大象传媒

Air 26mh den Fhaoilleach 1918 chaidh an SS Andania fodha d脿 mh矛le a tuath 's an ear thuath air Eilean Reachraidh a-mach bho 脠irinn a Tuath. Bha an Andania, a chaidh a togail ann an Grianaig, air a slighe bho Liverpool gu New York le d脿 fhichead luchd-siubhail agus carago de shoithichean airgid is daoimain air b貌rd, an uair a chaidh a cuir fodha leis a' bh脿t-aigeil Gearmailteach U-46 fo sti霉ir Leo Hillebrand. Chaidh oidhirpean a dhe脿namh gus a tarraing gu t矛r ach an ceann grunn uairean a th矛de chaidh i fodha. Cluinnidh sinn bho Ghilleasbuig MacDh貌mhnaill mu bh脿s buileach cianail co-cheangailte rithe.

B' e seo an t-seachdain cuideachd san t脿inig na ceudan mh矛ltean de luchd-obrach a-mach air stailc ann am bailtean na Gearmailt. Bha grunn cheudan stailcean air a bhith ann ann an 1917 ach, air an tolladh leis an acras agus seachd, searbh sg矛th den chogadh, ghabh 100,000 luchd-obrach gu sr脿idean Bherlin air 28mh den Fhaoilleach 1918, ag iarraidh gum bu ch貌ir an cogadh a thoirt gu cr矛och sa bhad.

Agus cha b' ann a-mh脿in ann an dachannan air feadh na r矛oghachd a bha biadh air a chaomhnadh - bha gnothaichean a' f脿s teann cuideachd do dhaoine a bha ag ithe ann an taighean-貌sta, clubaichean is dachaighean leabaidh is braiceast bho seo a-mach.

Bha b脿taichean-aigeil na Gearmailt a' d猫anamh sgrios uabhasach agus chaidh sin a dhearbhadh air 5mh den Ghearran 1918 an uair a chaidh an soitheach Breatannach SS Tuscania, a bha luma l脿n saighdearan Ameireaganach, a chuir fodha a-mach bho chladach 脠irinn.

Eadar saighdearan is criutha bha c貌rr is 2,400 air b貌rd. Dhiubh sin chaidh c貌rr is 2,200 a sh脿bhaladh ach chaillear c貌rr is d脿 cheud, le leth-cheud de na cuirp a' tighinn air t矛r ann an Eilean 脤le. Cluinnidh sinn mu na seallaidhean a bha feitheamh air muinntir an eilein an l脿thairne mh脿ireach agus mar a chaidh d猫iligeadh ris.

Aig d脿 uair sa mhadainn air 9mh den Ghearran 1918, chuir Bulg脿ria, a' Ghearmailt an Ostair san Ungaire, an Tuirc agus P脿rlamaid na Ucr脿in an ainmean ri aonta s矛th. B'e an rud a b'inntinniche mu dheidhinn an aonta gun robh a' Ghearmailt ag aithneachadh an Ucr脿in a bha a' sireadh neo-eisimileachd bho riaghladh na Ruis.

Mar a bhiodh d霉il cha do ch貌rd seo ro mhath ris na Ruiseinich agus an lathairne mh脿ireach dh'innis Leon Trotsky, ged a bha an cogadh eadar an Ruis 's a' Ghearmailt seachad, nach cuireadh iad an ainm idir ris an aonta s矛th.

Air taobh eile a' chuain, ann an 貌raid gu math biorach, rinn Ceann-suidhe nan St脿itean Aonaichte, Woodrow Wilson, follaiseach air 11mh den mh矛os gun robh teagamhan airesan cuideachd mun aonta. Chuir e air adhart ceithir prionnsabalan 霉ra, le rabhadh - mura rachadh gabhail riutha 's an leantainn nach biodh roghainn ann ach an t-sabaid a chumail a' dol.