22/09/2000
A letter for Gaelic learners with Roddy MacLean.
Clip
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh 64
Duration: 04:37
Litir 64: Gorm
Air a鈥 mh矛os 鈥檚 a chaidh, bha mi ann an Ile. Suarach cho math 鈥檚 a bha an t-s矛de ach, a dh鈥檃indeoin sin, ch貌rd an t-eilean rium gl猫 mhath. Bha na daoine uabhasach fh猫in laghach, agus choinnich mi ri buidheann de luchd-ionnsachaidh na G脿idhlig a bhios ag 猫isteachd ris a鈥 phr貌gram seo. Mo dh霉rachd dhaibh, ma tha iad ag 猫isteachd an-dr脿sta.
Cluinnear tric mu 鈥淚le ghorm an fhe貌ir鈥. 鈥橲 d貌cha gum bi sibh e貌lach air an 貌ran 鈥 鈥溾橲 ann an Ile Bh貌idhich鈥. Tha e a鈥 t貌iseachadh mar seo leis an t-seist:
鈥橲 ann an Ile, 鈥檔 Ile, 鈥檔 Ile
鈥橲 ann an Ile rugadh mi,
鈥橲 ann an Ile, 鈥檔 Ile, 鈥檔 Ile
鈥橲 ann an Ile bh貌idhich
鈥橲 e gu le貌r a tha sin bhuamsa, ach 鈥檚 d貌cha gun gabh sibh fh猫in an c貌rr nuair a tha an Litir seachad! Co-dhi霉, tha a鈥 chiad rann a鈥 t貌iseachadh mar seo:
鈥橲 ann an Ile ghuirm an fhe貌ir, a rugadh mi 鈥檚 a thogadh mi鈥 An Ile ghuirm an fhe貌ir. Carson a tha am facal ag atharrachadh bho ghorm gu ghuirm? Uill, air sg脿th 鈥檚 gu bheil Ile boireann agus gu bheil am facal anns an tuiseal tabhartach neo dative case. Agus bidh faclan boireann singilte anns an tuiseal sin air an caolachadh.
Chan urrainn dhuinn Ile a chaolachadh ach 鈥檚 urrainn dhuinn am buadhair a chaolachadh, agus 鈥檚 e sin a tha a鈥 tachairt. Tha 鈥淚le ghorm鈥 ag atharrachadh gu 鈥渁n Ile ghuirm鈥. Agus tha am facal 鈥渇eur鈥, neo 鈥渇eur鈥 mar a chanas na h-Ilich, anns an tuiseal ghineadach 鈥 an fhe貌ir.
Co-dhi霉, gu le貌r de ghr脿mair. D猫 mu dheidhinn an fhacail 鈥 gorm? Tha luchd-ionnsachaidh tric ag ionnsachadh gu bheil e co-ionann ri blue ann am Beurla. Agus an uairsin cluinnidh iad rudan mar Ile ghorm an fhe貌ir, agus bidh f矛or dhroch bheachd aca air coltas Ile! Uill, chan eil am feur ann an Ile blue, ach tha e gorm. 鈥橲 e is coireach airson sin gu bheil gorm cuideachd a鈥 ciallachadh dath an fhe貌ir. Chan e dath an fhe貌ir ann an leithid Astr脿ilia as t-samhradh, far a bheil e a鈥 f脿s donn le tart is teas, ach dath an fhe貌ir ann an d霉thchannan mar Alba is Eirinn.
Tha na dathan G脿idhlig uaireannan a鈥 cur dragh air luchd-ionnsachaidh, ach tha mi a鈥 smaoineachadh gu bheil e cudthromach a bhith a鈥 cuimhneachadh, ged a ch矛 a h-uile sluagh an aon speictream, gu bheil iad a鈥 briseadh a鈥 speictream an 脿irde ann an diofar dh貌ighean. Agus tha gorm nas fharsainge na blue. Tha e a鈥 gabhail a-steach uaine dhorch. Agus barrachd na sin.
Bha mi a鈥 leughadh b脿rdachd Gh脿idhlig an oidhche roimhe agus th脿inig mi tarsainn air d脿n a sgr矛obh a bhana-bh脿rd ainmeil, S矛leas Nighean Mhic Raghnaill, neo S矛leas na Ceapaich, a bha be貌 anns an t-seachdamh agus an ochdamh linn deug. 鈥橲 e an t-ainm air an d脿n C貌mhradh ris a鈥 Bh脿s. Agus seo na chanas am boireannach 貌g ris a鈥 Bh脿s:
鈥淕u d猫 ghruaim a chuir mi ort,
Nuair a th脿inig thu cho coimheach garg
鈥橲 nach do ghormaich sn脿ithn鈥 dhe m鈥檉halt?鈥
Chleachd S矛leas an gniomhair 鈥済ormachadh鈥 airson 鈥済oing grey鈥. Mar sin, tha gorm cuideachd a鈥 ciallachadh grey agus canaidh daoine each gorm airson each a tha dubh-ghlas. Ach, anns an fhreagairt aige, tha am B脿s a鈥 cleachdadh facal eile airson grey mar a tha e ann am falt. Ma tha sibh 貌g 鈥檚 d貌cha nach bi fios agaibh d猫 th鈥 ann fhathast 鈥 ach tha l脿n fhios agam fh猫in bho bhith a鈥 coimhead anns an sg脿than gach latha! Innsidh mi dhuibh d猫 th鈥 ann an ath sheachdain.
Faclan na seachdaine
Abairtean na seachdaine
Puing ghr脿mair na seachdaine
Gn脿ths-cainnt na seachdaine
Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic
Tha Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic (le PDFs)
All letters
Tha na litrichean uile an seo / The letters are available here
Podcast: Litir do Luchd-ionnsachaidh
Letter To Gaelic Learners
Podcast
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh
Litrichean Gaidhlig do luchd-ionnsachaidh. Gaelic letters for students of the language.