26/10/2007
Litir na seachdain aig Ruaraidh MacIllEathain.
Last on
Clip
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh 434
Duration: 05:22
Litir 434: Reuladair G脿idhealach
C貌 an reuladair G脿idhealach a b鈥 ainmeile a bh鈥 ann riamh? Abair ceist airson toiseach na Litreach an t-seachdain seo! 鈥橲 d貌cha gum bi feadhainn agaibh ag r脿dh 鈥 鈥淎n robh reuladair ainmeil ann riamh a bha cuideachd na Gh脿idheal?鈥 Uill, tha mi a鈥 d猫anamh dheth gun robh. Co-dhi霉, bha e ainmeil mar reuladair. B鈥 e fear de na reuladairean a b鈥 ainmeile a bh鈥 ann san t-saoghal ri linn. Agus chuireadh e iongnadh orm mura robh G脿idhlig aige 鈥 ged nach d鈥 fhuair mi dearbhadh air sin le cinnt.
Tha mi a-mach air Johann von Lamont nach maireann. Chan eil ainm a鈥 coimhead ro Gh脿idhealach air a鈥 chiad shealladh, a bheil? Tha e a鈥 coimhead Gearmailteach 鈥 Johann von Lamont. Tha sinn e貌lach air m貌ran Ghearmailteach san latha an-diugh a th鈥 air G脿idhlig ionnsachadh gu fileantachd 鈥 agus tha iad a鈥 toirt toileachas m貌r dh貌mhsa, feumaidh mi r脿dh. Ach cha b鈥 e Gearmailteach a bh鈥 ann an Johann von Lamont, a dh鈥檃indeoin ainm. 鈥橲 e Albannach a bh鈥 ann. Seo agaibh ge脿rr-chunntas de bheatha.
Rugadh e ann an ochd ceud deug 鈥檚 a c貌ig (1805) ann an Coire Mhuillidh ann an Br脿igh Mh脿rr ann an Siorrachd Obar Dheathain. Tha Coire Mhuillidh eadar Baile a鈥 Chaisteil 鈥 no Braemar 鈥 agus Inbhir 脠idh 鈥 no Inverey. Aig toiseach an naoidheamh linn deug, bha na daoine anns an sg矛re sin cho G脿idhealach ris na garragan. Eadhon aig deireadh an naoidheamh linn deug, bha G脿idhlig aig ochdad 鈥檚 a sia 脿s a鈥 cheud (86%) dhen t-sluagh ann an Inbhir 脠idh. Chanainn, mar sin, gun robh e gu math coltach gur e a鈥 Gh脿idhlig a bh鈥 aig Johann von Lamont mar chiad ch脿nan. Johann von Lamont? Uill, 鈥檚 d貌cha gu bheil an t-脿m ann ainm t霉sail a thoirt dhuibh.
Ann am Beurla, b鈥 e John Lamont. B鈥 e an aon ph脿iste aig Raibeart is Ealasaid Lamont. Bha Raibeart na choilltear air oighreachd Iarla F矛obha. Gu tric, 鈥檚 e 鈥淢ac Laomainn鈥 a chanamaid ri 鈥淟amont鈥 ann an G脿idhlig, ach tha mi a鈥 smaoineachadh gur e MacIlleDhuibh a bh鈥 orra ann am Br脿igh Mh脿rr. Bha iad a鈥 d猫anamh dheth gum b鈥 e fear air an robh 鈥淎n Gille Dubh鈥 a鈥 chiad cheann-cinnidh aca. Mar sin, 鈥檚 e 鈥淚ain MacIlleDhuibh鈥 a tha mi a鈥 dol a ghabhail air John Lamont 鈥 gus an ruig ar st貌iridh a鈥 Ghearmailt, co-dhi霉. Ach feumaidh mi r脿dh nach eil mi cinnteach nach e 鈥淪eonaidh鈥 a bh鈥 air, seach 鈥淚ain鈥.
Chan eil mi cinnteach nas motha an robh falt dubh air. 鈥橲 e 鈥淎m Fear 脪g Buidhe鈥 a chanadh iad ri sheanair 鈥 Iain eile. Agus bha a shinn-sheanair, Iain eile a bharrachd, aithnichte mar 鈥淎n Seanair Buidhe鈥. Bha 鈥渟eanair鈥 anns an fhrith-ainm aige a鈥 ciallachadh 鈥溍╥ldear anns an Eaglais Chl猫irich鈥. Ge-t脿, cha do mhair e na Chl猫ireach. Chaidh e a-null don Eaglais Chaitligich ann an seachd ceud deug 鈥檚 a c貌ig (1705). B鈥 e an creideamh Caitligeach am fear a bu l脿idire ann am Br脿igh Mh脿rr.
Bha Iain 鈥 an reuladair 鈥 na Chaitligeach cuideachd. 鈥橲 e s脿r-sgoilear a bh鈥 ann. Chaidh e gu sgoil bheag mu dh脿 mh矛le bhon taigh aige. Thathar ag r脿dh gun do sheall e 霉idh anns na speuran aig aois gu math 貌g. Bhiodh e a鈥 coimhead air na rionnagan air an oidhche. Chanainn gun robh e a鈥 fuireach ann an 脿ite math airson sin. Air oidhche shoilleir gheamhraidh, gheibhear sealladh math de Shlighe Chlann Uisnich agus na rionnagan eile.
Ach tha sinn fhathast fada bhon Ghearmailt. Bidh sinn a鈥 gabhail sgr矛ob ann an ath-sheachdain.
Faclan na Litreach
Abairtean na Litreach
Puing-ch脿nain na Litreach
Gn脿thas-cainnt na Litreach
Broadcasts
- Fri 26 Oct 2007 11:55大象传媒 Radio nan G脿idheal
- Sat 27 Oct 2007 10:55大象传媒 Radio nan G脿idheal
Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic
Tha Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic (le PDFs)
All letters
Tha na litrichean uile an seo / The letters are available here
Podcast: Litir do Luchd-ionnsachaidh
Letter To Gaelic Learners
Podcast
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh
Litrichean Gaidhlig do luchd-ionnsachaidh. Gaelic letters for students of the language.