´óÏó´«Ã½

Bydd cartref gofal gafodd ei sefydlu ar gyfer pobl o Wlad Pwyl ar ôl yr Ail Ryfel Byd yn cau yn y misoedd nesaf.

Mae perchnogion Cartref Pwyliaid Penrhos, ger Pwllheli, yn dweud mai'r gobaith yw trosglwyddo'r safle i Gymdeithas Dai Clwyd Alyn.

Ond byddai cau'r cartref - sy'n cael ei reoli gan gymdeithas dai y Polish Housing Society (PHS) - yn ergyd drom i'r ardal gyfan, yn ôl un cynghorydd lleol.

Mae 70 o bobl yn byw mewn fflatiau ac unedau pwrpasol ar y safle, sydd hefyd yn cynnig gofal nyrsio.

Cafodd y cartref ei sefydlu ar hen orsaf y Llu Awyr ym Mhenrhos ym 1949, i gynnig llety a chefnogaeth i Bwyliaid a ddewisodd aros yn y DU ar ôl y rhyfel.

Dros y blynyddoedd cafodd yr hen farics pren eu disodli gan adeiladau mwy addas ar gyfer yr henoed.

Mae gan y cartref eglwys, llyfrgell, ystafelloedd cyffredin, siop, a rhandiroedd garddio ar gyfer y bobl sy'n byw yno.

Dywedodd y cynghorydd sir lleol, Angela Russell, y byddai cau'r cartref yn golled enfawr i ardal LlÅ·n, ac y byddai'n ymgyrchu gydag eraill i geisio'i achub.

"Mae 'na amryw o bobl efo teuluoedd yma, wedi bod yma ac isio dod yma eto yn y dyfodol," meddai ar y Post Cyntaf fore Mawrth.

Ychwanegodd y byddai pobl oedrannus yn gorfod teithio yn bellach i weld eu gŵyr neu wragedd os bydd y cartref yn cau a chael mwy nag un bws am fod yr un agosaf meddai yng Nghricieth.

"Y polisïau ydy bod ni yn cadw gofal yn agos i adra. Dydy hynny ddim yn gweithio achos da ni yn gorfod mynd yn bell.

"Pan mae gennach chi rhywun mewn oed yn y cartref chances ydy bod o'n ŵr neu wraig ac mae'r rheini mewn oedran mawr hefyd."

Dywedodd Kasia Rafalat, aelod o fwrdd rheoli'r PHS eu bod wedi penderfynu cau'r cartref yn dilyn "cyfnod hir o ansicrwydd ariannol".

"Ar ôl edrych ar yr holl opsiynau, rydym yn gresynu'n fawr ein bod yn gorfod cymryd y penderfyniad i gau cartref nyrsio Penrhos yn raddol," meddai.

"Ein bwriad bob amser oedd diogelu lles a iechyd y preswylwyr a'r staff, a gofalu bod eu hanghenion yn cael eu gwarchod i'r dyfodol.

"Mae cefnogaeth ariannol gan Gyngor Gwynedd yn golygu na fydd rhaid cau'r cartref yn syth, a gallai aros ar agor tan fis Mawrth 2021, ac yn y cyfamser bydd y preswylwyr a'u teuluoedd yn gallu cytuno ar yr opsiynau gorau ar eu cyfer."

Dywedodd Liz Saville Roberts, AS Dwyfor Meirionnydd, ei bod eisoes wedi bod mewn cysylltiad â'r rheolwyr a chyrff eraill perthnasol "i geisio sicrhau bod anghenion y preswylwyr yn cael eu diwallu, a bod pryderon teuluoedd yn cael sylw ar yr amser anodd ac ansicr yma".

"Gyda 31 o welyau nyrsio ac 11 o welyau preswyl, mae'n hanfodol bod pob opsiwn yn cael ei ystyried er mwyn dod o hyd i ddarpariaeth amgen addas mewn da bryd, sy'n diwallu anghenion gofal y preswylwyr.

"Rhaid i ni hefyd fod yn effro i'r pwysau cynyddol ar ddarparwyr gofal lleol a'r angen i ddiogelu gwelyau nyrsio mewn cymunedau gwasgaredig, gwledig fel Pen LlÅ·n."

Dywedodd llefarydd ar ran Cyngor Gwynedd: "Fel Cyngor, rydym yn gweithio i geisio sefydlu pecyn cymorth ar y cyd a fyddai'n sicrhau fod preswylwyr y cartref yn parhau i dderbyn y gofal maent ei angen, gan roi amser iddyn nhw, eu teuluoedd, a Bwrdd Iechyd Prifysgol Betsi Cadwaladr i ymateb i'r sefyllfa ac adnabod opsiynau amgen fydd yn cwrdd â'u anghenion gofal a/neu nyrsio.

"Rydym yn ystyried cynlluniau hir-dymor posib ar gyfer dyfodol y safle gyda PHS, Bwrdd Iechyd Prifysgol Betsi Cadwaladr, Cymdeithas Dai Clwyd Alyn a phartneriaid eraill posib.

"Mae safle PHS ym Mhenrhos hefyd yn cynnwys 63 o unedau gofal gwarchod. Ni fydd penderfyniad PHS i fwrw ymlaen i gau eu cartref gofal yn raddol yn cael effaith ar yr unedau yma."