´óÏó´«Ã½

Mae cynnydd sylweddol wedi bod yn nifer y plant a phobl ifanc sy'n cysylltu â llinellau cymorth elusennau ynglŷn â hunanladdiad.

Dywedodd Childline Cymru wrth raglen Newyddion 9 eu bod wedi delio ag 20% yn fwy o alwadau'n ymwneud â hunanladdiad dros y flwyddyn diwethaf.

Maen nhw hefyd yn poeni fod natur y galwadau yn fwy difrifol, gyda phlant mor ifanc a 10 oed yn cysylltu â nhw.

Dywedodd elusen arall, MEIC, fod nifer y galwadau wedi bron â dyblu o fewn y flwyddyn ddiwethaf.

Roedd Gabrielle Joseph o Lansawel yn 16 oed pan ddaeth hi â'i bywyd i ben.

Yn y cyfweliad cyntaf ers marwolaeth ei merch yn 2011, dywedodd Julie Joseph wrth raglen Newyddion 9 nad yw hi'n synnu fod mwy a mwy o bobl ifanc yn chwilio am help.

"Dwi'n credu fod y cyfryngau cymdeithasol yn chwarae rhan enfawr ym mregusrwydd pobl a seibr-fwlio, felly dydw i ddim yn synnu o gwbl.

"Doedd gyda ni ddim syniad o gwbl fod unrhyw beth o'i le.

"Pan glywon ni'r newyddion, fe ddaeth ein teulu ni i stop - roedden ni mewn sioc llwyr.

"Fydden ni byth wedi disgwyl i rywbeth fel hyn ddigwydd i Gabrielle. Hi oedd y person olaf y byddwn i'n disgwyl i wneud rhywbeth fel hyn."

Mae Julie Joseph hefyd yn galw ar rieni i gyfathrebu'n fwy plaen gyda'u plant: "Rhaid i chi ofyn iddyn nhw'n fwy uniongyrchol, yn hytrach na dweud "O, dere 'mlaen, ti'n iawn". Nid dyna'r ffordd, mae'n rhaid bod yn fwy uniongyrchol."

Mae dwy linell gymorth - Childline a MEIC - yn dweud eu bod wedi gweld cynnydd yn nifer y galwadau yn ymwneud â hunanladdiad.

Dywedodd Lisa Vranch o Childline: "Yn y dechre o'dd plant yn dod i siarad am deimlo yn isel falle.

"Lot o broblemau yn digwydd ond falle roedden nhw yn hunan frifo i ymdopi gyda'r teimladau yna.

"Ond nawr mae plant yn dod yn syth i ddweud bod nhw isie lladd eu hun a dyna lle ni wedi gweld y gwahaniaeth fwyaf."

Yn dilyn marwolaeth Gabrielle, sefydlodd ei theulu elusen yn ei henw i helpu plant a phobl ifanc. Un sydd wedi cael budd o'r gronfa yw Amy Holloway.

Pan yn 15 oed, cafodd Amy ddiagnosis o anorecsia, iselder a gorbryder. Mae hi'n ddiolchgar am yr help a gafodd gan gronfa 'Friends of Gabby Joseph'.

"Pan gefais i'r arian gan elusen Gabby Joseph, fe helpodd fi achos cefais fynd at gynghorwr preifat, ac o'i herwydd hi, fe ges i lawer mwy o dasgiau i'w cyflawni.

"Drwy'r tasgiau hynny, fe ddechreuais ddeall fy nheimladau lawer mwy.

"Dwi'n ddiolchgar, fe helpodd fi lawer. Dwi'n teimlo pe na fyddwn i wedi ei gael e, fydden i ddim wedi gwella. Dwi ddim yn meddwl y byddwn i wedi gallu mynd i brifysgol."

Mae Llywodraeth Cymru'n dweud fod atal hunanladdiad yn her, a'u bod yn gweithio gyda Iechyd Cyhoeddus Cymru, ysgolion ac elusennau er mwyn cynnig cymorth i bobl.

Dywedodd yr Athro Ann John, Arweinydd Cenedlaethol ar Atal Hunanladdiadau gyda Iechyd Cyhoeddus Cymru: "Mae Iechyd Cyhoeddus Cymru'n ymwybodol bod gwasanaethau'r trydydd sector yn adrodd bod yna gynnydd yn nifer y galwadau gan blant sy'n meddwl am hunanladdiad a hunan-niweidio, ond dydyn ni ddim yn gwybod a yw hyn oherwydd fod pobl yn siarad am faterion fel hyn yn fwy nag erioed ac yn chwilio am help, neu a oes yna newid mawr wrth wraidd hyn.

"Mae llawer o waith wedi ei wneud ar fynd i'r afael â'r stigma sy'n cael ei gysylltu gyda'r materion hyn, ac i godi ymwybyddiaeth y dylai pobl siarad â rhywun a rhywun i chwilio am help os ydyn nhw'n meddwl am ladd eu hunain neu niweidio eu hunain.

"Y flwyddyn nesa' byddwn yn cynhyrchu adnoddau i athrawon, rhieni a gofalwyr am yr hyn y gallan nhw ei wneud os yw eu plentyn yn poeni am hunanladdiad, a pha gymorth sydd ar gael."

Os ydych yn dioddef yn emosiynol ac am gael manylion sefydliadau all gynnig cyngor a chefnogaeth ffoniwch 0800 066 066 (galwad am ddim) i gael gwybodaeth neu cliciwch yma.