´óÏó´«Ã½

Fydd yna ddim llacio pellach ar reolau coronafeirws yng Nghymru am bedair wythnos arall, a hynny oherwydd pryder am amrywiolyn Delta, gafodd ei ganfod gyntaf yn India.

Mewn cynhadledd newyddion ddydd Gwener, dywedodd y prif weinidog Mark Drakeford fod Cymru, a'r DU gyfan, yn wynebu trydedd don o'r pandemig.

"Mae ein ymgynghorwyr gwyddonol yn credu bod y DU nawr yn y cyfnod cyn y bydd trydedd don," meddai.

"Efallai bod Cymru ddwy neu dair wythnos y tu ôl i'r hyn sy'n digwydd yn Lloegr a'r Alban, lle mae degau o filoedd o achosion wedi'u cadarnhau, mae lledaeniad amlwg ac adroddiadau o fwy o bobl yn gorfod mynd i'r ysbyty."

Achosion ar gynnydd

Cyhoeddodd Llywodraeth Cymru y bydd y cyfnod o bwyllo yn rhoi cyfle i roi ail ddos o frechlyn i fwy o bobl.

Y bwriad yw rhoi mwy na 500,000 o ddosau "er mwyn helpu i atal ton newydd o salwch difrifol wrth i achosion o'r coronafeirws ddechrau codi".

Er hynny, bydd rhai mân newidiadau i'r canllawiau yn dod i rym ddydd Llun, gan gynnwys y rheolau ar westeion i briodasau.

Mae'r ffigyrau diweddaraf yn dangos bod bron i 490 o achosion o'r amrywiolyn Delta yng Nghymru, gyda dros 80% o achosion newydd yn dod o ganlyniad i'r amrywiolyn.

Yr awgrym nawr, medd y llywodraeth, yw ei fod yn cael ei ledaenu yn y gymuned yn hytrach na phobl yn dychwelyd o dramor.

Mae cyfradd yr achosion o coronafeirws yng Nghymru wedi codi'n raddol ers diwedd mis Mai, ac mae cyfradd yr achosion positif wedi mwy na dyblu.

Wrth siarad gydag Oliver Hides ar ´óÏó´«Ã½ Radio Wales fore Sadwrn, dywedodd Dr Naomi Forrester-Soto, firolegydd o Brifysgol Keele, bod cynnydd yn y nifer o achosion ymhlith pobl ifanc - a bod dau reswm am hynny.

"Un yw bod llawer o bobl hÅ·n wedi eu brechu ac wedi cael dau ddos o'r brechlyn. Mae dau ddos yn allweddol i gael amddiffyniad yn erbyn yr amrywiolyn Delta," meddai.

"Y peth arall yw, gyda'r ailagor a'r rheolau'n cael eu llacio ychydig a phobl yn cyfarfod mewn tafarndai a bwytai, mae ychydig mwy o gyfle wedi bod ar gyfer trosglwyddiad ac yn enwedig ymhlith y grŵp oedran iau."

Mygydau mewn ysgolion

Dywedodd y Prif Weinidog Mark Drakeford: "Mewn ychydig wythnosau yn unig, mae amrywiolyn Delta wedi cyrraedd Cymru ac wedi lledaenu drwy'r wlad yn gyflym.

"Mae'r cyfraddau trosglwyddo yn cyflymu, nid dim ond yn y gogledd a'r de-ddwyrain ond ym mhob rhan o Gymru.

"Bellach, dyma'r amrywiolyn mwyaf cyffredin mewn achosion newydd yng Nghymru. Unwaith eto, rydyn ni'n wynebu sefyllfa ddifrifol o ran iechyd y cyhoedd.

"Mae gennym ni'r cyfraddau coronafeirws isaf yn y DU, a'r cyfraddau brechu uchaf.

"Gallai oedi am bedair wythnos cyn llacio'r cyfyngiadau helpu i leihau'r niferoedd uchaf o dderbyniadau dyddiol i'r ysbyty o hyd at hanner, ar adeg pan fo'r gwasanaeth iechyd yn brysur iawn yn ceisio diwallu'n holl anghenion gofal iechyd - nid dim ond trin y coronafeirws."

Yn y gynhadledd newyddion ddydd Gwener, dywedodd Mr Drakeford hefyd fod Llywodraeth Cymru yn ystyried a ddylid llacio rheolai ar wisgo mygydau mewn ysgolion.

Ar hyn o bryd y rheol yw fod rhaid gwisgo mwgwd ymhobman mewn ysgolion, gan gynnwys yr ystafell ddosbarth.

Dywedodd: "Ni fydd newid ar unwaith, ond fe fyddwn ni'n gweithio gydag ysgolion, awdurdodau lleol ac undebau athrawon i ganfod ffyrdd o weithio i'r dyfodol fel nad oes rhaid eu gwisgo ymhob dosbarth, bob dydd."

Mân newidiadau

Bydd y rheoliadau yn cael eu hadolygu eto ar 15 Gorffennaf.

Er nad oes newidiadau sylweddol i'r rheolau am bedair wythnos mae yna rai mân newidiadau.

Mae'r rhain yn cynnwys:

Bydd digwyddiadau peilot yn y sector theatr, chwaraeon ac mewn sectorau eraill hefyd yn parhau drwy gydol mis Mehefin a Gorffennaf.

Mae Julia Pugh yn berchen ar leoliad priodas moethus Garthmyl Hall ym Mhowys, a dywedodd wrth ´óÏó´«Ã½ Radio Wales bod y newidiadau'n "newyddion gwych mewn sawl ffordd".

"Rydyn ni'n gallu cael niferoedd llawer mwy fel mae llawer o leoliadau, sy'n golygu bod nifer o'r cwplau a oedd yn bryderus am fis Gorffennaf ac Awst yn dal i fynd ymlaen â'u priodasau, sy'n newyddion gwych.

"Felly gobeithio fydd 'na ddim mwy o ohirio na chanslo."

Ymateb y gwrthbleidiau

Dywedodd arweinydd grŵp y Ceidwadwyr yn y Senedd, Andrew RT Davies ei fod yn "falch bod gweinidogion Llafur wedi gwrando ar alwad y Ceidwadwyr Cymreig i roi mwy o eglurder a hyblygrwydd i ddigwyddiadau pwysig fel priodasau".

"Gan fod y cyfyngiadau'n parhau, bydd angen mwy o gefnogaeth ariannol i fusnesau Cymru ac rwy'n gobeithio y bydd y Prif Weinidog yn manylu ar ba fuddsoddiad ychwanegol a ddaw gan ei lywodraeth i amddiffyn swyddi," meddai.

Ond ychwanegodd hefyd ei fod yn siomedig bod cyhoeddiadau am lacio cyfyngiadau yn cael eu gwneud i'r wasg, yn hytrach na'r Senedd, a bod hynny'n atal aelodau rhag craffu ar newidiadau yn amserol.

Dywedodd Cadan ap Tomos ar ran Democratiaid Rhyddfrydol Cymru: "Mae cyhoeddiad heddiw yn neud lot o synnwyr, ac rwy'n croesawu'n fawr beth sydd yn cael ei ddweud am briodasau a beth sydd yn cael ei ddweud ynglŷn â chanolfannau awyr agored.

"Mae'r newidiadau yma yn neud y rheolau ma i neud bach mwy o synnwyr falle i bobl yn mynd i helpu i gadw at y rheolau gan feddwl bod ni yn gofyn mwy ar bobol unwaith eto.

Llefarydd iechyd Plaid Cymru yw Rhun ap Iorwerth a dywedodd: "'Da ni yn deall rŵan beth ydi bod ar gychwyn ton, ac mi ydan ni ar gychwyn ton a 'da ni'n gwybod i ba gyfeiriad yr awn ni o ran nifer yr achosion os ydi pethau ddim yn cael eu gwneud yn ofalus.

"Beth 'da ni ddim yn gwybod ydy pa effaith yn union fydd y cynnydd mawr sydd wedi bod yn niferoedd y brechiadau yn ei gael ar ba mor sâl mae pobl yn mynd i fod a faint o bobl sydd yn mynd i'r ysbyty ac yn y blaen. Dwi'n gobeithio bydd y darlun yna yn gliriach.

"Mae nifer o gwestiynau yn codi allan o'r cyhoeddiad yma - beth sydd yn mynd i gael ei wneud rŵan i gefnogi llywodraeth leol yn fwy fyth hefo gwasanaethau olrhain, hefo rhagor o adnoddau ac ati, achos mae hynna yn bwysig er mwyn i ni fedru cadw rheolaeth mor dynn â phosib ar y lledaeniad o fewn cymunedau."