´óÏó´«Ã½

Mae Aelod o'r Senedd Plaid Cymru wedi galw am "dryloywder" gan Lywodraeth Cymru ynghylch concrit RAAC mewn ysgolion, gan ddweud bod y mater "yn rhy bwysig i chwarae gwleidyddiaeth" yn ei gylch.

Roedd Heledd Fychan yn ymateb i ymchwil rhaglen Newyddion S4C sy'n awgrymu mai dim ond yn ddiweddar iawn y dechreuodd y gwaith o archwilio ysgolion allai fod wedi eu hadeiladu â'r concrit sy'n gallu dymchwel yn ddirybudd.

Ddydd Gwener, fe gyhoeddodd y llywodraeth eu bod wedi comisiynu gwaith i edrych am y concrit yma mewn ysgolion ym mis Mai.

Ond mae'r rhaglen wedi darganfod mai cyfeirio at adroddiad am ddadgarboneiddio oedden nhw, ac nad oedd y gwaith go iawn o archwilio ysgolion i fod i ddechrau tan fis Hydref.

Dyw Llywodraeth Cymru heb ateb cwestiynau pellach o ran faint o ysgolion sydd wedi cael eu harchwilio, ond maen nhw'n dweud y dylai pob safle fod wedi eu hasesu erbyn wythnos i ddydd Gwener.

Daw'r datblygiad wrth i Gomisiynydd Plant Cymru, Roco Cifuentes, feirniadu Llywodraeth Cymru, gan ddweud bod yna ddiffyg eglurder i rieni a disgyblion yn eu datganiadau hyd yn hyn.

Wythnos ddiwethaf fe ddaeth i'r amlwg bod concrit RAAC wedi ei ganfod mewn dros 150 o ysgolion yn Lloegr.

Mae yna ofnau y gallai'r concrit, y mae 70% ohono'n swigod aer, ddirywio wedi oddeutu 30 o flynyddoedd a chwympo'n ddirybudd.

Dywedodd Llywodraeth Cymru mewn ymateb eu bod wedi gweithredu'n "wahanol" yng Nghymru.

Mewn datganiad dywedodd y llywodraeth ei bod wedi comisiynu "arolwg o gyflwr pob ysgol a choleg sydd wedi eu hariannu gan y wladwriaeth a fydd yn nodi unrhyw adeiladau all fod yn cynnwys RAAC... yn gynharach eleni".

Mewn datganiad dilynol, fe ddywedodd y llywodraeth wrth ´óÏó´«Ã½ Cymru bod y gwaith wedi ei gomisiynu ym mis Mai.

Ond wedi cyfres o ebyst, fe gadarnhaodd y llywodraeth bod yr arolwg cyflwr, mewn gwirionedd, yn gysylltiedig â chomisiwn i gwmni o'r enw Aecom asesu dadgarboneiddio ysgolion.

Yn ôl yr adroddiad, roedd gwaith prawf i ddechrau dros yr haf, a'r gwaith go iawn i ddechrau ym mis Hydref, gan bara am flwyddyn.

Dywed Llywodraeth Cymru y bydd yr holl waith o asesu safleoedd ysgolion yng Nghymru wedi ei gwblhau erbyn 15 Medi.

Mae Cyngor Sir Ynys Môn eisoes wedi cadarnhau bod concrit RAAC wedi ei ddefnyddio mewn dwy ysgol uwchradd yn y sir.

Mae Ysgol David Hughes ac Ysgauol Uwchradd Caergybi wedi bod ar gau ar ddechrau'r tymor o ganlyniad.

Bydd Ysgol David Hughes yn rhannol ailagor i ddisgyblion blwyddyn 7, 11 a 12 ddydd Iau, gyda staff a disgyblion yn cael eu hadleoli i rannau o'r ysgol sydd heb eu heffeithio gan RAAC.

Mae Ysgol Uwchradd Caergybi yn parhau ar gau i bawb, gyda gwersi ar-lein yn cael eu cyflwyno o ddydd Iau. Y gobaith yw y gall rhai disgyblion ddychwelyd i'r ysgol yr wythnos nesaf.

Dywedodd Heledd Fychan, llefarydd addysg Plaid Cymru yn Senedd Cymru: "Diogelwch plant a phobl ifanc, a'r rheiny sy'n gweithio mewn ysgolion ac adeiladau cyhoeddus, ddylai fod yn flaenoriaeth i bawb ohonon ni - nid chwarae gwleidyddiaeth.

"Mae hyn yn llawer rhy ddifrifol o ran hynny, felly 'dan ni angen tryloywder llwyr gan y llywodraeth o ran y gwaith sydd wedi'i gwblhau, a'r amserlen wedyn o ran cwblhau y gwaith sy'n weddill."

Ychwanegodd "Mae'n aneglur iawn pa waith sydd wedi'i wneud, neu pa waith sydd ar fin cael ei wneud.

"'Dan ni'n gweld bod yr adroddiad oedden nhw [Llywodraeth Cymru] yn cyfeirio ato fo o ran comisiynu gwaith ac ati, bod y gwaith hwnnw fis i ddechrau ym mis Hydref eleni, a'i gwblhau o fewn blwyddyn.

"Ond o weld bod pethau wedi newid yn sgil y wybodaeth sy'n dod o Loegr, yr hyn fydd pawb isio w'bod ydy: 'ydy ysgolion ac adeiladau cyhoeddus yn ddiogel?'"

Doedd y Gweinidog Addysg, Jeremy Miles, ddim ar gael i roi sylw i Newyddion S4C.

Mae'r rhaglen wedi gofyn i Lywodraeth Cymru am fanylion pryd y gwnaeth cwmni Aecom ddechrau cysylltu ag ysgolion, a faint o ysgolion y maen nhw wedi cysylltu â nhw hyd yn hyn.