´óÏó´«Ã½

Mae ymchwilwyr a chadwriaethwyr yn galw ar y cyhoedd i roi gwybod i'r awdurdodau bob tro maen nhw'n dod ar draws anifeiliaid marw ar y ffyrdd.

Yn ôl gwybodaeth newydd gan Lywodraeth Cymru, fe gafodd 444 o anifeiliaid marw eu darganfod ar draffyrdd a chefnffyrdd Cymru yn unig yn y ddwy flynedd ddiwethaf, sydd ond yn cyfateb i 9.8% o ffyrdd Cymru.

Mae RSPCA Cymru wedi cefnogi trefn "orfodol" i gasglu anifeiliaid anwes marw o'r ffyrdd.

Yn ôl y grŵp ymchwil Project Splatter ym Mhrifysgol Caerdydd, mae data arolygon yn dangos bod 827 o anifeiliaid marw wedi eu cofnodi ar holl ffyrdd Cymru yn 2016 a 747 yn 2017.

Ers 2013, maen nhw wedi derbyn manylion 3,735 o achosion yn ymwneud ag o leiaf 62 o rywogaethau gwahanol, yn bennaf gan aelodau'r cyhoedd trwy'r cyfryngau cymdeithasol ac apiau.

Ond yn ôl Amy Schwartz, un o ymchwilwyr Project Splatter, mae pobl "yn fwy tebygol i roi gwybod am rywogaethau llai anarferol - anifeiliaid mwy o ran maint, yn aml.

"Mae pobl yn gweld colomennod marw o hyd heb feddwl am roi gwybod amdano, ond mae'n bwysig. Mae'n rhan o'r darlun ehangach.

"Ble bynnag mae rhai anifeiliaid yn cael eu taro, mae'n tueddu i effeithio ar rywogaethau eraill hefyd."

Ychwanegodd Dr Fred Slater, cymrawd ymchwil yn ysgol biowyddorau Prifysgol Caerdydd: "Mae amcangyfrifon marwolaethau'r rhan fwyaf o anifeiliaid llai yn rhy isel o lawer, oherwydd cyn dim o dro mae creaduriaid eraill yn cael gwared arnyn nhw... creaduriaid all gael eu lladd eu hunain wrth wneud."

Beth ddylid ei wneud ar âl taro neu weld anifail ar y ffordd

Mae RSPCA Cymru hefyd wedi galw am drefn newydd i sichrau bod mwy o berchnogion anifeiliaid anwes yn cael gwybod os ydyn nhw'n cael eu lladd ar y ffyrdd.

Dan Ddeddf Traffig y Ffyrdd 1998, does dim gofyn i yrwyr gysylltu â'r heddlu ar ôl taro anifeiliaid gwyllt neu gathod.

Dywedodd llefarydd RSPCA Cymru: "Mae awdurdodau lleol sydd â pholisi i sganio cŵn marw am feicrosglodion yn cael eu cydnabod am ymarfer da.

"Yn hyn o beth rydym yn cefnogi casglu gorfodol, adnabod anifeiliaid anwes, a hysbysu perchnogion pan maen nhw'n cael eu lladd ar briffyrdd."

'Cefais fy siomi gan bawb'

Fe gollodd Susie Edwards ei chath, Angel, bedair blynedd yn ôl yng Nghastell-nedd, gan amau i'r creadur farw mewn damwain ffordd na chafodd ei hysbysu i'r awdurdodau.

"Wnes i dreulio diwrnodau yn chwilio amdani, ond yna fe ddywedodd cymydog eu bod wedi gweld cath farw tu allan i'r tÅ· am 11 y nos, a'r bore trannoeth roedd wedi mynd."

"Fe ffoniais y cyngor eto a dweud .... 'mae rhywun wedi symud y gath, mae rhywun wedi gwneud rhywbeth gyda'r corff'.

"Chefais i ddim ateb erioed. Doedd y cymydog ddim yn ei weld yn broblem, na'r sawl a gododd y gath, na'r cyngor. Fel perchennog anifail anwes, cefais fy siomi gan bawb."

Mae mudiad The People's Trust for Endangered Species yn cynnal arolwg bob haf i gael gwell syniad o effaith marwolaethau ffyrdd ar boblogaethau anifeiliaid.

Dywedodd David Wembridge o'r mudiad: "Does neb yn hoffi gweld anifeiliaid marw ar ymyl ffordd, ond trwy eu cyfri rydym yn casglu digon o wybodaeth i gymharu tueddiadau poblogaeth o flwyddyn i flwyddyn, ac adnabod lle mae angen canolbwyntio'n ymdrechion i'w gwarchod."

Codi ymwybyddiaeth

Yn ôl Dominic Dyer, prif weithredwr yr Ymddiriedolaeth Moch Daear, mae cofnodi damweiniau yn helpu grwpiau cadwraethol" i liniaru cyn gymaint o fygythiadau â phosib a chodi ymwybyddiaeth" trwy gamau fel arwyddion, twmpathau ffordd a thwneli anifeiliaid.

Dywedodd Ms Schwartz bod newidiadau o'r fath yn cael eu hwyluso oherwydd gwybodaeth gan y cyhoedd - yn yr un modd, fe gafodd silff ei osod yng Ngwent gan Brosiect Dyfrgwn Prifysgol Caerdydd.

"Oherwydd i bobl roi gwybod am ddyfrgwn marw, fe lwyddon nhw i ddarbwyllo pobl eraill i ddarparu tystiolaeth, i weithredu."

Pwysleisiodd hefyd ei bod hi'n bwysig i yrwyr beidio â goryrru.

"Mae astudiaethau wedi dangos bod anifeiliaid yn dysgu faint o amser sydd ganddyn nhw i redeg i ffwrdd o ffyrdd cyfarwydd, sydd â goblygiadau os yw pobl yn torri'r cyfyngiad cyflymder."