����ý

"Mae rhai rhannau o bob diwrnod yn ofnadwy, ond does dim rhaid iddo fe fod fel'na pan chi allan yn mwynhau."

Mae menyw wedi sefydlu dosbarthiadau SParky Samba yng Nghaerdydd i "godi ysbryd" a helpu pobl ymdopi gyda chlefyd Parkinson.

Cafodd Eirwen Malin, 73 oed o Wenfô ym Mro Morgannwg, ddiagnosis o'r cyflwr 10 mlynedd yn ôl.

Daeth y syniad ar ôl sgwrs gyda'i mab am sut y gallai rhythmau a churiadau'r offerynnau taro helpu gyda rhythmau'r ymennydd.

Dywedodd Parkinson's UK Cymru bod samba yn "wych" i helpu pobl sydd â'r cyflwr, yn gorfforol ac yn feddyliol.

Daeth diagnosis Eirwen - sy'n wreiddiol o Wrecsam - fel "syrpreis" iddi, a dywedodd ei bod wedi cymryd "tipyn o amser i ddod i’r afael â'r peth".

"O'n i ddim cweit yn siŵr ble o'n i… ddim yn siŵr pwy o'n i a dweud y gwir," meddai.

"O'n i 'di mynd o fod yn rhywun hollol iach a chryf - bron yn bennaeth y teulu - ac wedyn o'n i'n rhywun efo rhyw broblem, o'dd e’n od iawn."

Ar ôl rhai blynyddoedd yn dod i arfer â'i diagnosis, roedd Eirwen eisiau dod o hyd i weithgaredd y gallai hi ei wneud i helpu gyda'i chyflwr.

"Un bore roeddwn i’n siarad â fy mab, sydd â ffrindiau mewn band samba, am sut y gallai'r rhythmau o’r offerynnau helpu gyda Parkinson's.

"Oherwydd mae lot o bethau sy'n mynd o'i le gyda Parkinson's yn ymwneud â rhythmau… fel rhythmau cerdded, rhythmau nofio.

"Mae rhai therapyddion yn defnyddio beats a cherddoriaeth i helpu pobl, ac o'n i’n meddwl 'wel os yw’r curiad tu mewn i dy ben di, efallai gall hwnna helpu' oherwydd ti methu anghofio samba - mae'r curiad wastad yn dy ben di."

Mae samba yn gerddoriaeth o Dde America, gyda'i wreiddiau yn niwylliant Affro-Brasil, sy'n cael ei berfformio gyda llawer o offerynnau taro.

Mae gan bob aelod o ensemble samba rôl benodol gan fod y gerddoriaeth yn aml yn golygu gosod gwahanol rythmau dros ei gilydd.

Gyda chymorth Parkinson's UK Cymru ac arian gan Gyngor Celfyddydau Cymru, penderfynodd Eirwen sefydlu dosbarth SParky Samba i bobl gyda chlefyd Parkinson yng Nghaerdydd yn 2022.

Dywedodd Eirwen: "Mae’r sesiynau yn mor �ܱ�����ڳپ��Բ���ac yn helpu i godi ysbryd pobl.

"Mae pobl yn dod mewn yn drist ac yn gadael yn hapus."

Erbyn hyn, mae’r dosbarthiadau yn digwydd mewn tri rhanbarth gwahanol yng Nghymru - Caerdydd, Llandudno a Sir Benfro.

Mewn cwrs preswyl i bobl â chlefyd Parkinson ym Mhen-y-bont ar Ogwr, perfformiodd Eirwen a’r grŵp o Gaerdydd, cyn cynnal gweithdy.

I Brenda Thomas o Rydaman, dyma oedd y tro cyntaf iddi drio samba.

Cafodd hi ddiagnosis clefyd Parkinson ym mis Mehefin 2023, a dywedodd fod cadw'n brysur yn ei helpu i ymdopi.

"Joiais i mas draw. Nes i ddim gwisgo'r earplugs - troes i'r hearing aids off a theimlo'r �����������پ��DzԲ���yn dod trwy’r llawr.

“O'dd e'n hollol ffantastig.”

Mae ymchwilwyr o Brifysgol Caerdydd bellach yn edrych ar sut yn union y gallai samba wella canlyniadau iechyd a lles i bobl â chlefyd Parkinson.

Dywedodd Liz Morgan o Parkinson's UK Cymru ei bod hi'n gyffrous i weld dosbarthiadau Eirwen yn cael y sylw maen nhw'n eu haeddu.

"Mae'n helpu pobl yn ffisegol ac yn feddyliol oherwydd ti'n gorfod cadw'r beats a hefyd ti'n gallu anghofio am bethau am sbel fach.

"Mae’n wych."