![](https://ichef.bbci.co.uk/images/ic/640x360/p0hydr10.jpg)
03/11/2006
A letter for Gaelic learners with Roddy MacLean.
Clip
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh 383
Duration: 05:42
Litir 383: Ri taobh Loch Nis
An t-seachdain sa chaidh bha sinn aig D霉n Dearduil faisg air Loch Nis. Chan eil sg矛re ann an Alba a tha nas G脿idhealaiche a thaobh ainmean-脿ite. Agus mar a bha mi ag r脿dh anns an Litir mu dheireadh tha i l脿n taibhsean cuideachd, co-dhi霉 a r猫ir beul-aithris.
Bho Inbhir Nis faodar dhol a dh鈥檌onnsaigh Dh霉n Dearduil air rathad cumhang s脿mhach. Bithear a鈥 t貌iseachadh air a B862, a tha a鈥 dol gu ruige Cille Chuimein. Bithear a鈥 tionndadh dheth mus ruigear T貌rr an Eas. Eadar an ceann-rathaid sin agus Inbhir Fharragaig, ri taobh Loch Nis, chan eil ann ach cnuic is coilltean, le corra baile-fearainn an siud 鈥檚 an seo.
Faisg air a鈥 cheann-rathaid tha loch ann le ainm ne貌nach, co-dhi霉 a r猫ir nam mapaichean. 鈥橲 e sin Loch Ce貌 Glais. Shaoileadh tu gu bheil sin a鈥 ciallachadh loch of grey mist.
Uill, bha mi a鈥 leughadh beagan mu eachdraidh na sg矛re an latha eile, agus bha an t-霉ghdar dhen bheachd nach e Ce貌 a bu ch貌ir a bhith anns an ainm idir, ach C猫. Agus 鈥檚 e C猫 an dreach ginideach air Cia, ainm air seann dia p脿ganach Ceilteach. Mar sin, 鈥檚 e Loch C猫 Glais a bu ch貌ir a bhith air an loch, a鈥 ciallachadh the loch of grey Cia.
鈥橲 e D霉n Chia, ceart gu le貌r, a chanar ris a鈥 chnoc air taobh a deas an locha. Agus air an D霉in, tha 脿ite air a bheil Tom na Croich (the hill of the gibbet). Tha an t-ainm sin air na mapaichean fhathast. A r猫ir choltais bha c貌raichean aig uachdarain o shean a bhith a鈥 cur feadhainn gu b脿s air a鈥 chroich. Agus bhiodh Mac Shimidh a鈥 d猫anamh sin bho 脿m gu 脿m air Tom na Croich.
Nuair a ghabhas tu an rathad beag cumhang a dh鈥檌onnsaigh D霉n Dearduil, tha thu a鈥 dol a-steach a dh霉thaich a bha ainmeil, anns an t-seann aimsir, airson ceatharnaich. A bheil sibh e貌lach air an fhacal sin, ceatharnach? Chaidh e a-steach don Bheurla mar cateran, a鈥 ciallachadh freebooter, robber. Agus 鈥檚 e Baile Cheatharnach an t-ainm a bh鈥 air an 脿ite seo o shean. Cha robh na daoine ann cho onarach 鈥檚 a tha iad an-diugh, a r猫ir choltais.
Anns a鈥 ghleann tha ainm-脿ite co-cheangailte ris na ceatharnaich. Seachad air baile-fearainn ris an canar Balnagarline, no Baile na Garbh-loinn, tha an rathad a鈥 dol thairis air allt. Aig an drochaid o shean bha muileann ann. Agus 鈥檚 e Muileann nam Biodag an t-ainm a bh鈥 air. Bhiodh na ceatharnaich a鈥 cur faobhar air na sgeinean, na biodagan, aca an sin mus fhalbhadh iad airson creach a thogail ann an 脿iteachan eile.
Tha fiosrachadh s貌nraichte air a ghl猫idheadh mu aon bhaile-fearainn nas fhaide s矛os an gleann, air a bheil Balchraggan no Bail鈥 a鈥 Chreagain. Tha fios againn air na h-ainmean a bh鈥 air na h-achaidhean ann aig 脿m nuair a bha grunn teaghlaichean a鈥 fuireach ann ri taobh a ch猫ile, agus achadh fa leth aig gach baile-fearainn. Tha fiosrachadh mar sin air a dhol a dh矛th ann am m貌ran de bhailtean na G脿idhealtachd. B鈥 iad na h-achaidhean C霉l Arachain, Bail鈥 an Fhraoich, Baile na Feadaige, Bail鈥 a鈥 Chreagain fh猫in agus Bail鈥 an t-S矛thein.
Agus c貌 脿s a th脿inig am fiosrachadh mionaideach sin? Uill, th脿inig cuid mhath dheth bho bhodach air an robh Seumas Gobha. Chaochail e ann an naoi ceud deug 鈥檚 a tr矛 (1903) aig aois ceud bliadhna. Innsidh mi dhuibh mu dheidhinn an ath-sheachdain.
Faclan na Litreach
Abairtean na Litreach
Puing-ch脿nain na Litreach
Gn脿ths-cainnt na Litreach
Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic
Tha Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic (le PDFs)
All letters
Tha na litrichean uile an seo / The letters are available here
Podcast: Litir do Luchd-ionnsachaidh
Letter To Gaelic Learners
Podcast
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh
Litrichean Gaidhlig do luchd-ionnsachaidh. Gaelic letters for students of the language.