14/01/2000
A letter for Gaelic learners with Roddy MacLean.
Clip
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh 28
Duration: 04:46
Litir 28: Fionnladh Dubh
Bha mi ann an d霉thaich Fhionnlaidh Dhuibh o chionn ghoirid agus abair gun do ch貌rd e rium. Bha a鈥 mhadainn na f猫ath agus cha robh neul anns an adhar agus, feasgar, ged a dh鈥檉h脿s i sg貌thach, bha i fhathast socair ci霉in, fi霉鈥檚 aig c貌rr is tr矛 mile troigh os cionn na mara. Bidh sibh a鈥 tuigsinn gu bheil beanntan gu le貌r ann an d霉thaich Fhionnlaidh Dhuibh.
Ach tha deagh amharas agam gu bheil sibh a鈥 smaoineachadh an-dr脿sta 鈥渃貌 am Fionnladh Dubh a tha sin air a bheil Ruairidh MacIlleathain a-mach?鈥 Uill, duine a bu ch貌ir a bhith rudeigin ainmeil ann an Alba, chan ann d矛reach am measg nan G脿idheal, ach air feadh Alba gu l猫ir. Innsidh mi dhuibh carson an ceann mionaid neo dh脿.
Chan eil mi ag r脿dh, ge-t脿, gur e duine math a bh鈥檃nn. Leis an fh矛rinn innse, 鈥檚 e murtair a bh鈥檃nn. Chan eil fhios a鈥檓 an e sin is coireach gun d鈥檉huair e am frith-ainm 鈥淔ionnladh Dubh鈥. 鈥橲 d貌cha gur e d矛reach gu robh falt dubh aige is coireach airson sin.
Bha Fionnladh be貌 aig deireadh an t-siathamh linn deug ann an Gleann Afraig. Bha e ag obair do MhacCoinnich Ghe脿rrloch mar choilltear is geamair. Latha a bha seo, thachair e ri fear D貌mhnallach air mullach nam beann. Chaidh iad a-mach air a鈥 ch猫ile, agus mharbh Fionnladh am fear eile le saighead. 鈥橲 e boghadair math a bh鈥檃nn.
Feumaidh gun do thachair seo faisg air mullach d脿 bheinn air a bheil M脿m Sabhail agus C脿rn Eige. Tha iad le ch猫ile c貌rr is tr矛 m矛le is ochd ceud troigh a dh鈥櫭爄rde. Tha mi ag r脿dh 鈥渇eumaidh鈥 air sg脿th 鈥檚 gu bheil fios againn 鈥 co-dhi霉 bho bheul-aithris 鈥 gun do thilg Fionnladh corp an fhir eile anns an Loch Uaine. Agus tha an loch sin ann an coire cas eadar an d脿 bheinn.
Chaidh beinn faisg air l脿imh ainmeachadh airson Fhionnlaidh, agus 鈥檚 e Beinn Fhionnlaidh a th鈥檕irre fhathast, ged nach eil mi cinnteach co-dhi霉 tha fios aig m貌ran de shreapadairean neo luchd-coiseachd carson a tha an t-ainm sin oirre. Co-dhi霉, th貌isich am muirt cogadh eadar Clann Choinnich agus na D貌mhnallaich 脿 Gleanna Garadh a mhair corr is fichead bliadhna. Agus dh鈥檉heuch na D貌mhnallaich ri Fionnladh a mhuirt grunn tursan.
A-r猫ir beul-aithris, chaidh dusan duine a-mach air a th貌ir, ach rinn bean Fhionnlaidh a鈥 ch霉is air a h-uile duine aca ach aon fhear le puinnsean. Nuair a chuala ceann-cinnidh nan D貌mhnallach an naidheachd, bha an caothach air. Chuir e dusan duine eile a dh鈥檌onnsaigh Fhionnladh, ach rinn Fionnladh a鈥 ch霉is orra le a bhogha. Thachair an aon rud a-rithist agus a-rithist agus, mu dheireadh, chan e saighdear a rinn a鈥 ch霉is air Fionnladh, ach lighiche.
Latha a bha seo bha Fionnladh tinn agus th脿inig an dotair airson leigheas a dh猫anamh air. Ach an trustar! Thug an dotair, a bha na Dh貌mhnallach, sn脿thad mh貌r fhada a-mach agus sh脿th e tro chluas Fhionnlaidh i agus a-steach do eanchainn. Fhad 鈥檚 a bha e a鈥 b脿sachadh,
chaidh fuil a-steach a bheul Fhionnlaidh agus b鈥檌ad na faclan mu dheireadh aige 鈥 鈥淚s meilis an deoch a thug thu dhomh.鈥
Air sg脿th na h-eachdraidh sin, tha deagh adhbhar ann airson Fionnladh Dubh a bhith air a chuimhneachadh le G脿idheil. Ach carson a bhiodh Goill an latha an-diugh a鈥 toirt sp猫is dha cuideachd? Uill 鈥 airson an adhbhair seo: b鈥檈san a鈥 chiad duine ann an Alba, a th鈥檃ir a chuimhneachadh le cinnt, a chaidh gu mullaichean 脿rda a bhuineas do na beanntan Rothach 鈥 na Munros 鈥 an fheadhainn nas 脿irde na tr矛 m矛le troigh. Ach, feumaidh mi r脿dh nach iad na Rothaich a bha air aire Fhionnlaidh fh猫in aig an 脿m ach na D貌mhnallaich!
Faclan na seachdaine
Abairtean na seachdaine
Puing ghr脿mair na seachdaine
Gn脿ths-cainnt na seachdaine
Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic
Tha Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic (le PDFs)
All letters
Tha na litrichean uile an seo / The letters are available here
Podcast: Litir do Luchd-ionnsachaidh
Letter To Gaelic Learners
Podcast
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh
Litrichean Gaidhlig do luchd-ionnsachaidh. Gaelic letters for students of the language.