntaf fore Iau, dywedodd Yr Athro Richard Wyn Jones fod yr eitem yn "sarhaus".

"Byswn i'n licio taswn i'n synnu," meddai, "ond dydw i ddim yn anffodus.

"Da ni di arfer efo'r math yma o agweddau yn y cyfryngau Llundeinig."

Dadansoddiad Gohebydd Celfyddau ´óÏó´«Ã½ Cymru, Huw Thomas

Roedd y modd mae Cymru'n cael ei phortreadu ar y ´óÏó´«Ã½ eisoes yn bwnc llosg cyn i Newsnight ddarlledu ei thrafodaeth ddadleuol.

Yn yr oriau cyn y darllediad, bu panel o arbenigwyr yn trafod yr angen am wella'r modd mae Cymru a'r iaith Gymraeg yn cael ei phortreadu gan raglenni teledu drwy'r Deyrnas Unedig.

Ond tra bo'r ffocws wedi bod ar y camau positif sy'n cael eu cymryd gan y ´óÏó´«Ã½ i wella'r sylw, mae'n ymddangos fod yr ewyllys da wedi dechrau pylu wrth i raglen Newsnight ddod i ben.

Roedd yna ymateb candryll ar y cyfryngau cymdeithasol, gyda deiseb yn prysur gasglu enwau, a gwleidyddion yn galw am ymddiheuriadau.

Ond mae sawl cwestiwn yn parhau, yn eu plith: Pam dechrau gyda phennawd yn gofyn am rwystrau'r iaith? Pam dewis dau westai nad oedd yn siarad Cymraeg i drafod ei rhinweddau?

A gan fod y ´óÏó´«Ã½ yr wythnos hon yn cynnal ei darllediad allanol mwyaf ar wahan i Wimbledon a Glastonbury yn yr Eisteddfod, pam na ddefnyddiodd Newsnight y llwyfan hwn a'i hadnoddau i gynnal trafodaeth fwy ystyrlon?

Bu beirniadaeth chwyrn o'r cyfweliad ar wefan Twitter.

Yn dilyn y cyfweliad, cyhoeddodd yr ymgynghorydd digidol Huw Marshall ei fod wedi dechrau deiseb yn galw am ymchwiliad annibynnol o'r modd y mae'r ´óÏó´«Ã½ yn portreadu'r iaith Gymraeg.

Yn gynharach ar faes yr Eisteddfod Genedlaethol ddydd Mercher, dywedodd y ddarlledwraig Angharad Mair ei bod hi'n "siomedig" gyda'r ffordd y mae Cymru'n cael ei phortreadu ar y teledu.

Wrth ymateb i hynny, dywedodd Pennaeth Cynhyrchu Cynnwys ´óÏó´«Ã½ Cymru, Sian Gwynedd, y byddai'r cyllid ychwanegol gafodd ei gyhoeddi'n ddiweddar yn help i wella'r sefyllfa.

Mewn cyfweliad gyda Taro'r Post ddydd Iau dywedodd Alun Davies: "Mae problem gyda'r diwylliant yn y ´óÏó´«Ã½ yn Llundain.

"Dyw nhw ddim yn deall beth yw'r DU, dyw nhw ddim yn gwybod beth yw diwylliant y DU a dyw nhw ddim yn deall Cymru.

"Mae'r broblem yn mynd y tu hwnt i Newsnight, ond roedd Newsnight neithiwr yn adlewyrchu'r broblem. Rwy'n credu bod y broblem yn mynd ymhellach ac yn ymwneud â gwerthoedd golygyddol y ´óÏó´«Ã½ yn Llundain. Mae'n gwestiwn difrifol iawn iddyn nhw.

"Rwy'n gobeithio y bydd y ´óÏó´«Ã½ yn ymddiheuro am yr hyn wnaethon nhw neithiwr, ond hefyd mynd ymhellach i ystyried y math o ddiwylliant {o fewn y gorfforaeth} sy'n caniatáu i hyn ddigwydd."

Ymateb y ´óÏó´«Ã½

Yn hwyr brynhawn dydd Iau daeth datganiad gan lefarydd ar ran y ´óÏó´«Ã½ yn Llundain: "Er i'r eitem hon ar yr iaith Gymraeg gynnwys safbwyntiau amrywiol, byddai trafodaeth ar bwnc o'r pwysigrwydd yma wedi elwa ar ddadansoddiad a thrafodaeth fwy trwyadl ac rydym yn difaru peidio gwneud hynny.

"Serch hynny, rydym yn credu ei bod yn bwysig i roi sylw i'r pwnc yma ac fe wnawn hynny eto yn y dyfodol."