大象传媒

Bha uair ann nuair a bhithinn a鈥� teagasg na G脿idhlig ann an clasaichean feasgair fo sgeama n脿iseanta. Tha mi a鈥� ciallachadh le 鈥渟geama n脿iseanta鈥� gu robhar a鈥� toirt seachad teisteanas. Bha agam ri cumail ri curraicealam, agus bha aig na h-oileanaich ri deuchainnean a shuidhe. Ach am b鈥� urrainn dhaibh c貌mhradh a chumail a dol ann an G脿idhlig? Bha na h-霉ghdarrasan teisteanais coma mu dheidhinn sin. Ach cha robh mise.

Bha liosta agam de na sgilean a dh鈥檉heumadh a bhith aig na h-oileanaich a chaidh tron ch霉rsa. Dh鈥檉heumadh iad a bhith comasach air biadh 貌rdachadh agus ticead r猫ile a cheannach ann an G脿idhlig. Uill, chan ann tric a dh鈥櫭瞨daich mi fh矛n biadh ann an G脿idhlig, feumaidh mi aideachadh. Agus d猫 cho tric 鈥檚 a cheannaich mi ticead airson tr猫ana sa ch脿nan? Cha do cheannaich a-riamh. Bidh a鈥� chuid as m貌 de Gh脿idheil a鈥� cur seachad am beatha gu l猫ir, chanainn, gun a bhith a鈥� ceannach ticead r猫ile ann an G脿idhlig.

鈥橲 e a鈥� phuing a tha mi a鈥� d猫anamh nach bu ch貌ir c霉rsaichean airson mion-ch脿nan mar a鈥� Gh脿idhlig a bhith co-ionann ri c霉rsa airson c脿nan m貌r mar Sp脿inntis no Fraingis. Bhiodh e gu math feumail do dhuine comas a bhith aige ticead tr猫ana a cheannach ann an Sp脿inntis no Fraingis, oir bidh an sgil sin riatanach ma th猫id e do dh霉thaich mar an Sp脿innt is an Fhraing.

Air an aon d貌igh saoilidh mi nach eil leabhraichean de dh鈥檃bairtean G脿idhlig st猫idhichte air modal airson ch脿nanan c猫in cho feumail ri feadhainn a chaidh a sgr矛obhadh a dh鈥檃ona-ghnothach airson na G脿idhlig. Tha m貌ran a鈥� nochdadh annta a tha rudeigin coimheach.

Th脿inig leabhar a-mach an-uiridh bhon chompanaidh Geddes and Grosset air a bheil an t-ainm Gaelic Phrasebook. Tha d脿 rud math mu dheidhinn 鈥� a鈥� phr矛s (tr矛 not鈥� ach sgillinn) agus an t-霉ghdar 鈥� am fear-naidheachd Sgitheanach, M脿rtainn D貌mhnallach, aig a bheil G脿idhlig bhr猫agha. Tha m貌ran rudan ann a tha s矛mplidh gu le貌r, agus gl猫 mhath do luchd-ionnsachaidh. Mar eisimpleir C脿ite bheil iuchar an dorais seo? Nach br猫agha an l脿 a th鈥� ann? Agus... Tha mi uabhasach duilich 鈥撯�檚 e coigreach a th鈥� annam...! A, uill, 鈥檚 d貌cha nach bi am fear mu dheireadh cho feumail, ma tha thu a鈥� bruidhinn G脿idhlig ri fear-b霉tha sna Hearadh!

B鈥� fheudar do Mh脿rtainn teamplaid eadar-n脿iseanta a leantainn, oir tha an aon dreach air an leabhran ann an iomadach c脿nan, agus sin far a bheil na h-annasan a鈥� nochdadh ann. Chan eil fhios a鈥檓 d猫 cho tric 鈥檚 a chanadh tu, ch貌rdadh b貌rd rinn air a鈥� bharraid no d猫 th鈥� ann am marag dhubh? ach tha abairtean eile ann a tha feumail, leithid chan eil airgead gu le貌r agam no bha am biadh air leth.

Bha aig M脿rtainn ri bhith modhail. Airson the toilet is blocked, sgr矛obh e tha na goireasan tachdte. Agus bha aige ri ceist annasach dha-r矛reabh a chur ann: bheil neach-tre貌ir le Beurla ann? Chan urrainn dhomh suidheachadh sam bith a chruthachadh nam inntinn nuair a bhiodh an abairt sin gu feum!

Ach dh鈥檉haodadh an earrann dhen leabhar mu dheidhinn siubhal air b脿taichean-aiseig a bhith feumail oir a r猫ir Chaledonian Mhic a鈥� Bhriuthainn, ma bhruidhneas tu ann an G脿idhlig ri fear no t猫 dhen chriutha a thuigeas an c脿nan, feumaidh iad freagairt ann an G脿idhlig. Ach saoil am faigheadh tu freagairt onarach do cheist mar am bi am b脿ta tulgadh cus ri droch sh矛de?!

Agus 鈥� mar a bhiodh d霉il 鈥� tha an abairt seo ann a bhios gu feum ann an st猫isean r猫ile 鈥� bileag shingilte gu Glaschu, ler toil. Bidh na h-霉ghdarrasan teisteanais toilichte mu dheidhinn sin!

Faclan na Litreach: curraicealam: curriculum; teamplaid: template; b脿taichean-aiseig: ferries; Caledonian Mac a鈥� Bhriuthainn: Caledonian MacBrayne.

Abairtean na Litreach: bha uair ann nuair a bhithinn a鈥� teagasg: there was a time when I would teach; gu robhar a鈥� toirt seachad teisteanas: that a certificate was granted; coma mu dheidhinn sin: indifferent to that; na sgilean a dh鈥檉heumadh a bhith aig na h-oileanaich: the skills the students would require; comasach air ticead r猫ile a cheannach: capable of buying a rail ticket; feumaidh mi aideachadh: I must admit; a鈥� cur seachad am beatha gu l猫ir: spend their entire lives; c霉rsaichean airson mion-ch脿nan a bhith co-ionann ri: courses for a minor language [should be] equivalent to ; bidh an sgil sin riatanach ma th猫id e do dh霉thaich mar an Sp脿innt is an Fhraing: that skill will be necessary if he goes to a country like Spain or France; tha m貌ran a鈥� nochdadh annta a tha rudeigin coimheach: many [things] appear in them which are rather strange; am fear-naidheachd Sgitheanach, M脿rtainn D貌mhnallach, aig a bheil G脿idhlig bhr猫agha: the Skye journalist, Martin MacDonald, who has excellent Gaelic; tha mi uabhasach duilich 鈥撯�檚 e coigreach a th鈥� annam...!: I鈥檓 very sorry 鈥� I鈥檓 a foreigner!; ch貌rdadh b貌rd rinn air a鈥� bharraid: a table on the terrace would be good; d猫 th鈥� ann am marag dhubh?: what is a black pudding?; chan urrainn dhomh suidheachadh sam bith a chruthachadh nam inntinn: I can鈥檛 create a situation in my mind; saoil am faigheadh tu freagairt onarach?: do you think you would get an honest answer?; am bi am b脿ta tulgadh cus ri droch sh矛de?: does the boat toss a lot in wild weather?; a bhios gu feum ann an st猫isean r猫ile: which will be of use in a railway station; bileag shingilte gu Glaschu, ler toil: a single ticket to Glasgow, please; bidh na h-霉ghdarrasan teisteanais toilichte: the education authorities will be pleased.

Puing-ch脿nain na Litreach: tr矛 not鈥� ach sgillinn: [lit. three pounds, but a penny] This is the Gaelic for 拢2.99 鈥� it is easier to say than 鈥渄脿 nota, naochad 鈥檚 a naoi sgillinn鈥� or 鈥渄脿 nota, ceithir fichead sgillinn 鈥檚 a naoi-deug鈥� and is perfectly legitimate. Here are some other examples: c貌ig nota deug ach sgillinn (拢14.99); seachd nota fichead ach sgillinn (拢26.99); seachd nota ach c貌ig sgillinn (拢6.95); naoi nota deug ach c貌ig sgillinn (拢18.95).

Gn脿ths-cainnt na Litreach: nach br猫agha an l脿 a th鈥� ann?: isn鈥檛 it a fine day?.