����ý

Cafodd gwrandawiad ei gynnal ddydd Mercher a all siapio dyfodol cynllun gwerth £120m y mae gwrthwynebwyr yn honni y byddai’n "dinistrio" rhannau o warchodfa natur ar Ynys Môn.

Yn 2013 – ar ôl gwrthod y cynllun yn wreiddiol – rhoddodd gynghorwyr yr ynys sêl bendith i ddatblygiad a fyddai’n cynnwys 500 o gabanau gwyliau ar dir ym Mharc Arfordirol Penrhos ger Caergybi.

Gyda datblygwyr yn gobeithio creu hyd at 600 o swyddi, cafodd caniatâd cynllunio amlinellol ei gymeradwyo’n swyddogol yn 2016.

Ond mae ymgyrchwyr sy’n gwrthwynebu'r cynlluniau yn honni bod y dyddiad cau i ddechrau'r gwaith wedi pasio a bod angen i’r cwmni ailgyflwyno'r cais o'r newydd am ganiatâd cynllunio.

Dywedodd y barnwr yn y gwrandawiad ddydd Mercher, Mr Mould, y bydd yn datgan ei benderfyniad mewn gwrandawiad arall sydd eto i'w drefnu.

Mae Cyngor Môn, sydd wedi sicrhau ei gyngor cyfreithiol ei hun, yn dweud bod y caniatâd gwreiddiol yn dal i sefyll ac bod digon o waith wedi ei gwblhau o fewn yr amser priodol.

Ddydd Mercher cafodd adolygiad barnwrol ei gynnal yng Nghaerdydd i ystyried a yw'r caniatâd gwreiddiol yn parhau i fod yn ddilys.

Cynlluniau dadleuol

Byddai cynigion Land and Lakes yn golygu datblygu ar barc arfordirol Penrhos gan gynnwys 500 o gabanau yn ogystal â pharc dŵr, neuadd chwaraeon, sba, sawna a bwytai.

Roedd y tir yn eiddo i Alwminiwm Môn, ond daeth y chynhyrchu metel i ben yn y ffatri yn 2009 wrth i 400 golli eu swyddi.

Yn 2011 arwyddodd y cwmni gytundeb gyda Land and Lakes i ddatblygu rhannau o’r parc at ddiben gwyliau.

Mae’r caniatâd cynllunio gwreiddiol hefyd yn cynnwys safle Cae Glas i greu 315 o gabanau ychwanegol – a gynlluniwyd yn wreiddiol i gartrefu gweithwyr sydd angen llety wrth adeiladu gorsaf bŵer niwclear newydd – yn ogystal â gwesty, meysydd pêl-droed a chriced a gwarchodfa natur.

O dan y cynlluniau byddai trydydd safle, yr ochr arall i'r dref yn Kingsland, yn cynnwys adeiladu 360 o dai.

Ond mae'r bwriad, yn enwedig ar gyfer safle Penrhos, wedi bod yn ddadleuol, gan ddenu ymgyrchwyr o blaid ac yn erbyn.

Yn 2013 aeth aelodau o bwyllgor cynllunio Cyngor Môn yn erbyn cyngor swyddogion cynllunio drwy wrthod y cais ‘hybrid’, cyn iddyn nhw wyrdroi eu penderfyniad yn dilyn mis o gyfnod ‘cnoi cil’.

Dros ddegawd yn ddiweddarach, mae'n debyg y bydd tynged y cynllun yn cael ei benderfynu yn y llys.

Adolygiad barnwrol

Mae dal angen caniatâd cynllunio llawn ar gyfer rhai agweddau o'r cynlluniau, gyda’r caniatâd cyfredol yn un amlinellol yn unig.

Dywedodd llefarydd ar ran Cyngor Môn wrth ����ý Cymru y byddai’r adolygiad barnwrol yn canolbwyntio ar ddwy “agwedd benodol a thechnegol o’r caniatâd cynllunio gwreiddiol”.

Yr agweddau hyn yw a oedd digon o waith wedi'i gwblhau ar Bailiff’s Tower fel canolfan ymwelwyr, a gwaith ar lwybrau troed ar y safle.

Yn dilyn gwrandawiad blaenorol ym mis Mawrth a gadarnhaodd y byddai’r achos yn symud ymlaen i adolygiad barnwrol, ychwanegodd yr awdurdod: “Cadarnhawyd gan y barnwr fod gan yr hawlydd achos y gellid ei ddadlau ar ddwy sail benodol yn unig ac y byddai gwrandawiad arall yn cael ei drefnu ar gyfer yr Uchel Lys yn ddiweddarach eleni er mwyn clywed dadleuon ar y seiliau hynny.

"Cadarnhaodd y barnwr fod caniatáu'r ddwy sail yma i gael eu dadlau yn cael ei wneud o drwch blewyn ac nad oedd yn dymuno rhoi 'ffug obaith' (geiriau'r barnwr) i'r hawlydd.

"Mae'r cyngor sir yn parhau'n hyderus yn ei broses o wneud penderfyniadau."

Nid oedd y datblygwyr, Land and Lakes, am wneud sylw cyn y gwrandawiad, ond maen nhw eisoes wedi datgan bod y gwaith ar y datblygiad wedi dechrau yn 2021, “sy’n golygu bod y caniatâd cynllunio ar gyfer y safle bellach yn ei le am byth”.

Ond er nad oes ganddyn nhw “unrhyw gynlluniau i gyfyngu mynediad y cyhoedd i safle Penrhos”, ychwanegodd y cwmni fod “datblygiad ar raddfa lawn wedi’i oedi wrth i ni aros i’r heriau presennol yn economi’r DU leddfu”.

Dywedon nhw hefyd eu bod “wedi ymrwymo i sicrhau bydd hawl mynediad i 73 erw o goed a llwybrau, ac agor 100 erw arall ger Cae Glas i’r cyhoedd ei fwynhau”.

'Mae ein hymgyrch yn un llawr gwlad'

Mae Grŵp Achub Penrhos wedi bod yn brwydro yn erbyn y cynlluniau ers tua 15 mlynedd, gan honni bod y coetir yn gartref i lawer o rywogaethau prin o fflora a ffawna, gloÿnnod byw, madfallod dŵr a wiwerod coch.

Yn rhan o Ardal o Harddwch Naturiol Eithriadol ers 1967, mae’r grŵp yn dweud y byddai'r parc gwyliau yn colli tua 27 erw o goetir hynafol os byddai'r cynllun yn cael ei wireddu.

Mae Hilary Paterson-Jones, sydd wedi teithio i Gaerdydd cyn y gwrandawiad ddydd Mercher, yn dweud eu bod yn teimlo’n hyderus “oherwydd eu bod mynd mor bell â hyn”.

Ond os maen nhw'n methu, fe all y grŵp wynebu costau cyfreithiol o hyd at £45,000.

“Mae’n amlwg nad oes unrhyw ddechrau go iawn wedi bod ar y gwaith, fe wnaethon nhw addo y byddai’n agor yn 2015 ac yn creu 600 o swyddi ond does dim byd wedi digwydd,” meddai.

“Mae Caergybi yn cynnwys rhai o’r wardiau tlotaf yng Nghymru, cafodd pobol eu cymryd i mewn gan yr addewid o swyddi ond mae ‘na wrthwynebiad cryf wedi bod erioed.

“Mae ein hymgyrch yn un llawr gwlad, mae ein costau yn y degau o filoedd o bunnoedd ond mae’r gefnogaeth gan y cyhoedd wedi bod yn anghredadwy”