Main content

Tha sinn fhathast anns a' Ghleann Mh貌r an t-seachdain seo. Bu mhath leam innse dhuibh mu fhear ainmeil a chuir seachad nam bliadhnaichean mu dheireadh aige ann an Cille Chuimein, taobh Loch Nis. Bha e ainmeil mar an 'sealgair-le貌mhann'.

5 minutes

Last on

Sun 12 May 2013 14:55

Clip

Litir 721 - Roualeyn George Gordon-Cumming

Tha sinn fhathast anns a鈥 Ghleann Mh貌r an t-seachdain seo. Bu mhath leam innse dhuibh mu fhear ainmeil a chuir seachad nam bliadhnaichean mu dheireadh aige ann an Cille Chuimein, taobh Loch Nis. Bha e ainmeil mar an 鈥榮ealgair-le貌mhann鈥.

听听听听听听听听听听听 B鈥 e an duine Roualeyn George Gordon-Cumming. Bha e na fhear-siubhail agus na fhear-sp貌rs. Tuigidh sibh nach robh a theaghlach gann de dh鈥檃irgead. Bha t脿than eadar 鈥楪ordon鈥 is 鈥楥umming鈥.

听听听听听听听听听听听 B鈥 e Roualeyn George an d脿rna mac aig Uilleam G貌rdan Gordon-Cumming, fear a bha am measg nan uaislean m貌ra. Rugadh an gille ann an ochd ceud deug is fichead (1820), agus fhuair e a chuid foghlaim aig Eton. Nuair a bha e ochd-deug, dh鈥檉halbh e do na h-Innseachan far an robh e an s脿s ann an Eachraidh Aotrom Mhadras. Ach cha do ch貌rd an aimsir anns na h-Innseachan ris agus thill e dhachaigh.

听听听听听听听听听听听 Bha aon rud air c貌rdadh ris anns na h-Innseachan, ge-t脿 鈥 sealg. Chaidh e an uair sin a dh鈥橝meireagaidh a Tuath, far an robh e a鈥 d猫anamh tuilleadh seilg.

听听听听听听听听听听听 Ann an ochd ceud deug, ceathrad 鈥檚 a tr矛 (1843), chaidh Gordon-Cumming a dh鈥橝fraga. Th貌isich e anns a鈥 Cheap ach cha b鈥 fhada gus an robh e ann am meadhan na m貌r-th矛r, a鈥 sealg agus a鈥 sealg. Bha an d霉thaich sin l脿n bheathaichean m貌ra aig an 脿m sin. Chuir Gordon-Cumming seachad c貌ig bliadhna ann an Afraga agus sgr矛obh e leabhar Five Years of a Hunter: Life in the Far Interior of South Africa. Dh鈥檉h脿s e ainmeil air a sh脿illibh.

听听听听听听听听听听听 Bha p脿irtean dhen chunntas aige doirbh a chreidsinn do chuid, ged a sgr矛obh Daibhidh Mac Dh霉n L猫ibhe gun gabhadh a h-uile p脿irt dheth a chreidsinn. Thuirt an Cuimeanach gun do leum e a-steach gu linne turas anns an robh each-aibhne a bh鈥 air a ghoirteachadh. Le sgian, ghe脿rr e eagan ann an cliathaich a鈥 chreutair. Chuir e iallan leathair tro na l霉ban agus, le taic bho a chompanaich, tharraing e an t-each-aibhne a-mach 脿s an uisge.

听听听听听听听听听听听 Rinn Gordon-Cumming dealbhan dubh-is-geal airson an leabhair. Sin e ann am fear dhiubh le sgian, a鈥 toirt ionnsaigh air an each-aibhne le貌inte 鈥 beathach m貌r fiadhaich. Sin e a-rithist ann an dealbh eile, cuide ri fear dubh Afraganach, agus iad a鈥 feuchainn ri nathair mh貌r fhada a tharraing a-mach 脿s na creagan le bhith a鈥 greimeachadh air a h-earball.

听听听听听听听听听听听 Ghl猫idh e cuid de na closaichean is cinn a fhuair e. Bha iad air an sealltainn don phoball anns a鈥 Mh貌r-thaisbeanadh ann an Lunnainn ann an ochd ceud deug, caogad 鈥檚 a h-aon (1851). Chaidh an cruinneachadh aige 鈥撎 鈥楾he South Africa Museum鈥 鈥 a thoirt timcheall Bhreatainn. Mu dheireadh, chaidh a thoirt do thalla ann an Cille Chuimein, far an cuireadh Gordon-Cumming seachad na h-ochd bliadhna mu dheireadh de a bheatha.

听听听听听听听听听听听 Aig an 脿m sin, bha t貌rr luchd-turais a鈥 siubhal tro Chille Chuimein, agus iad air b脿taichean anns a鈥 Chan脿l Chailleannach eadar an Gearasdan agus Inbhir Nis. Bhiodh Gordon-Cumming a鈥 nochdadh air bruaichean a鈥 chan脿il nuair a bhiodh b脿ta a鈥 tighinn a-steach, agus 猫ideadh G脿idhealach air, le gobhar na chois. Bhiodh e a鈥 brosnachadh dhaoine gus a dhol a choimhead air an taisbeanadh aige de shealg ann an Afraga, aig pr矛s tastain.

听听听听听听听听听听听 Agus 鈥檚 ann an Cille Chuimein a th脿inig eachdraidh iongantach gu cr矛ch, ann an ochd ceud deug, seasgad 鈥檚 a sia (1866) aig aois d矛reach ceathrad 鈥檚 a sia.

Faclan na Litreach

Cille Chuimein: Fort Augustus; 蝉别补濒驳补颈谤-濒别貌尘丑补苍苍: hunter of lions; 迟脿迟丑补苍: hyphen; Na h-Innseachan: India; Eachraidh Aotrom Mhadras: Madras Light Cavalry; Ameireagaidh a Tuath: North America; an Cuimeanach: Cumming; iallan leathair: leather thongs; 濒霉产补苍: loops; 濒别貌颈苍迟别: wounded; closaichean: animal carcases; Am M貌r-thaisbeanadh: The Great Exhibition; An Can脿l Cailleannach: The Caledonian Canal.

Abairtean na Litreach

anns a鈥 Ghleann Mh貌r: in the Great Glen; tuigidh sibh nach robh a theaghlach gann de dh鈥檃irgead: you鈥檒l understand that his family wasn鈥檛 short of money; cha do ch貌rd an aimsir ris: he didn鈥檛 enjoy the weather; th貌isich e anns a鈥 Cheap: he started in the Cape; cha b鈥 fhada gus an robh e ann am meadhan na m貌r-th矛r: it wasn鈥檛 long until he was in the middle of the continent; dh鈥檉h脿s e ainmeil air a sh脿illibh: he became famous on the strength of it; bha p脿irtean dhen chunntas aige doirbh a chreidsinn do chuid: some people found parts of his account difficult to believe; ged a sgr矛obh Daibhidh Mac Dh霉n L猫ibhe gun gabhadh a h-uile p脿irt dheth a chreidsinn: although David Livingstone wrote that it could all be believed; each-aibhne a bh鈥 air a ghoirteachadh: a hippopotamus that was injured; ghe脿rr e eagan ann an cliathaich a鈥 chreutair: he cut notches in the creature鈥檚 side; a鈥 feuchainn ri nathair mh貌r fhada a tharraing a-mach 脿s na creagan: trying to pull a large long snake out of the rocks; le bhith a鈥 greimeachadh air a h-earball: by grasping its [her] tail; agus 猫ideadh G脿idhealach air, le gobhar na chois: wearing Highland garb and accompanied by a goat; bhiodh e a鈥 brosnachadh dhaoine: he would be encouraging people; gus a dhol a choimhead air an taisbeanadh aige de shealg ann an Afraga: to go and see his exhibition of hunting in Africa; aig pr矛s tastain: at the cost of a shilling; a th脿inig eachdraidh iongantach gu cr矛ch: that his amazing story came to an end.

Puing-ch脿nain na Litreach

far an robh e a鈥 d猫anamh tuilleadh seilg: where he was doing more hunting. Sealg 鈥榟unting鈥 is a feminine noun which has several forms in the genitive singular viz. seilg, seilge and sealga. All three forms can be seen in Scottish place-names eg Cnoc na Seilg 鈥榯he hill of the hunting鈥, Srath na Seilge 鈥榯he strath of the hunting鈥 and Allt na Sealga 鈥榯he burn of the hunting鈥.

Gn脿thas-cainnt na Litreach

a chuir seachad nam bliadhnaichean mu dheireadh aige: who spent his final years.

Tha 鈥淟itir do Luchd-ionnsachaidh鈥 air a maoineachadh le MG ALBA

Broadcasts

  • Fri 10 May 2013 11:55
  • Sat 11 May 2013 10:55
  • Sun 12 May 2013 14:55

Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic

Tha Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic (le PDFs)

All letters

Tha na litrichean uile an seo / The letters are available here

Podcast: Litir do Luchd-ionnsachaidh

Letter To Gaelic Learners

Podcast