15/09/2000
A letter for Gaelic learners with Roddy MacLean.
Clip
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh 63
Duration: 04:59
Litir 63: Faclan co-cheangailte ri t矛r
An t-seachdain 鈥檚 a chaidh, dh鈥檌nnis mi dhuibh mu fhacal G脿idhlig a tha ag atharrachadh a ghn猫 bho thuiseal gu tuiseal 鈥 talamh. Bidh cuimhn鈥 agaibh gu bheil e fireann anns a鈥 chuid as motha de shuidheachaidhean, ach boireann anns an tuiseal ghinideach. Agus ma leugh sibh a鈥 phuing-ghr脿mair anns a鈥 Ph脿ipear Bheag neo air an eadar-l矛on, bidh cuimhn鈥 agaibh gu bheil sin f矛or mun fhacal cruinne cuideachd.
Tha e inntinneach gu bheil an d脿 fhacal sin co-cheangailte ri t矛r. Agus seallaibh air an fhacal t矛r fh猫in. Tha a鈥 chuid as motha de sheann fhaclairean ag innse dhuinn gu bheil e fireann. Agus, gu dearbh, canaidh sinn t矛r-m貌r airson mainland is chan e t矛r-mh貌r 鈥 anns a鈥 chuid as motha de dh鈥櫭爄teachan co-dhi霉. Ach ciamar a chanas sinn of the land? D猫 an coltas a th鈥 air an fhacal anns an tuiseal ghinideach?
A r猫ir cuid mh貌r de dh鈥檉haclairean an latha an-diugh, 鈥檚 e na t矛re. Canaidh sinn coltas na t矛re, mar eisimpleir. Anns an t-suidheachadh sin, tha t矛r ag obair mar fhacal boireann. Agus chan e d矛reach faclan co-cheangailte ris an talamh a tha ag atharrachadh an gn猫 mar sin. Air falbh on t矛r, tha am facal muir ag atharrachadh a ghn猫 cuideachd.
Dhomhsa, agus do mh貌ran eile, tha muir boireann. Airson the sea, canaidh sinn a鈥 mhuir. Tha a鈥 mhuir ci霉in an-diugh. Anns an tuiseal ghinideach, tha e ag obair ann an d貌igh an 矛re mhath 脿bhaisteach; canaidh sinn na mara. 鈥淭aigh na mara鈥 鈥 sin soighne a ch矛 sibh air m貌ran thaighean air taobh siar na Gaidhealtachd. Agus 鈥檚 d貌cha gun cuala sibh an seanfhacal 鈥淎鈥 taomadh na mara le cliabh鈥 鈥 bailing the sea with a creel. Bha e a鈥 taomadh na mara le cliabh. Tha sin a鈥 ciallachadh gu robh e a鈥 d猫anamh obair mh貌r, 鈥檚 d貌cha, ach obair gun fheum. Obair nach tigeadh gu cr矛ch a-chaoidh.
Ann an cuid de dh鈥櫭爄teachan, leithid ann am p脿irtean de Le貌dhas, ge-t脿, tha muir fireann. Airson the sea, canaidh daoine am muir. Agus airson of the sea, canaidh iad a鈥 mhara. Agus tha 脿iteachan ann far a bheil muir ag obair mar a tha talamh. Canaidh daoine am muir mar gu bheil e fireann, ach canaidh iad cuideachd na mara mar gu bheil e boireann anns an tuiseal ghinideach.
Mus fh脿g sinn gn猫 fhaclan, bu mhath leam ur n-aire a thoirt do riaghailt eile a th鈥 air a briseadh an siud 鈥檚 an seo. Mar is trice, ma tha ainmhidh neo duine fireann, bidh am facal air a shon fireann cuideachd, mar eisimpleir, tarbh neo damh neo fear. Agus ma tha e boireann, bidh am facal boireann, leithid b貌 neo eilid neo bean.
Ach tha cuid de dh鈥檉haclan ann a bhriseas an riaghailt sin. Bidh sibh e貌lach air boireannach mar th脿. Tha am facal sin fireann. Agus ged a bhios capall uaireannan a鈥 ciallachadh 鈥渆ach boireann鈥 agus ged a bhios mart uaireannan a鈥 ciallachadh 鈥渂貌鈥, tha na faclan sin an-c貌mhnaidh fireann.
Agus tha am facal sgalag an-c貌mhnaidh a鈥 ciallachadh 鈥渇ear a bhios ag obair air tuathanas鈥. Feumaidh an neach fh猫in a bhith fireann. Ach tha am facal boireann. Canaidh sinn 鈥渁n sgalag bheag鈥 is 鈥渓脿mh na sgalaige bige鈥. 鈥橲 d貌cha gum bi cuid agaibh airson faighneachd 鈥渃arson?鈥. Carson a tha an c脿nan mar sin? Uill, leis an fh矛rinn innse, chan eil fhios a鈥檓. Agus nan toisichinn air rannsachadh air a sin, tha amharas agam gum biodh e car coltach ri bhith a鈥 taomadh na mara le cliabh!
Faclan na seachdaine
Abairtean na seachdaine
Puing ghr脿mair na seachdaine
Seanfhacal na seachdaine
Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic
Tha Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic (le PDFs)
All letters
Tha na litrichean uile an seo / The letters are available here
Podcast: Litir do Luchd-ionnsachaidh
Letter To Gaelic Learners
Podcast
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh
Litrichean Gaidhlig do luchd-ionnsachaidh. Gaelic letters for students of the language.