27/10/2000
A letter for Gaelic learners with Roddy MacLean.
Clip
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh 69
Duration: 04:45
Litir 69: Fionnghal Nic Dh貌mhnaill
Tha am feasgar ann. Tha Fionnghal Nic Dh貌mhnaill agus Fear Chinnseburg shuas air mullach a鈥 mhonaidh os cionn Phort Righ. Tha iad nan seasamh air tom fraoich, agus tha iad a鈥 coimhead s矛os air Caolas Ratharsair. Tha iad a鈥 feuchainn, o 脿m gu 脿m, ri sealladh fhaotainn air an eathar anns a bheil am Prionnsa.
Tha Cinnseburg ag r脿dh: 鈥淭ha sibh sg矛th. Nach d猫an sibh suidhe? Chan eil an t-eathar fhathast anns an t-sealladh.鈥
Tha Fionnghal a鈥 freagairt: 鈥淭ha 鈥 tha mi gl猫 sg矛th, ach chan eil saorsa fhathast ann. Tha sinn ann an cunnart an seo; d猫anaibh suidhe sibh fh猫in, air neo chithear sinn gu ro fhurasta le c脿irdean nan saighdearan sh矛os anns a鈥 bhaile.鈥
Bidh sibh e貌lach air an eachdraidh. Tha i mu dheidhinn mar a fhuair Te脿rlach Og Sti霉bhart air falbh bho na saighdearan dearga anns an Eilean Sgitheanach an d猫idh Bl脿r Ch霉il Lodair. Tharraing mi 脿 dealbh-chluich G脿idhlig i, air a bheil 鈥淔ionnghal Nic Dh貌mhnaill鈥, a chaidh a sgr矛obhadh le fear, I. M. Moffatt-Pender, agus a chaidh fhoillseachadh ann an leabhar ann an naoi ceud deug, leth-cheud 鈥檚 a ceithir (1954).
Cha robh mi air c脿il a chluinntinn mu Mhoffatt-Pender mus do cheannaich mi an leabhar agus 鈥檚 e a ghlac m鈥 aire gu robh na dealbhan-cluich d脿-ch脿nanach. Chan e gu bheil G脿idhlig is Beurla ann, ge-t脿, ach d脿 Gh脿idhlig - G脿idhlig na h-Alba is G脿idhlig na h-Eireann. Thug an t-霉ghdar d脿 mh矛le dhen leabhar seachad an-asgaidh 鈥 m矛le do chloinn ann an Eirinn, agus m矛le do chloinn ann an Alba, gus am faiceadh an d脿 chuid cho faisg 鈥榮 a tha na c脿nanan.
Bha Moffatt-Pender anns na S矛ophortaich anns a鈥 chiad chogadh, agus 鈥檚 ann le taic bho shaighdearan anns an r猫isimeid sin a th貌isich e air G脿idhlig ionnsachadh. Ph貌s e t猫 脿 Melbourne agus, an d猫idh a鈥 chogaidh, thug e seachad m貌ran t矛de ann an Astr脿ilia. Ach bha e tric a-bhos ann an Alba agus sheas e mar thagraiche-p脿rlamaid airson nan Eilean Siar ann an naoi ceud deug 鈥檚 naoi ar fhichead (1929). Ged nach d鈥檉huair e a-steach, choisinn e cli霉 dha fh猫in airson nan 貌raidean G脿idhlig aige aig 脿m an taghaidh!
Bha e an s脿s gu m貌r ann am p矛obaireachd is dannsa Gaidhealach, sgr矛obh e grunn leabhraichean ann an G脿idhlig is Gaeilge agus bha e cli霉iteach cuideachd anns a鈥 Bhreatainn Bhig, far an robh e na 鈥淒hraoidh鈥 anns a鈥 Ghorsedd. Ann an Astr脿ilia bha e na cheannard air Comunn G脿idhlig Bhictoria airson 霉ine mh貌ir.
Bha e cuideachd uabhasach d猫idheil air sp貌rs. Chluich e rugbaidh airson Alba na 貌ige, bha e math air curling, agus choisich e iomadach m矛le air frith-rathaidean na Gaidhealtachd. Ann an Astr脿ilia, choisich e turas gun stad bho bhaile ris an canar Bendigo gu ruig鈥 a dhachaigh ann am Melbourne, barrachd na ceud m矛le, ann an deich uairean fichead. Bha e c貌rr is leth-cheud bliadhna a dh鈥檃ois aig an 脿m.
Tha c貌ig dealbhan-cluich anns an leabhar a cheannaich mi, agus bhuannaich Moffatt-Pender duaisean le tr矛 aca aig M貌dan N脿iseanta. Bhuannaich 鈥淔ionnghal Nic Dh貌mhnaill鈥 aig M貌d a鈥 Ghearasdain ann an naoi ceud deug, is dh脿-dheug ar fhichead (1932).
Tha na dealbhan uile a鈥 cr矛ochnachadh leis na faclan (貌rdughan airson luchd-sti霉iridh an ard-霉rlair) 鈥 鈥渢hig am brat a-nis鈥 a-nuas鈥. Uill, th脿inig am brat a-nuas mu dheireadh air Moffatt-Pender fh猫in, mar a thig air gach fear is t猫 againn aig a鈥 cheann thall. Tha an duine fh猫in fon fh貌id, ach tha ceist agam mu dheidhinn na d矛leib a dh鈥檉h脿g e dhuinn - a dhealbhan-cluich. Saoil am faic sinn air an 脿rd-霉rlar a-rithist iad 鈥 鈥檚 d貌cha anns an d脿 Gh脿idhlig 鈥 uair neo uaireigin?
Faclan na seachdaine
Abairtean na seachdaine
Puing ghr脿mair na seachdaine
Gn脿ths-cainnt na seachdaine
Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic
Tha Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic (le PDFs)
All letters
Tha na litrichean uile an seo / The letters are available here
Podcast: Litir do Luchd-ionnsachaidh
Letter To Gaelic Learners
Podcast
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh
Litrichean Gaidhlig do luchd-ionnsachaidh. Gaelic letters for students of the language.