Main content
Sorry, this episode is not currently available

A letter for Gaelic learners with Roddy MacLean.

Clip

Litir 315: 脠irig Fhinn no Fionn鈥檚 Reparation

Tha sinn a鈥 dol a chur cr矛och, an t-seachdain seo, air an t-seann sgeulachd 脠irig Fhinn no Fionn鈥檚 Reparation. Nuair a dh鈥檉h脿g sinn am fear beag 矛osal lapanach an t-seachdain sa chaidh, bha e fhathast ann an R矛oghachd nam Fear M貌ra. Bha marcaiche steud dhuibh air tighinn a-mach 脿s an adhar airson ionnsaigh gharbh a thoirt air.

Bha Fionn fh猫in air a dhol dhachaigh o chionn fhada. Bha na co-dhaltan aige air a dhol dhachaigh cuideachd leis a鈥 bhoireannach mh貌r agus an c霉 beag aice. Bha iadsan a鈥 smaoineachadh 鈥 aig an toiseach co-dhi霉 鈥 gu robh 猫irig Fhinn aca. Ach an robh鈥? Leanaidh mi orm leis an sgeulachd 鈥

Tharraing am fear beag a chlaidheamh. Mharbh e am marcaiche. Bha e airson faighinn a-mach d猫 bha am marcaiche a鈥 gi霉lan. Rinn e rannsachadh air a鈥 chorp is am measg a chuid aodaich. Cha do lorg e, ge-t脿, ach d脿 ch矛r agus sporan seang s矛oda. Dh鈥檉hosgail e an sporan. Na bhroinn bha sia fiaclan. Sia fiaclan Fhinn 鈥檌c Cumhail. Thill am fear beag dhachaigh leotha.

Dh鈥檉haighnich fear de na br脿ithrean dheth, 鈥淒猫 chunnaic thu an-diugh air do chuairt?鈥

鈥淭h脿inig dubharadh froise 脿s an 脿ird an iar-thuath,鈥 thuirt am fear beag. 鈥溍s a sin th脿inig marcaiche steud dhuibh orm. Thug e ionnsaigh orm. Ach tharraing mi mo chlaidheamh agus mharbh mi e.鈥

鈥淒猫 fhuair thu na l霉ib?鈥 dh鈥檉haighnich na br脿ithrean.

鈥淐ha d鈥 fhuair,鈥 ars鈥 am fear beag, 鈥渁ch d脿 ch矛r agus sporan seang s矛oda, anns an robh sia fiaclan.鈥

鈥淥ch och,鈥 thuirt am br脿thair as 脿irde. 鈥淢harbh thu an t-aon bhr脿thair a bh鈥 aig m鈥 athair.鈥

Thuirt am fear beag riutha, 鈥淢ura h-eil an gn矛omh a rinn mi taitneach dhuibh, n矛 mi a鈥 cheart rud oirbh fh猫in.鈥

An uair sin thuirt fear eile de na br脿ithrean, 鈥溾橲 fhada bho na bhathar ag r脿dh gur e am fear a thigeadh is a thogadh 猫irig Fhinn 鈥檌c Cumhail a bheireadh saorsa dhuinn bho gach cath is cogadh.鈥

Thuirt am fear beag 矛osal lapanach an uair sin gu robh 猫irig Fhinn aige agus mar sin gum biodh e a鈥 falbh. Thuirt na br脿ithrean ris gum faigheadh e bhuapa steud dubh a mharcaicheadh an cuan glas mar gur e machair geal sgiamhach a bh鈥 ann.

鈥淢a bheir thu ar naidheachd-ne do ar piuthar, bidh i agad fh猫in mar bhean,鈥 thuirt na br脿ithrean ris.

Dh鈥檉halbh am fear beag air an steud. Aig beul na h-oidhche bha e air ais c貌mhla ri Fionn Mac Cumhail. Dh鈥檉haighnich e de Fhionn 鈥檚 de cho-dhaltan an d鈥 fhuair iad an 猫irig. Fhreagair iadsan, 鈥淐ha d鈥 fhuair.鈥

Thug am fear beag an sporan seang s矛oda a-mach. Dh鈥檉hosgail e e, is thug e na sia fiaclan a-mach. Thuirt e ri Fionn, 鈥淭ha d鈥 猫irig an sin dhut, 鈥檚 cha d鈥 fhuair do cho-dhaltan e.鈥

Uill, sin agaibh 脠irig Fhinn. Tha mi air a dh猫anamh s矛mplidh dhuibh. Ma tha sibh airson an sgeulachd air fad a leughadh, ann an G脿idhlig agus Beurla, tha i ann an Transactions Chomunn G脿idhlig Inbhir Nis, iris c貌ig-deug (XV). Mar sin leibh an-dr脿sta.

Faclan na seachdaine

Faclan na seachdaine: mu-thr脿th: already: lapanach: feeble; cron: damage.

Abairtean na seachdaine

Abairtean na seachdaine: tha sinn a鈥 dol a chuir cr矛och air X: we are going to finish X; bha marcaiche steud dhuibh air tighinn a-mach 脿s an adhar: a rider of a black steed had come [upon him suddenly] out of the sky; bha na co-dhaltan aige air a dhol dhachaigh: his foster-brothers had gone home; gu robh 猫irig Fhinn aca: that they had Fionn鈥檚 reparation; rinn e rannsachadh am measg a chuid aodaich: he searched among his clothes; d脿 ch矛r agus sp貌ran seang s矛oda: two combs and a thin silk purse; na bhroinn bha sia fiaclan: inside it were six teeth; dubharadh froise: a darkening of the sky indicating a shower; d猫 fhuair thu na l霉ib?: what did you get attached to him [ie on his person]?; cha do rinn thu math riamh dhuinn: you never did any good to us; mharbh thu an t-aon bhr脿thair a bh鈥 aig m鈥 athair: you killed my father鈥檚 only brother; thigeadh e a thoirt dhuinn eachdraidh air gach n矛: he would come to give us an account of everything; n矛 mi a鈥 cheart rud oirbh fh猫in: I will do the same to you; 鈥檚 fhada bho na bhathar ag r脿dh: it is a long time since it was said; gur e am fear a thigeadh is thogadh 猫irig Fhinn 鈥檌c Cumhail: that it was the man who would come and would retrieve [lift] Fionn鈥檚 reparation; a bheireadh saorsa dhuinn bho gach cath is cogadh: who would give us freedom from every fight and war; gum faigheadh e bhuapa steud dubh: that he would get from them a black steed; a mharcaicheadh an cuan glas: who would ride the grey ocean; machair geal sgiamhach: a beautiful fair plain: beul na h-oidhche: dusk; tha d鈥 猫irig an sin dhut: there is your reparation for you.

Puing-ch脿nain na seachdaine

Puing-ch脿nain na seachdaine: Ma bheir thu ar naidheachd-ne do ar piuthar, bidh i agad fh猫in mar bhean: if you give our news to our sister, you will have her as a wife. I want to make a point about emphatic suffixes which we last looked at in Litir 216 (08.08.03). Here is a good example of one in the first person plural. We can say 鈥渙ur news鈥 in two ways: ar naidheachd or an naidheachd againn. If we want to make it emphatic we have to say either ar naidheachd-ne or an naidheachd againne (where the 鈥搉e suffix is fused to againn). It is in emphatic form in the story because ar naidheachd might mean 鈥渢he news we have鈥 (not necessarily about 鈥渦s鈥) whereas ar naidheachd-ne implies that it is news 鈥渁bout us鈥. It is worth making a point here about a useful idiom: innis dha gu robh mi a鈥 gabhail a naidheachd means 鈥渢ell him I was asking after him鈥. Stick that one in your book of useful phrases!

Gn脿ths-cainnt na seachdaine

Gn脿ths-cainnt na seachdaine: mura h-eil an gn矛omh a rinn mi taitneach dhuibh: if the thing I did is not agreeable to you.

Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic

Tha Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic (le PDFs)

All letters

Tha na litrichean uile an seo / The letters are available here

Podcast: Litir do Luchd-ionnsachaidh

Letter To Gaelic Learners

Podcast