![](https://ichef.bbci.co.uk/images/ic/640x360/p0hydr10.jpg)
28/10/2005
A letter for Gaelic learners with Roddy MacLean.
Clip
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh 330
Duration: 05:52
Litir 330: Na Cuimrich ann an Saskatchewan
Tha e coltach nach eil m貌ran air fh脿gail an-diugh de na Cuimrich ann an Saskatchewan. Tha mi a-mach air na Cuimrich a chaidh a dh鈥檉huireach ann an Saltcoats ann an Saskatchewan ann an naoi ceud deug 鈥檚 a dh脿 (1902). Nuair a nithear rannsachadh air an eadar-l矛on, feuch dualchas Cuimreach a lorg ann, gheibhear fiosrachadh mu chomann air a bheil The English/Welsh Society of Saskatoon. Is cinnteach, nan robh na Cuimrich l脿idir gu le貌r, nach biodh iad air a dhol an co-bhuinn ris na Sasannaich airson comann a dh猫anamh.
Carson a tha mi ag r脿dh sin? Uill, cha robh na daoine 脿s a鈥 Chuimrigh a rinn tuineachadh ann an Saskatchewan nan Cuimrich 脿bhaisteach. Gu dearbh, chan ann 脿s a鈥 Chuimrigh a bha iad. Bha iad 脿 Ameireagaidh a Deas.
Tha an st貌iridh a鈥 t貌iseachadh ann an ochd ceud deug, seasgad 鈥檚 a c貌ig (1865) anns a鈥 Chuimrigh fh猫in. She貌l ceud is seasgad Cuimreach air an t-soitheach Mimosa, a-mach 脿 Liverpool. Bha iad a鈥 dol a dh猫anamh dachaigh 霉r Chuimreach dhaibh fh猫in aig ceann thall a鈥 chuain.
Aig an 脿m sin, bha iad airson Ameireaga a Tuath a thr猫igsinn, oir chunnaic iad mu thr脿th gu robh an c脿nan aca a鈥 dol 脿 bith gu luath fo bhuaidh na Beurla. Chuir iad romhpa dhol gu sg矛re ann am Patagonia fad air falbh bho Bhuenos Aires, far an robh riaghaltas Argentina a鈥 t脿ladh in-imrichean. Ann a sin, fad air falbh o bhuaidh na Sp脿inntis is buaidh na Beurla, thog iad coimhearsnachdan Cuimreach. Chuir iad siostam lagha Cuimreach air d貌igh, rud nach robh anns a鈥 Chuimrigh fh猫in. Bha a鈥 Chuimris uile-chumhachdach mar ch脿nan coimhearsnachd, co-dhi霉 anns a鈥 chiad dol a-mach.
Ach anns na naochadan dhen naoidheamh linn deug, th脿inig atharrachadh air na bailtean as m貌 anns an sg矛re. Bha iad soirbheachail gu h-eaconamach agus, air s脿illeabh sin, chaidh m貌ran choigreach a dh鈥檉huireach annta. Cha robh Cuimris acasan. Chan e sin a-mh脿in a dh鈥檉h脿g cuid de na Cuimrich m矛-thoilichte. Bha an riaghaltas ann am Buenos Aires a鈥 gabhail barrachd gnothaich ris na coimhearsnachdan Cuimreach cuideachd. Bha iad ag iarraidh pr矛omhachas airson Sp脿inntis anns na sgoiltean, mar eisimpleir. Th貌isich cuid de na Cuimrich air s霉il a thoirt a-mach a-rithist 鈥 gu d霉thchannan eile far am faodadh iad a bhith saor agus Cuimreach.
Chaidh buidheann dhiubh gu Saskatchewan, far an d鈥 fhuair iad cead grunn sg矛rean a thuineachadh. Anns a鈥 Ch猫itean naoi ceud deug 鈥檚 a dh脿 (1902), dh鈥檉h脿g c貌rr is d脿 cheud Cuimreach Patagonia. She貌l iad gu ruige Liverpool 鈥 an dearbh phort 脿s an do she貌l an sinnsearan a dh鈥橝meireagaidh a Deas. An uair sin, lean iad orra air soitheach eile a Chanada. R脿inig iad Quebec anns an 脪gmhios, agus ch霉m iad orra gu ruige Saskatchewan.
Air cl脿r an luchd-siubhail air an t-soitheach, tha Patagonia ainmichte mar dh霉thaich am breith airson a h-uile Cuimreach, ach chan urrainn gu bheil sin f矛or. Feumaidh gu robh cuid dhen fheadhainn a bu shine air am breith anns a鈥 Chuimrigh fh猫in, is gu robh iad air imrich a dh猫anamh d脿 thuras. Car coltach ris na G脿idheil Albannach a chaidh a dh鈥橝lba Nuadh, is an uair sin gu Astr脿ilia is New Zealand.
O chionn tr矛 bliadhna, ceud bliadhna 脿s d猫idh do na Cuimrich Saltcoats a ruigsinn, chomharraich muinntir an 脿ite 鈥淏angor Heritage Day鈥. Ach, eucoltach ris na Cuimrich ann am Patagonia agus anns a鈥 Chuimrigh fh猫in, cha do ghl猫idh an fheadhainn ann an Saskatchewan an c脿nan, a r猫ir choltais. 鈥橲 iomadh rud a chailleas fear na h-imrich. 鈥橲 d貌cha gun do rinn Cuimrich Saskatchewan cus dhith.
Faclan na Litreach
Puing-ch脿nain na Litreach
Gn脿ths-cainnt na Litreach
Abairtean na Litreach
Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic
Tha Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic (le PDFs)
All letters
Tha na litrichean uile an seo / The letters are available here
Podcast: Litir do Luchd-ionnsachaidh
Letter To Gaelic Learners
Podcast
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh
Litrichean Gaidhlig do luchd-ionnsachaidh. Gaelic letters for students of the language.