![](https://ichef.bbci.co.uk/images/ic/640x360/p0hydr10.jpg)
20/10/2000
A letter for Gaelic learners with Roddy MacLean.
Clip
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh 68
Duration: 05:04
Litir 68: Buadhairean
Ho ro, mo nighean donn bh貌idheach. Hi ri, mo nighean donn bh貌idheach鈥 Bidh sibh e貌lach air an 貌ran, tha mi cinnteach. Ach an do bhuail e oirbh a-riamh mar a tha an d脿 bhuadhair, an d脿 adjective, ag obair ann an d貌igh eadar-dhealaichte. Chan e mo nighean dhonn bh貌idheach a chanas sinn, ach mo nighean donn bh貌idheach.
Aig a鈥 chiad shealladh tha sin rudeigin annasach, leis gu bheil am facal nighean boireann, mar a shaoileadh tu, agus tha e a鈥 s猫imheachadh an fhacail b貌idheach, ach chan eil e a鈥 s猫imheachadh donn. 鈥橲 e is coireach airson sin am fuaim, agus an d貌igh sa bheil an teanga is am beul a鈥 gluasad. An d猫idh 鈥渘鈥 aig deireadh facail boirinn, mar is trice, cha bhithear a鈥 s猫imheachadh 鈥渄鈥 neo 鈥渢鈥 neo 鈥渟鈥 aig toiseach a鈥 bhuadhair.
Seo eisimpleirean far nach eil an 鈥渄鈥 air a sh猫imheachadh: canaidh sinn beinn mh貌r ach beinn dearg, sgian bheag ach sgian dubh, Clann Ghriogair ach Clann D貌mhnaill. Tha an aon se貌rsa rud a鈥 tachairt le 鈥渢鈥, mar eisimpleir canaidh sinn nighean tana, is chan e nighean thana mar a bhiodh d霉il 鈥檚 d貌cha. Canaidh sinn bean tuigseach, seach bean thuigseach, agus gl霉n tachaiseach, seach gl霉n thachaiseach. Agus seo eisimpleirean le faclan a鈥 t貌iseachadh le 鈥渟鈥: ealtainn gheur ach ealtainn salach; madainn mhath ach madainn s脿mhach, clann mh貌r ach clann seang.
Agus tha an dearbh rud a鈥 tachairt leis a鈥 bhuadhair 鈥渟eann鈥. Bidh cuimhn鈥 agaibh gu bheil grunn bhuadhairean ann a tha a鈥 dol air thoiseach air an ainmear, air thoiseach air a noun, seach as a dh猫idh. 鈥橲 iad 鈥渄eagh鈥, 鈥渄roch鈥 agus 鈥減r矛omh鈥 eisimpleirean dhiubh. Agus bidh cuimhn鈥 agaibh gu bheil na buadhairean sin a鈥 s猫imheachadh an ainmeir as an d猫idh.
Mar eisimpleir, canaidh sinn droch dhuine, is chan e droch duine; Pr矛omh Mhinistear, seach Pr矛omh Ministear; agus deagh sheachdain an 脿ite deagh seachdain. Uill, tha an aon rud a鈥 tachairt le 鈥渟eann鈥, a tha cuideachd a鈥 dol ron ainmear. Ach tha seann a鈥 cr矛ochnachadh le 鈥渘鈥. Agus, mar is trice, cha bhi e a鈥 s猫imheachadh fhaclan as a dh猫idh, a tha a鈥 t貌iseachadh le 鈥渄鈥, 鈥渢鈥 neo 鈥渟鈥.
D猫 chanas sinn airson old house, ma-th脿? Seann thaigh? Chan e, ach seann taigh. D猫 mu dheidhinn old people? Uill, 鈥檚 d貌cha gum bi fios agaibh mar-th脿 gur e seann daoine, seach seann dhaoine a th鈥 ann. Agus airson old saucer, canaidh sinn seann s脿sar, seach seann sh脿sar.
Tha a leithid ri fhaicinn ann an ainmean-脿ite cuideachd, gu h-脿raidh leis na dathan cumanta, dubh is dearg, an d猫idh n. Dh鈥檃inmich mi Beinn Dearg mar-th脿, is tha m貌ran dhiubh sin air a鈥 Ghaidhealtachd, ach seo d脿 eisimpleir eile 鈥 Bidean an E貌in Deirg, faisg air Ach nan Seileach ann an Siorrachd Rois, agus Cruach an Fhearainn Duibh ri taobh Loch nan Uamh ann an Lochabair.
Agus seo eisimpleir eile. D猫 a鈥 Gh脿idhlig a th鈥 air big dogs? A bheil e agaibh? Coin mh貌ra. Bidh sibh a鈥 cuimhneachadh gu bheil ainmearan, a bhios air a chaolachadh nuair a tha iad iolra neo plural, a鈥 s猫imheachadh a鈥 bhuadhair a tha a鈥 dol c貌mhla riutha. Coin mh貌ra, ma-th脿. Ach d猫 a鈥 Gh脿idhlig a th鈥 air black dogs? A bheil sin agaibh? Coin dubha. Chan eil an s猫imheachadh ann as d猫idh an 鈥渘鈥.
O shean, bha se貌rsa de choin ann air an robh 鈥渃oin dubha Ghriogarach鈥. Chaidh an ainmeachadh mar sin air sg脿th 鈥檚 gu robh iad air an cleachdadh airson muinntir Clann Ghriogair a lorg nuair bha iad air an comharrachadh leis an riaghaltas mar eucoirich. Coin dubha, gu dearbh.
Faclan na seachdaine
Abairtean na seachdaine
Puing ghr脿mair na seachdaine
elic/litir/pdf/001_100/litir068.pdf
Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic
Tha Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic (le PDFs)
All letters
Tha na litrichean uile an seo / The letters are available here
Podcast: Litir do Luchd-ionnsachaidh
Letter To Gaelic Learners
Podcast
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh
Litrichean Gaidhlig do luchd-ionnsachaidh. Gaelic letters for students of the language.