´óÏó´«Ã½

Mae Cymru ar hyn o bryd yn torri rhai o'r llinynnau mesur allweddol fydd yn cael eu defnyddio i benderfynu os fydd angen cyfnodau clo yn y dyfodol.

Mae hynny o dan system newydd o bedair lefel o gyfyngiadau Covid-19 gan Lywodraeth Cymru.

Dywedodd y prif weinidog ddydd Gwener fod Cymru ar Lefel 3 ar hyn o bryd, ond efallai byddai angen cyflwyno cyfnod clo o 28 Rhagfyr os na fydd nifer yr achosion yn dechrau disgyn.

Bydd ysgolion ac addoldai yn aros ar agor ac fe fydd gwasanaeth clicio a chasglu nwyddau hanfodol yn parhau os bydd cyfnodau clo yn y dyfodol.

Dywed y 'Cynllun Rheoli Coronafeirws' newydd fod y rhaglen frechu yn cynnig "llygedyn o obaith", ond y bydd yn rhaid i "fesurau a rheolau diogelwch fod ar waith yn bell i mewn i 2021".

Mae'r cynllun newydd wedi'i rannu'n bedair lefel o gyfyngiadau:

Mae rhai o'r mesuryddion allweddol ar gyfer penderfynu ar symud i gyfyngiadau Lefel 4 yn cynnwys cyfradd achos saith diwrnod o dros 300 o achosion ymhob 100,000 o'r boblogaeth, a chyfradd positifrwydd uwch na 10% dros saith diwrnod.

Yn y saith diwrnod tan 9 Rhagfyr, roedd gan Gymru gyfradd achos o 450.4 a chyfradd positifrwydd o 19.5%, yn ôl ffigyrau Iechyd Cyhoeddus Cymru.

Mae mesuryddion eraill yn cynnwys capasiti ysbytai a phryderon difrifol gan weithwyr iechyd nad ydynt yn gallu rheoli materion iechyd yn lleol.

Mae dau o saith bwrdd iechyd lleol Cymru - Bwrdd Iechyd Bae Abertawe a Bwrdd Iechyd Aneurin Bevan - wedi atal rhywfaint o ofal nad yw'n ofal brys mewn ymateb i fwy o achosion coronafeirws.

Mae Cymdeithas Gofal Dwys Cymru wedi dweud na fyddai gofal critigol yn gallu ymdopi yn ystod yr wythnosau nesaf heb "ymyrraeth ar y lefel uchaf".

Ond mae Llywodraeth Cymru wedi dweud ei bod yn annhebygol o gyflwyno unrhyw gyfyngiadau pellach cyn cyfnod o bum niwrnod rhwng 23 a 27 Rhagfyr, pan fydd pobl o dair aelwyd yn gallu aros gyda'i gilydd.

Nid yw'r mesuryddion i bennu pa lefel o gyfyngiadau sy'n ofynnol "yn drothwyon mecanyddol - maent yn egwyddorion eang, fydd yn cael eu defnyddio i lywio penderfyniadau cytbwys" medd y llywodraeth.

Mae dogfen newydd y llywodraeth yn amlinellu bod "difrifoldeb" cyfyngiadau Lefel 4 "yn ei gwneud hi'n addas am gyfnodau byrrach i roi sioc fer a dwys cyn i'r sefyllfa olygu bod angen cyfnod hirach o amser" o gyfyngiadau clo.

Mae'r cynllun yn ychwanegu bod "ymyrryd yn gynnar yn fwy effeithiol a bod cyfyngiadau sydd gyda therfyn amser yn debygol o fod yn fwy effeithiol na chyfyngiadau penagored heb unrhyw ddyddiad gorffen penodol".

Fe allai Cymru symud i fyny mwy nag un lefel ar unwaith, o Lefel 1 i Lefel 3, er enghraifft, ond "bydd y cam o symud i lawr yn golygu un lefel ar y tro... a byddai unrhyw lacio ar gyfyngiadau yn annhebygol am nifer o wythnosau".

Bydd y pedair lefel o gyfyngiadau yn cael eu gweithredu ledled Cymru i ddechrau, ond gallai fod gwahaniaethau rhanbarthol neu leol "pe bai tystiolaeth glir o amrywiaeth parhaus rhwng rhannau o Gymru".