21/09/2001
A letter for Gaelic learners with Roddy MacLean.
Clip
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh 116
Duration: 04:57
Litir 116: Mac-l脿mhaich
Tha mi an d貌chas gum bi feadhainn agaibh e貌lach air an iasg, a bhios iasgairean a鈥 glacadh nuair a tha iad a鈥 tr脿ladh air grunnd na mara, ris an canar 鈥渕ac-l脿mhaich鈥. 鈥橲 e iasg gr脿nda a th鈥 ann, ach tha fhe貌il gl猫 bhlasta.
Tha a bheul uabhasach m貌r, agus tha ball-bodhaig air, os a chionn, a tha a鈥 tarraing 猫isg bheaga faisg air na fiaclan biorach aige. 鈥橲 e iasgair mealltach a th鈥 anns a鈥 mhac-l脿mhaich, anns an aon d貌igh 鈥檚 a tha daoine mealltach nuair a ghlacas iad bradain le cuileagan fuadain. Air sg脿th sin, canar angler fish ris ann am Beurla, ged a tha ainm cumanta eile ann cuideachd 鈥 monkfish.
Bha mi a-riamh airson faighinn a-mach carson is e mac-l脿mhaich a th鈥 air. Tha an t-ainmear l脿mhach a鈥 ciallachadh a bhith a鈥 cleachdadh ball-airm is tha luchd-l脿mhaich a鈥 ciallachadh artillerymen neo bowmen neo slingmen. Tha l脿mhach cuideachd a鈥 ciallachadh the act of gleaning. Uill, 鈥檚 d貌cha gu bheil ciall aig na dh脿 dhuibh sin, nuair a smaoineachas tu air an d貌igh 鈥檚 a tha an t-iasg seo a鈥 tighinn be貌 aig grunnd na mara.
Ach, bha mi a鈥 leughadh seann leabhar an l脿 eile, a thug m矛neachadh eile seachad. Bha e air a sgr矛obhadh leis an Urramach Alasdair Sti霉bhart nach maireann, a sgr矛obh fon ainm-pinn Nether Lochaber. Bha esan dhen bheachd gur e mac-l脿thaich a bh鈥 ann bho th霉s, a鈥 ciallachadh the son, or inhabitant, of the mud, oir 鈥檚 e sin, gu dearbh, an se貌rsa 脿ite 鈥檚 a bheil a leithid a鈥 tighinn be貌. Bidh e leth-fhalaichte anns an l脿thaich, neo l脿ghaich, mar a chanas iad ann an cuid de dh鈥櫭爄teachan, agus e a鈥 feitheamh gu foighidneach airson 猫isg bheaga.
Th脿inig Mgr Sti霉bhart tarsainn air mac-l脿mhaich air a鈥 chladach ann am badeigin ann an Loch Abar anns a鈥 gheamhradh, ochd ceud deug, seachdad 鈥檚 a h-aon (1871). Agus cha b鈥 e fear beag a bh鈥 ann. Bho cheann a-mach a bhe貌il gu bonn earbaill, bha e c貌ig troighean is seachd 貌irlich a dh鈥檉haide, agus bha am ministear dhen bheachd gur e a bh鈥 ann an t-iasg a bu ghr脿inde a chunnaic e a-riamh. Chuir e sn猫ap a bha cho m貌r ri ceann duine na bheul gu furasta.
Bha mi uaireigin ag obair do chompanaidh Albannach a bha a鈥 cur maoraich a-null thairis, agus thachair mi ri fear turas a bh鈥 air a bhith a鈥 dr脿ibheadh l脿raidhean l脿n 猫isg. Ach cha b鈥 urrainn dha dhr脿ibheadh tuilleadh air sg脿th 鈥檚 gu robh e air p脿irtean de na corragan aige air aona l脿imh a chall. Bha e anns an Fhraing, agus dh鈥檉hosgail e d貌rsan-deiridh na l脿raidh. Thuit bocsa a-mach air, agus bhris e. Ghlac an dr脿ibhear an t-iasg 鈥 鈥檚 e mac-l脿mhaich a bh鈥 ann 鈥 agus chaidh bioran, a bha a鈥 stobadh a-mach 脿 cn脿mh-droma an 猫isg, a-steach gu fe貌il a l脿imhe. Tha e coltach gu robh puinnsean neo bh矛oras ann, oir bha a l脿mh air a puinnseanachadh gu goirt.
Tha beul air coltach ri mac-l脿mhaich. Sin abairt Gh脿idhlig a bhios feumail airson iomradh a dh猫anamh air cuideigin aig a bheil beul m貌r neo a bhios a鈥 bruidhinn cus. Tuigidh sibh nach eil e uabhasach modhail!
Tha ainm neo dh脿 eile air a鈥 mhac-l脿mhaich ann am Beurla, mar eisimpleir fishing-frog agus sea devil. Agus tha mi e貌lach air ainm eile air ann an G脿idhlig, ach chan urrainn dhomh a mh矛neachadh. 鈥橲 d貌cha gum bi smuain agaibh fh猫in air a sin. Gheibh sibh lorg air, agus air dealbh dhen iasg, ann am faclair Dwelly air taobh-duilleig c貌ig ceud, is c貌ig ar fhichead (525). Chun na h-ath sheachdain, beannachd leibh.
Faclan na seachdaine
Abairtean na seachdaine
Puing ghr脿mair na seachdaine
Seanfhacal na seachdaine
Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic
Tha Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic (le PDFs)
All letters
Tha na litrichean uile an seo / The letters are available here
Podcast: Litir do Luchd-ionnsachaidh
Letter To Gaelic Learners
Podcast
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh
Litrichean Gaidhlig do luchd-ionnsachaidh. Gaelic letters for students of the language.