Main content
Sorry, this episode is not currently available

Na bha tachairt sa Chiad Chogadh ceud bliadhna an ama seo. Le Gilleasbuig MacDh貌mhnaill. Events of the last three weeks in the First World War 100 years ago.

Air an 26mh den 脪gmhios 1915 sgr矛obh Murchadh Moireach bhon a' Bhac a Le貌dhas, a bha gabhail beagan fois air c霉l na loidhne as an Fhraing, chun a' mha'-sgoile a bh' air a bhith aige ann a Sgoil 'IcNeacail. B' e droch naidheachd a bh' aige agus a' bhuidheann bheag de Le貌dhasaich a bha c貌mhla gu seo a-nis air an sgaradh gu siorraidh. Air an 26mh den 脪gmhios cuideachd nochd naidheachd 脿s an Ruis gun robh Ministeir a' Chogaidh, an Seanaral Vladimir Sukhomlinov, air a dhreuchd a chall.
Air an 27mh chaidh feachdan Breatannach agus Innseanach a-steach gu Gearasdan Nasiriyeh air bruaichean an Abhainn Euphrates. B' e seo an dara p脿irt dhen ionnsaigh samhraidh aig a' chommandair Breatannach Sir John Nixon. 脌s d猫idh baile Amara a ghlacadh nas tr脿ithe san 脪gmhios bha Nixon a-nis airson ceann a deas Mesopotomia a ghabhail thairis gu l猫ir agus na feachdan Turcach a phutadh a-mach 脿 Nasiriyeh.
Agus bha an str矛 mharbhtach airson smachd fhaighinn air na Dardanelles fhathast a' leantainn. Air an 28mh den 脪gmhios th貌isich sabaid eile aig Gully Ravine. D脿 mh矛os 脿s d猫idh dhan iomairt t貌iseachadh bha c霉isean gu math duilich a-nis dha na feachdan Co-ch貌mhraigeach, an aghaidh 脿rainneachd agus n脿mhaid a bha gu math deuchainneach. Cluinnidh sinn 脿s an tasglann bho Mhurchadh MacIllFhinnein 脿 Beinn a Bhaoghla, Murchadh Sheonaidh Fhearchair air cho buileach doirbh agus a bha an suidheachdadh san robh iad.

Tha Gilleasbuig MacDh貌mhnaill cuideachd ag innse mar a th脿inig naidheachd 脿 Afraga air an 9mh den Iuchar 1915 gun gh猫ill na Gearmailtich ris na feachdan aig an Seanaral Louis Botha. B' e buaidh chudromach a bha seo oir bha iar-dheas Afraga air a bhith mar ph脿irt de dh'脤ompaireachd na Gearmailt bho dheireadh na naoitheamh linn deug. A thaobh meudachd bha an sg矛re a bha fo smachd cha mh貌r a dh脿 uiread ri 脤ompaireachd na Gearmailt san Roinn E貌rpa. Th貌isich an iomairt aig an Seanaral Botha sa Ghearan 1915 agus le armachd de 40,000 saighdear - Afraganaich agus Breatannaich - chuir iad ruaig air na Gearmaitich gus am b'fheudar dhaibh g猫illeadh.
Mar a shaoileadh duine chaidh f猫ill mh貌r a dh猫anamh air a' bhuaidh sna meadhanan Afraganach is Breatannach le cuid a' moladh gum bu ch貌ir an sg矛re a-nis ainmeachadh as 霉r mar 'Bothaland'. 'S d貌cha nas cudromaiche ge-t脿, bha a' bhuaidh ann an Afraga a saoradh feachdan a dh'fhaodadh taic a chumail ri iomairt nan co-ch貌mhraigich ann na raointean eile dhen chogadh, agus nas anmoiche air a' mh矛os ghabh riaghaltas Bhreatainn ri tairgse 7,000 saighdear a ghluasad dhan Fhraing.

Gheibh sinn a-mach cuideachd mar a th貌isich an d脿rna seachdain den Iuchar 1915 leis an naidheachd gu robh soithichean Breatannach, an d猫idh m貌ran str矛, air an t-soitheach Ghearmailteach, an K枚nigsberg a sgrios. Ann an Gallipoli rinneadh oidhirp eile, a' siathamh t猫, air Achi Baba, cnoc 脿s a bheil sealladh fradharcach air Ceap Helles, a ghlacadh bho na Tuircich ach an d猫idh d脿 latha de bhl脿r b' fheudar dhaibh leigeil 脿s. Chaidh Achd Cl脿raidh N脿iseanta tro Thaigh nam Morairean air a' cheathramh latha deug den mh矛os agus cluinnidh sinn mar a chaidh m猫innearan na Cuimrigh air stailc a dh' aindeoin 's gu robh an Riaghaltas a' cumail a-mach gu robh iad a' briseadh Achd an 脌irneis-chogaidh - a' Munitions Act.

30 minutes

Last on

Sun 26 Jul 2015 12:58

Credits

Role Contributor
Actor Artair Donald
Actor Iain F MacLeod

Broadcasts

  • Mon 20 Jul 2015 12:00
  • Mon 20 Jul 2015 22:00
  • Sun 26 Jul 2015 12:58