![](https://ichef.bbci.co.uk/images/ic/640x360/p0hydr10.jpg)
22/10/1999
A letter for Gaelic learners with Roddy MacLean.
Clip
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh 16
Duration: 04:34
Litir 16: Tiriodh
An t-seachdain sa chaidh, dh鈥檌nnis mi dhuibh mu sgeulachd 鈥 mu nathair gheal - a thathar ag innse fhathast ann an Tiriodh, ann an Earra-Ghaidheal, neo 鈥 mar a chanas cuid ris 鈥 Tiridhe. Cha robh mi ann an Tiriodh ach aon turas, ach feumaidh mi r脿dh gun do ch貌rd e rium glan. 鈥橲 e an samhradh a bh鈥檃nn agus bha am machair l脿n fhl霉raichean de gach se貌rsa is de gach dath. Ged nach eil beanntan ann, mar a tha ann an cuid mhath de na h-eileanan, tha tr脿ighean ann a tha air leth br猫agha. Tha na daoine laghach, agus tha pailteas G脿idhlig ann fhathast. D猫 an c貌rr a dh鈥檌arradh duine?
Ach tha aon rud mu dheidhinn Eilean Thiriodh a dh鈥檉h脿g ceist nam cheann airson 霉ine mh貌r. Agus 鈥檚 ann d矛reach o chionn ghoirid a fhuair mi fuasgladh oirre. Tha mi a-mach air an fhacal a tha sinn a鈥 cleachdadh, ann an G脿idhlig, airson bruidhinn mu dheidhinn duine a bhuineas do Thiriodh. Nise, canaidh sinn Le貌dhasach ri fear a bhuineas do Le貌dhas, Uibhisteach ri duine 脿s Uibhist agus 脤leach ri neach 脿s 脤le. Mar an ceudna, 鈥檚 e Niseach duine 脿 Nis agus Scalpach duine 脿 Scalpaigh.
Tha an siostam s矛mplidh gu le貌r, nach eil? Shaoileadh tu, mar sin, gur e 鈥淭iriodhach鈥 a bhiodh againn air duine 脿 Tiriodh. Ach chan e. An 脿ite sin, canaidh sinn 鈥淭iristeach鈥 ris. 鈥橲 i a鈥 cheist a bha nam cheann airson 霉ine mh貌r 鈥 鈥渃arson?鈥 Uill, shaoileadh tu, nan robh am facal seo a鈥 leantainn an t-siostaim gur d貌cha gu robh ainm eadar-dhealaichte air an eilean fh猫in uaireigin 鈥 Tirist. Agus cha bhiodh tu fada ce脿rr. Ach cha b鈥檃nn ann an G脿idhlig a bha e.
Feumaidh mi m矛neachadh. O chionn ghoirid th脿inig mi tarsainn air an fhuasgladh. Bha mi a鈥 leughadh leabhar ainmeil a bu ch貌ir a bhith anns a h-uile taigh ann an Alba 鈥 The Celtic Placenames of Scotland le Uilleam MacBh脿tair. 鈥橲 e sgoilear G脿idhlig air leth a bh鈥檃nn am MacBh脿tair agus innsidh mi tuilleadh dhuibh mu dh猫idhinn ann an litir eile. Ach, co-dhi霉, thog MacBh脿tair an dearbh cheist mu dheidhinn Tiriodh.
Ann am f矛or sheann leabhraichean is l脿mh-sgr矛obhaidhean, ann an G脿idhlig agus Beurla, tha e follaiseach gur e 鈥淭iriodh鈥 neo 鈥淭iree鈥, neo rudeigin car coltach ri sin, a bh鈥檃ir an eilean airson 霉ine mh貌r mh貌r. Anns an darna linn deug (12mh linn), mar eisimpleir, tha e air a litreachadh T-I-R-I-E-T-H ann an l脿mh-sgr矛obhadh Beurla. Anns a鈥 cheathramh linn deug (14mh) tha e air a litreachadh T-Y-R-I-A-G-E. Chan eil guth air 鈥淭irist鈥 neo c脿il mar sin.
Ach tha sinn a鈥 d矛ochuimhneachadh gu robh sluagh eile ann, o shean, a鈥 fuireach anns na h-eileanan seo agus gu robh c脿nan eadar-dhealaichte acasan. Sluagh a dh鈥檉h脿g an t-uabhas ainmean-脿ite air feadh nan eilean. Uill, 鈥檚 d貌cha gu bheil sinne a鈥 d矛ochuimhneachadh sin, ach cha do dh矛ochuimhnich Uilleam MacBh脿tair. Tha mi a鈥 bruidhinn, mura h-eil fios agaibh mar tha, air na Lochlannaich. Agus a-r猫ir MhicBh脿tair, ann an seann Lochlannais 鈥 c脿nan nan Lochlannach 鈥 b鈥檈 an t-ainm a bh鈥檃ca air an eilean seo 鈥 Tyrvist. T-Y-R-V-I-S-T. 鈥淔eumaidh,鈥
tha MacBh脿tair ag r脿dh anns an leabhar aige, 鈥渇eumaidh gu bheil am facal a th鈥檃gainn an-diugh 鈥 Tiristeach 鈥 airson duine a bhuineas do Thiriodh 鈥 a鈥 tighinn bhon Lochlannais.鈥 C貌 chanadh gu bheil e ce脿rr?
Ach tha e inntinneach 鈥 nach eil 鈥 gu bheil an t-ainm airson an eilein a鈥 tighinn bhon t-seann Gh脿idhlig, ach gu bheil an t-ainm air na daoine a bhuineas don eilean a鈥 tighinn bho ch脿nan nan Lochlannach. Tha e a鈥 sealltainn cho iomadh-fhillte 鈥檚 a tha eachdraidh agus dualchas na h-Alba.
Faclan na seachdaine
Abairtean na seachdaine
Puing ghr脿mair na seachdaine
Puing ghr脿mair na seachdaine
Gn脿ths-cainnt na seachdaine
Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic
Tha Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic (le PDFs)
All letters
Tha na litrichean uile an seo / The letters are available here
Podcast: Litir do Luchd-ionnsachaidh
Letter To Gaelic Learners
Podcast
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh
Litrichean Gaidhlig do luchd-ionnsachaidh. Gaelic letters for students of the language.