大象传媒

Bha mi a鈥� leughadh an latha eile mu 鈥榙ochy鈥� 鈥� D-O-C-H-Y 鈥� n脿dar de mhaide a bhathar a鈥� cleachdadh air a鈥� Gh脿idhealtachd mar bhall-airm. Bha mi dhen bheachd an toiseach gur ann bhon Gh脿idhlig a th脿inig am facal, 鈥檚 gun robh e co-cheangailte ri dochann. Oir 鈥檚 iomadh dochann a chaidh a dh猫anamh leis an dochaidh, a r猫ir choltais.

听听听听听听听听听听听 Cha chreid mi nach robh mi ce脿rr, ge-t脿. 鈥橲 ann bhon Gh脿idhlig a th脿inig am facal, ceart gu le貌r, ach bho ainm-脿ite ann an Loch Abar 鈥� Dabhach an Fhasaidh, taobh Loch L貌chaidh. 鈥橲 e 鈥楧ochanassie Stick鈥� a chainte ris a鈥� mhaide ann am Beurla.

听听听听听听听听听听听 鈥橲 e bata goirid daraich a bh鈥� anns an dochaidh. Bha e trom is tiugh, le ceann m貌r air. Bhiodh daoine gan gi霉lan aig 脿m s矛the airson an d矛on, nuair a bha iad aig f猫illtean-reic agus tiodhlacaidhean, is gnothaichean dhen t-se貌rsa sin. Aig 脿m cogaidh, bha iad air an cur an d脿rna taobh agus bhiodh daoine a鈥� gi霉lan chlaidheamhan, biodagan is dagaichean. Dh猫anadh an dochaidh dochann ach, mar bu trice, chan adhbharaicheadh e b脿s.

听听听听听听听听听听听 Bhiodh daoine a鈥� toirt dochaidhean leotha gu taighean-seinnse cuideachd. An uair sin, nam biodh sabaid ann, agus am mullach 矛osal, bhiodh iad a鈥� greimeachadh an dochaidh na mheadhan. Nam biodh an ceann dheth trom gu le貌r, bhiodh e fhathast ag obair gu math.

听听听听听听听听听听听 Tha e inntinneach gu bheilear a鈥� d猫anamh ceangal l脿idir eadar na G脿idheil agus deoch n脿iseanta na h-Alba. Chan eil mi a鈥� ciallachadh 鈥業rn Bru鈥� ach 鈥榰isge-beatha! 鈥橲 ann bho uisge-beatha a tha sinn a鈥� faighinn na Beurla whisky. Agus bha na G脿idheil riamh measail air uisge-beatha. Nach robh ar sinnsirean ga dh猫anamh gu tric?!

听听听听听听听听听听听 Ann am beul-aithris, tha deoch l脿idir eile a鈥� nochdadh gu minig cuideachd 鈥� t猫 nach robh air a dh猫anamh ann an Alba 鈥� branndaidh. Seo cunntas beag de dh鈥櫭瞝 branndaidh 脿 d霉thaich nan Camshronach, faisg air Dabhach an Fhasaidh. Tha e a鈥� dol air ais gu deireadh Bliadhna The脿rlaich. Bha arm a鈥� Phrionnsa a鈥� teicheadh 脿n d猫idh Ch霉il Lodair. Ann an d貌igh air choreigin, bha iad air sia botail branndaidh a ghoid bho st貌ras an riaghaltais ann an Cille Chuimein.

听听听听听听听听听听听 R脿inig iad Abhainn L貌chaidh air an oidhche. Bha iad a鈥� d猫anamh air Ach na Cairidh, 脿ros Camshron Loch Iall. Bha na saighdearan dearga air a h-uile b脿ta aig na Camshronaich a chur na sm脿l. Ach chaill iad aon t猫 鈥� seann choit mhosgain a bh鈥� air a bhith air Loch Airceig. Bha i ag aoidion ach dh猫anadh i a鈥� ch霉is ann an 猫iginn.

听听听听听听听听听听听 鈥楢n gabh sibh dram branndaidh?鈥� thuirt fear de na Camshronaich ris a鈥� Phrionnsa. 鈥楪abhaidh,鈥� fhreagair Te脿rlach, agus ghabh a h-uile duine dram mus deach iad don t-soitheach. Dh鈥櫭瞝 iad tr矛 botail eatarra. Bha tr矛 air fh脿gail.

听听听听听听听听听听听 Ghabhadh a鈥� choit d矛reach an treas cuid dhen t-sluagh. B鈥� fheudar dhi tr矛 tursan a ghabhail tarsainn na h-aibhne. Air an treas turas, thuit na tr矛 botail branndaidh agus bhris iad am broinn a鈥� bh脿ta. Mheasgaich am branndaidh le uisge salach 鈥� an taoim 鈥� ann am bonn a鈥� bhata.

听听听听听听听听听听听 Ach cha do chuir sin stad air na Camshronaich. Bha iad cho d猫idheil air deoch 鈥檚 gun do dh鈥櫭瞝 iad a h-uile boinne dhen taoim! S d貌cha gur e a bh鈥� ann ach d貌igh airson d矛ochuimhneachadh mar a dh鈥檉huiling adhbhar a鈥� Phrionnsa air bl脿r a鈥� bhatail agus mar a bhiodh droch l脿ithean romhpa.

dochaidh: dochy (Dochanassie stick); dochann: hurt, injury; 蹿猫颈濒濒迟别补苍-谤别颈肠: sales; tiodhlacaidhean: funerals; uisge-beatha: whisky; gu minig: often; Bliadhna The脿rlaich: 1745-6; Loch Airceig: Loch Arkaig; ag aoidion: leaking; d猫idheil air: keen on.

n脿dar de mhaide a bhathar a鈥� cleachdadh mar bhall-airm: a type of stick that was used as a weapon; cha chreid mi nach robh mi ce脿rr: I reckon I was wrong; bata goirid daraich: a short oaken stick; gan gi霉lan aig 脿m s矛the airson an d矛on: carrying them at time of peace to protect themselves; claidheamhan, biodagan is dagaichean: swords, dirks and pistols; chan adhbharaicheadh e b脿s: it wouldn鈥檛 cause death; a鈥� greimeachadh an dochaidh na mheadhan: grasping the dochy around its middle; nach robh ar sinnsirean ga dh猫anamh gu tric?: weren鈥檛 our ancestors making it often?; cunntas beag de dh鈥櫭瞝 branndaidh 脿 d霉thaich nan Camshronach: a short account of drinking brandy from the country of the Camerons; a鈥� teicheadh 脿n d猫idh Ch霉il Lodair: fleeing after Culloden; ann an d貌igh air choreigin: in some way or other; bha iad air sia botail branndaidh a ghoid: they had stolen six bottles of brandy; st貌ras an riaghaltais ann an Cille Chuimein: the government store in Fort Augustus; Ach na Cairidh, 脿ros Camshron Loch Iall: Achnacarry, the big house of Cameron of Locheil; bha na saighdearan dearga air a h-uile b脿ta a chur na sm脿l: the redcoats had burned every boat; seann choit mhosgain: a rotten old boat; dh猫anadh i a鈥� ch霉is ann an 猫iginn: it would do the job in an emergency; d矛reach an treas cuid dhen t-sluagh: only a third of the people; mheasgaich am branndaidh le uisge salach 鈥� an taoim: the brandy mixed with dirty water 鈥� the bilge water; mar a dh鈥檉huiling adhbhar a鈥� Phrionnsa: how the Prince鈥檚 cause suffered.

gnothaichean dhen t-se貌rsa sin: matters of that nature.

听

Tha 鈥淟itir do Luchd-ionnsachaidh鈥� air a maoineachadh le MG ALBA