大象传媒

Y Gymraeg, iaith ein plant?

Gwydion a'i deuluFfynhonnell y llun, Llun cyfrannydd
  • Cyhoeddwyd

Mae'r dasg o fagu plant yn Gymry Cymraeg mewn ardaloedd y tu allan i gymunedau naturiol Cymraeg wedi profi'n un heriol i sawl rhiant.

Er hyn, mae nifer o Gymry sy'n byw dramor wedi sicrhau bod yr iaith yn cael ei throsglwyddo o un genhedlaeth i'r nesaf.

Mae teulu Gwydion Lyn yn un o 12 sy'n cael sylw yn y gyfrol Iaith Heb Ffiniau gan Sioned Erin Hughes - llyfr am deuluoedd sy' wedi magu eu plant yn Gymry Cymraeg mewn amrywiol leoliadau ledled y byd.

Magu Cymry ym Mrwsel

Mae Gwydion bellach wedi ymgartrefu ac yn gweithio ym Mrwsel. Mae ei efeilliaid Mari a Fflur, sy'n 10 oed, yn rhugl yn y Gymraeg, yn ogystal 芒 Fflemeg, Ffrangeg a Saesneg.

"O'n i heb feddwl na fyddwn ni ddim yn byw yng Nghymru, ond 芒 dweud hynny doeddwn ni ddim wedi meddwl chwaith na fyddwn i byth yn gadael," meddai Gwydion sy'n wreiddiol o Gaerdydd ac Abertawe.

"Ond doedd e' ddim yn gwestiwn o gwbl a fyddwn i yn magu'r plant yn siarad Cymraeg."

Ffynhonnell y llun, Getty Images
Disgrifiad o鈥檙 llun,

Mae'r teulu erbyn hyn yn byw yn Vossem ar gyrion y brifddinas Brwsel

Cafodd ei wraig, Elin, ei magu yn Plymouth ond roedd ei theulu yn wreiddiol o Betws ger Rhydaman. Roedd yn gweithio i'r llywodraeth a hi gafodd y cyfle i fynd ar secondiad i'r Comisiwn Ewropeaidd ym Mrwsel yn 2012.

"'Roedd Elin yn gwbl gefnogol. Roedd yna ddealltwriaeth y byddwn i yn siarad Cymraeg gyda'r efeilliaid a byddai hi yn siarad Saesneg a Ffrangeg.

"Mae Elin wedi bod ar gwrs Wlpan ac roedd hi'n gallu darllen i'r plant ifanc pan oedden nhw'n iau."

Ffynhonnell y llun, s4c
Disgrifiad o鈥檙 llun,

Roedd teledu Cymraeg yn help mawr wrth geisio magu'r plant yn yr heniaith

Cymorth y cyfnod clo

Dywedodd fod sicrhau mai dim ond teledu Cymraeg roeddent yn ei glywed yn y blynyddoedd cynnar wedi bod o fudd mawr wrth ddysgu'r iaith. Hefyd, yn annisgwyl, roedd y cyfnod clo yn ystod Covid yn gymorth wrth gryfhau'r iaith.

"Mewn un ffordd fe wnaeth cyfnod Covid ein helpu, pan oedd y plant yn iau doedd yna ddim ysgol.

"Bryd hynny doedd dim gwaith cartref, a byddai Mam a Dad yn rhoi awr a mwy o'u hamser drwy Facetime bob pnawn a hynny wrth sgwrsio yn Gymraeg a hwiangerddi ac ati.

"Heb hynny byddai'r Gymraeg ddim mor gryf ag mae nawr."

Ffynhonnell y llun, Llun cyfrannydd
Disgrifiad o鈥檙 llun,

Mae'r efeilliaid Mari a Fflur yn mynchu ysgol cyfrwng Fflemeg ym Mrwsel

Rhugl mewn Fflemeg

Ond mae yna heriau o hyd, meddai Gwydion.

Mae'r plant yn mynychu ysgol Fflemeg-ei-hiaith ym Mrwsel, a dyna hefyd yw iaith y buarth wrth i blant chwarae gyda'i gilydd.

"Mewn un ystyr, erbyn nawr, mae angen mynd i lefel uwch - mae'n nhw'n dweud eu bod yn gwybod am air yn y pen wrth sgwrsio yn Gymraeg, ond bod hynny yn Fflemeg, a'u bod yn gorfod holi am y gair Cymraeg.

"Pan dwi'n gofyn i'r plant pa iaith mae nhw'n siarad yn gyntaf y drefn yw Fflemeg, Saesneg, Cymraeg ac yna Ffrangeg.

Ffynhonnell y llun, Llun cyfrannydd
Disgrifiad o鈥檙 llun,

Gwydion, Fflur a Mari gyda Mam-gu a Tad-cu

"Ond mae'r iaith yn helpu'r plant for yn ymwybodol o ddiwylliant y teulu.

"Maen nhw wedi cael y cyfle i ddysgu'r iaith; os daw hi pan mae'n nhw'n 18 oed i ddweud 'na'i ddim ei ddefnyddio eto', dyna fydd, ond o leiaf mae nhw wedi cael y cyfle."

Dywed y golygydd Sioned Erin Hughes ei bod yn gobeithio y bydd Iaith heb Ffiniau yn "ffisig i'r galon" ac er y s么n am dranc y Gymraeg gan rai fod yna "gymaint i'w ddathlu yn dal i fod" wrth i'r 12 teulu adrodd eu gwahanol straeon.