´óÏó´«Ã½

Mae hosbis yn y gogledd wedi cyhuddo'r bwrdd iechyd lleol o gymryd mantais ac ecsbloetio eu gwasanaethau yn sgil ffrae dros ariannu.

Yn ôl Hosbis Dewi Sant, mae yna "fygythiad clir" i'r gofal y mae modd ei gynnig oni bai fod Bwrdd Iechyd Betsi Cadwaladr yn cytuno i drafod model ariannu newydd.

Fe gyhoeddodd Llywodraeth Cymru fuddsoddiad gwerth £2.2m i hosbisau yng Nghymru ym mis Ionawr, ond mae yna bryderon nad ydy hynny'n ddigon i achub a chynnal y ddarpariaeth.

Mae'r bwrdd iechyd wedi ymddiheuro am yr oedi o ganlyniad i Covid, gan ychwanegu eu bod nhw wedi cysylltu gyda'r hosbis i drafod taliadau.

Mae gan Hosbis Dewi Sant nifer o safleoedd ar draws y gogledd sydd yn cynnig gofal diwedd oes i gleifion ynghyd â thriniaethau arbenigol eraill.

Ar hyn o bryd mae tua 15% o'u hincwm yn dod o'r bwrdd iechyd a'r gweddill yn dod o ffynonellau eraill, fel siopau elusen a chodi arian.

Mae'r hosbis am weld hynny'n cynyddu i 30%, yn debyg i'r drefn mewn rhai hosbisau yn ne Cymru a dros y ffin yn Lloegr.

"Mae eu hanallu nhw fel bwrdd iechyd i ddod at ffigwr teilwng yn anodd iawn i ni," meddai Trystan Pritchard, prif weithredwr Hosbis Dewi Sant.

"Mae'n rhaid i'r bwrdd iechyd sylweddoli bod angen talu am y gwasanaethau arbenigol yma ac mae'n rhaid iddyn nhw chware eu rhan.

Mae Mr Pritchard hefyd yn rhybuddio y gallai'r hosbis orfod torri gwasanaethau gofal a thorri capasiti gwlâu oni bai fod newid i'r drefn, gan alw ar y bwrdd iechyd i fynychu trafodaethau call am gyllid.

"Mae'n rhaid iddyn nhw ddod 'nôl efo cynnig realistig a sylweddoli da ni'n rhan ganolog o gofal diwedd oes, a pheidio cymryd mantais - 'dio ddim digon da."

Er hyn mae Hosbis Dewi Sant yn dweud eu bod nhw'n croesawu buddsoddiad Llywodraeth Cymru, y cynnydd ariannol statudol cyntaf ers 2007.

Mae hi bron yn union flwyddyn ers i fam y telynor Dylan Cernyw, Beryl Roberts, farw o ganser.

Yn y pedwar diwrnod cyn iddi farw, fe dderbyniodd Ms Roberts ofal "anhygoel" yn Hosbis Dewi Sant, meddai ei theulu.

Arferai Ms Roberts weithio i'r bwrdd iechyd, ac mae'n cael ei disgrifio fel un oedd ag "organ o lais alto".

"Mae 'na feddwl mawr o'r hosbis yn yr ardal yma a'u gwaith - mae'n amhrisiadwy," meddai Dylan Cernyw.

"Roedd mam yn hapusach yna ar ôl bod yn rhan o'r tîm fu'n agor y lle... mi oedd hi'n 'nabod y lle".

Mae Dylan a'i deulu yn dweud fod y gofal a gafodd eu mam wedi bod yn gynhaliaeth ac yn achubiaeth, ond mae'n dweud dim ond "hyn a hyn" o godi pres mae modd i'r cyhoedd ei wneud a bod angen buddsoddiad teg.

"Mae angen edrych yn ofalus ac yn seriws iawn," meddai.

"Mae gwerth yr hosbis yn aruthrol yn yr ardal yma, ac mae angen edrych yn iawn a rhoi arian mewn i'r gofal yma."

Yn ôl Bwrdd Iechyd Prifysgol Betsi Cadwaladr, mae oedi wedi bod yn broblem yn sgil amrywiolyn Omicron - ac fe ymddiheurodd Dr Chris Stockport o'r bwrdd iechyd am hynny.

"Rydym wedi cytuno y byddai cynnydd mewn buddsoddiad yn deg, ac fe allaf gadarnhau ein bod ni wedi cysylltu gyda'r hosbis i drafod taliadau," meddai.

"Rydym yn gwerthfawrogi a gweld gwerth yn yr hyn mae'r hosbis yn ei wneud ac rydym am sicrhau perthynas da gyda'r hosbis."

O fuddsoddiad £2.2m Llywodraeth Cymru, mae £888,000 wedi ei rannu rhwng hosbisau plant Tŷ Gobaith yn y gogledd a Thŷ Hafan yn y de.

Yn ôl Tŷ Gobaith, mae'r buddsoddiad yma yn golygu y bydd modd cyflogi rhagor o nyrsys yn y gymuned a gwasanaethu mwy o deuluoedd.

"Da ni'n ei groesawu o'n fawr", meddai Angharad Davies, Pennaeth Gofal TÅ· Gobaith.

"Da ni'n gwybod mai mwy o ysbaid sydd ei angen ar y teuluoedd hyn a da ni angen ymestyn allan i'r gymuned mwy."

Un o'r gwasanaethau pwysicaf i deuluoedd ydy gofal ysbaid.

Un sydd wrthi'n treulio'r wythnos gyfan yn NhÅ· Gobaith ydy Carson Jones, sy'n 14 oed ac yn byw efo Dystroffi'r Cyhyrau Duchenne.

"Mae'n gwneud bywyd yn haws i fi a rhieni fi.

"Oherwydd yr offer a'r gofal yma mae o'n rili gwerthfawr - mae o mor bwysig, mae o bron fel gwyliau i fi.

"Yn amlwg mae o well yma nag adref gan bod gymaint o stwff a chyfarpar i helpu - mae'n wych."