����ý

Dydy effaith cau ffatri cyw iâr 2Sisters yn Llangefni heb daro nifer o deuluoedd Ynys Môn eto, yn ôl sefydliad sy’n helpu’r di-waith.��

Fe gollodd dros 600 o staff eu gwaith ddiwedd Mawrth wrth i’r cwmni gau safle yn Llangefni.��

Yn ôl Môn CF mae nifer o deuluoedd yn parhau i ddibynnu ar becynnau ariannol a roddwyd wrth i’r ffatri gau, ac fe allai'r gwir effaith ddod i’r amlwg dros y misoedd nesaf.��

Mae’r sefydliad yn dweud bod dros 120 o weithwyr eisoes wedi troi atynt yn gofyn am gymorth a hyfforddiant.��

Wrth gau'r ffatri ddechrau’r flwyddyn fe gafodd tasglu eu sefydlu ar yr ynys i gynnig help ac arweiniad.��

Ond mae 'na boeni na fydd nifer o deuluoedd yr ynys yn gweld effaith cau'r ffatri tan y gaeaf pan fydd defnydd tanwydd yn cynyddu a phecynnau ariannol yn dod i ben.

'Does 'na’m llawer o waith ar yr ynys'

Am 10 mlynedd roedd Desmond Edwards yn gweithio dros nos yn 2Sisters - rhwng 22:00 a 06:00.��

Wrth siarad â Newyddion S4C fe ddywedodd ei fod wedi ymgeisio am sawl swydd ers colli ei waith ym mis Mawrth, ond mae’n parhau i aros am gyfle gan gyflogwr.

“Does 'na’m llawer o waith ar yr ynys ‘ma a deud y gwir ‘tha chi.��

“Mae’r gwaith tu allan... pawb yn gorfod trafeilio dros y bont am waith.��

“Dwi ‘di trio am ddau neu dri o jobsys ond heb glywed dim eto.”

Yn ôl Mr Edwards mae o wedi derbyn hyfforddiant o’r newydd er mwyn ceisio bod yn swyddog diogelwch, ond prin iawn yw’r cyfleoedd i weithio ar yr ynys.��

“Mae’r swyddi mawr ‘ma, maen nhw’n cau a ma' rhaid meddwl be' ‘di dyfodol yr hogia ifanc ‘ma."

Am 50 o flynyddoedd mi fuodd ffatri 2Sisters, neu “Chuckies”, fel mae nifer yn lleol yn ei alw, yn gynhaliaeth i deuluoedd.

Yn ôl un cyn-weithiwr, dyma lle'r oedd “sicrwydd am waith ar yr ynys”.��

Doedd Adran Gwaith a Phensiynau Llywodraeth y DU ddim am gyhoeddi faint o’r mwy na 600 o weithwyr sydd bellach wedi canfod gwaith, ond mae ����ý Cymru ar ddeall fod nifer helaeth o’r gweithwyr bellach wedi canfod swyddi newydd.

Pryder iechyd a lles

Mae Môn CF yn sefydliad sy’n gweithredu ar draws yr ynys gydag unrhyw un sydd angen help - yn cynnwys darparu hyfforddiant a chyngor i’r di-waith.��

Yn ôl y sefydliad mae 123 o weithwyr eisoes wedi troi atynt am gymorth ac o blith rheiny mae 60 bellach wedi canfod gwaith.

Ond gyda nifer o deuluoedd unai yn dibynnu ar bres daliadau diswyddo gan y cwmni, neu cynilon preifat, mae 'na bryder nad yw gwir effaith y cau wedi taro eto.��

“Mae ‘na rai wedi cael taliadau eithaf sylweddol ac mae’n cadw nhw fynd”, meddai Alun Roberts o Môn CF.��

“Ond pan mae’r haf yn dod i ben a’r biliau’n mynd yn uwch dyna ydy’r pryder... oes 'na gnewyllyn o bobl sydd dal allan o waith ac angen y cymorth.”

Tu hwnt i’r ochr ariannol mae ‘na bryder hefyd am iechyd a lles y rhai a gollodd eu gwaith.��

Yn ôl Mr Roberts, i rai o weithwyr 2Sisters, y gwaith oedd eu prif fodd o gyfathrebu gyda phobl eraill - a hynny bellach wedi diflannu.��

“O'n i’n siarad 'efo un cyn-weithiwr rhyw bythefnos yn ôl ac mi oedd o wedi cael amser caled 'efo iechyd meddwl ac yn dweud bod o heb sylweddoli cymaint o effaith gafodd o arno fo fel unigolyn o fod allan o’r gwmnïaeth oedd wedi bod yn rhan annatod o’i fywyd o am gymaint o flynyddoedd.”

Helpu rhai cyn-gydweithwyr

I’r aelod diweddara' o dîm Môn CF, dyma gyfle i helpu rhai o’i gyn-gydweithwyr.��

Roedd Bradley Latty-Williams gynt yn gweithio yn yr adran gyllid yn 2Sisters ond ar ôl colli ei waith, mae o bellach yn gweithio fel swyddog cefnogi yn helpu'r rhai fu’n gweithio gyda nhw.��

“Lot o’r bobl dwi’n gweithio 'efo, maen nhw’n dod o 2Sisters, tua 75%.��

“Ma’n neis cael deutha’ nhw, o'n i’n gweithio yna hefyd, maen nhw’n gwybod bod fi’n gwybod sut maen nhw’n teimlo rŵan a dwi’n deall- mae hynny’n neis."��

��

Y cyngor sir yn 'trio ymateb i'r heriau'

Dywedodd arweinydd Cyngor Sir Ynys Môn, Llinos Medi: “Mae na gyfleoedd, mae na hyfforddiant ond 'di'r swyddi ddim yma ar hyn o bryd sy'n gwneud hi'n anoddach fyth.

"Oherwydd penderfyniadau, ymhellach na llywodraeth leol, mae'r economi yma yn newid.

"Does dim diwydiannu, mae popeth yn cael ei brynu mewn ac wrth wneud hynny mae ardaleodd fel Ynys Môn, rhannau o Gymru a rhannau o Brydain Fawr yn cael ergydion fel hyn."

Ychwanegodd Ms Medi ei bod yn "poeni am y bobl ifanc hefyd.

"Fel cyngor 'dan ni wedi bod o blith y cynghorau sydd wedi datblygu y mwyaf o unedau busnes i gefnogi busnesau bach a nifer o rheini ar yr yr ynys.

"'Dwi'n gwybod 'di o ddim yn llenwi'r bwlch - mae llwyodraethau wedi gadael ni lawr ond 'dan ni'n trio ymateb i'r heriau.”

Daeth cau ffatri 2Sisters ar gefn cyfres o ergydion economaidd eraill i Fôn gyda sawl ffatri fawr wedi cau dros y bum mlynedd ddiwethaf.��

Mae ‘na deimlad o obaith gan rai gyda’r addewid o swyddi yn dilyn cyhoeddiad Porthladd Rhydd yng Nghaergybi, a chynlluniau ynni adnewyddadwy fel Morlais ar y gweill.��

Ond yn y tymor byr mae addasu i newid mor sylweddol yn parhau yn heriol.