A'r wythnos hon bydd miloedd o'r hyn oeddem ni'n arfer eu galw yn blant yn cychwyn ar flwyddyn newydd o addysg.
Rhai yn cychwyn mewn ysgol am y tro cyntaf - eraill yn symud o'r hyn oeddem ni'n arfer ei galw yn 'ysgol fach' i 'ysgol fawr' - er mae rhywun yn amau a yw'r trawsnewid yn un mor enbydus y dyddiau hyn ag oedd o bymtheg, ugain, deg ar hugain a mwy o flynyddoedd yn ôl.
Mynyddwr GWiRiON, dirgelwch ysbiwr, llwyddiant ysgolion bach, tail tatws - cofio'r wythnos a fu trwy nodi rhai o'r pethau a ddywedwyd yn y wasg ac ar y cyfryngau Cymreig ers dydd Gwener diwethaf.
A gwahoddiad i chwithau rannu gyda ni y doniol, y difyr neu'r dwys a welsoch chi. Anfonwch nawr . . .
Mae un o'r papurau crefyddol fu'n chwilio am olygydd wedi dod o hyd i un.
Golygydd nesaf fydd Pryderi Llwyd Jones, un o weinidogion mwyaf blaenllaw y Presbyteriaid Cymraeg.
Cystadleuaeth a dynnodd ddŵr o'r dannedd yn ystod wythnos yr Eisteddfod Genedlaethol oedd yr un a drefnwyd gan y yn Nhŷ Newydd, Llanystumdwy, Cricieth.
Fel y tynnwyd sylw ar ein gwefan Eisteddfod Genedlaethol y dasg oedd cyfieithu bwydlen i'r Gymraeg. Bu bron imi â dweud o'r Saesneg i'r Gymraeg ond fel byddech chi'n disgwyl mewn bwydlen nid |Saesneg oedd yr unig iaith.
Penderfynu beth i'w wneud ag ymadroddion oedd un cur pen i'r cyfieithwyr.
Arholiadau, llwyddiant a choleg. Llwynogod tywysogaidd, CV a dychweliad Bellamy. Rhai o'r pynciau y bu gan bobl rywbeth i'w ddweud amdanyn nhw yn ystod yr wythnos.
Casgliad arall o ddyfyniadau sy'n adlewyrchiad o'r wythnos a fu.
Bwyd Cymreig anghymreig, trydar Gwilym Owen, beudy'r Babell Lên - cofio'r wythnos a fu trwy nodi rhai o'r pethau a ddywedwyd yn y wasg ac ar y cyfryngau Cymreig ers dydd Gwener diwethaf.
A gwahoddiad i chwithau rannu gyda ni y doniol, y difyr neu'r dwys a welsoch chi. Anfonwch nawr . . .
Mae Nia Lloyd Jones Radio Cymru wedi bod yn hel clecs cefn llwyfan yn Eisteddfod Genedlaethol Blaenau Gwent gydol yr wythnos. Dyma ei chyfraniad olaf - wrth edrych ymlaen at Wrecsam 2011:
A dyna honna drosodd - a throsodd hefyd gyda dim ond un o'r prif wobrau llenyddol yn cael ei hatal.
Bu yna Gadeirio, Medal Daniel Owen, Medal Ryddiaith a Chadair.
Mae Nia Lloyd Jones Radio Cymru wedi bod yn hel clecs cefn llwyfan yn Eisteddfod Genedlaethol Blaenau Gwent gydol yr wythnos. Dyma ei chyfraniad diweddaraf - a'r wythbnos yn tynnu at ei therfyn:
Mae Nia Lloyd Jones Radio Cymru yn sibrwd o gefn llwyfan Eisteddfod Genedlaethol Blaenau Gwent gydol yr wythnos.
Bu yna frolio mawr cyn y Steddfod y byddai yna draeth ar Faes Prifwyl Blaenau Gwent - er bod y lle filltiroedd lawer oddi wrth yr arfordir.
Ac yn wir, heb fod yn bell o Fynedfa 2, y mae yna wal felen gyda'r geiriau 'Traeth' a 'Beach' arni hi.
Cerdded o'r car i'r wennol oeddwn i ar Stad Ddiwydiannol Rasau a dechrau sgwrsio gyda dyn cymharol ifanc oedd yn cyd-gerdded â mi. Roedd ei Gymraeg yn rhugl a'i eirfa'n gyfoethog, ond gyda'r mymryn lleia o arlliw anarferol.
"O ble chi'n dod," holais. "O Widnes, yn enedigol, ac yn byw nawr yn Derby. Sais ydw i," atebodd.
Mae Dr Elin Jones fel corwynt o awel iach. I ddechrau mae hi'n un o'r bobol brin hynny sy'n siarad y bêr Wenhwyseg - a mae hi'n fy ngalw i'n "Gwyn bêch". A mae hi'n hanesydd i gynhesu'r galon Gymreig yn y dyddiau hyn pan mae'r grymoedd torfol am ein hanwybyddu ni Gymry a'n tylwyth Celtaidd.
Yr oedd ei hanerchiad i Undeb Cymru a'r Byd yn donic. "Mae'r gwledydd Celtaidd i gyd yn cymryd eu dehongliad o hanes o bersbectif Lloegr," meddai. "A mae isha newid hyn."
Dim rhyfedd i John Hartson sgorio cymaint o gôls yn ystod ei yrfa ddisglair. Mi fum i'n ceisio'i ddal o ar y Maes ddechrau'r wythnos a methu'n glir a dal i fyny efo fo.
Yr oedd o'i fod yma i agor y Babell Wyddoniaeth ac i drosglwyddo ei sgiliau pêl-droed i robotiaid o Brifysgol Casnewydd.
Mae Nia Lloyd Jones Radio Cymru yn sibrwd o gefn llwyfan Eisteddfod Genedlaethol Blaenau Gwent gydol yr wythnos.
Diwrnod gwahanol iawn heddiw - mi dreuliais i'r bore yn y stiwdio hefo Rhiannon Lewis yn sylwebu ar y cystadlaethau.
Ydi, mae'n braf cael newid ond dio'm hanner cystal â bod gefn llwyfan - fanno mae'r bobl a fanno mae'r straeon.
Mi ges i bnawn i mi fy hun wedyn - gan ein bod ni'n gweithio'n hwyr. Felly ar ôl crwydro rownd y maes - mi es i draw i Theatr y Maes - i wrando ar drafodaeth ar waith Saunders Lewis.
Difyr iawn - ond fel yr oedd y drafodaeth yn cynhesu, bu'n rhaid dod a hi i ben - oherwydd gofynion amser. Mi arhosais i yno wedyn i wrando ar rai o gystadleuwyr Gwobr Richard Burton.
Ac o'r diwedd dyma fi nôl gefn llwyfan ar gyfer cystadlu'r nos.
Roedd Dafydd Wyn Rees yn cystadlu yng nghystadleuaeth Gwobr Richard Burton - y tro cyntaf iddo gael llwyfan yn y gystadleuaeth hon ac yn naturiol roedd o'n nerfus iawn.
Ar ôl camu i'r llwyfan a dechrau perfformio bu'n rhaid iddo adael ac ail ddechrau - oherwydd problemau technegol. Creadur bach. Roedd y rhyddhad yn amlwg iawn wedyn.
Mi wnes i deimlo'n hen heddiw - pan welais i Sara Lian Owen ar y llwyfan. Dyma chi gantores ifanc dalentog a'r cof sydd gen i ohoni ydi ohoni'n ferch ysgol rai blynyddoedd yn ôl ac yn cael llwyddiant mawr yn unigol ac fel rhan o ddeuawd hefo'i chwaer.
Mae hi newydd raddio o'r Academi Gerdd Frenhinol yn Llundain a'i bryd ar astudio cwrs opera yn y dyfodol.
Tydi hi ddim wedi cystadlu ers chwe blynedd ac roedd hi'n hyfryd ei gweld hi eto.
Ond wnes i ddim mo'i hadnabod yn syth, a wnaeth hithau ddim fy adnabod innau chwaith.
O diar, ydw i wedi heneiddio gymaint a hynny?
Noson Dyfed Cynan oedd hi heno - fo enillodd y Richard Burton ac Ysgoloriaeth Wilbert Lloyd Roberts.
Dyma ichi dalent ac yn fachgen hoffus a gwylaidd iawn a newydd orffen ei flwyddyn gyntaf yn Ngholeg Central yn Llundain.
Cafodd glod uchel iawn gan y beirniad a dwi'n edrych ymlaen at weld ei yrfa yn datblygu.
Roeddwn i'n dweud ddydd Sadwrn bod yna lun wedi ei dynnu o'r criw o weithwyr direidus gefn llwyfan - wel dyma fo!
Mae o'n disgrifio ei hun yn y Saesneg fel corff unigryw i Gymru sy'n cael ei gefnogi gan y Comisiwn Coedwigaeth a Llywodraeth y Cynulliad ac wedi ei sefydlu i wella "the performance of businesses and organisations in the forestry and timber sectors".
Mae Cymraeg y corff yn eithaf unigryw hefyd yn ôl datganiad i'r Wasg a gyrhaeddodd faes yr Eisteddfod ddoe gyda chymorth Google Translate.
Mae un o ryfeddodau'r Maes wedi ei guddio mewn ystafell dywyll yn hen swyddfeydd mawreddog Y Gweithfeydd.
Ac oni bai bod rhywun arall yr oeddwn wedi trefnu i'w gyfarfod yno yn hwyr yn cyrraedd mi fyddwn wedi mynd a'i golli.
Seremoni i anrhydeddu Prif Lenor yr Eisteddfod oedd ar y llwyfan y pnawn yma.
Ond doedd yr Orsedd ddim allan yn ei nerth - er i Robyn LlÅ·n frwydro'n galed dros y blynyddoedd i sicrhau fod prif lenor rhyddiaith ein Prifwyl yn cael ei gydnabod gan yr Orsedd.
Mewn beth rydw i'n i alw yn 'gwt metal' yr ydw i'n byw yr wythnos hon a hynny o fewn ffiniau'r ´óÏó´«Ã½ ar y Maes ei hun. Yr ydw i'n llythrennol yn byw, bwyta a chysgu Eisteddfod ac yn teimlo gymaint rhan o'r lle a phe byddwn wedi cael fy mheintio'n binc.
Byncar moethus fyddwn i'n galw'r cwt pe byddwn i'n trio'i werthu a mwriad i oed eich syrffedu'n ystod yr wythnos gyda disgrifiadau o amgylchiadau byw dan drefn o'r fath.
Mae Nia Lloyd Jones Radio Cymru yn sibrwd o gefn llwyfan Eisteddfod Genedlaethol Blaenau Gwent gydol yr wythnos.
Cafwyd mwy o gwestiynau nag o atebion mewn sesiwn yn Theatr y Maes ym Mlaenau Gwent i drafod dyfodol cwmni Theatr Genedlaethol Cymru.
Yno yn arwain y drafodaeth yr oedd Ioan Williams, cadeirydd bwrdd y cwmni, sydd hefyd yn cadeirio gweithgor sydd a'r dasg o gyhoeddi adroddiad yn awgrymu lle mae mynd yn y dyfodol.
Allan James, gynt o Adran Gymraeg Prifysgol Morgannwg, draddododd Ddarlith Goffa Hedley Gibbardd i Gymdeithas y Cyfieithwyr brynhawn ddoe.
Rhoddodd ddarn o hanes difyr iawn am berthynas Arglwyddes Llanofer, Arglwyddes Elizabeth Brown Greenly (Llwydlas) a Maria Jane Williams, Aberpergwm.
Mae dau gloc urddasol i'w gweld o Faes yr Eisteddfod ym Mlaenau Gwent.
Un ar dŵr adeiladau hen swyddfeydd y gweithfeydd dur a'r llall ar dwr eglwys yr ochr arall i'r cwm.
Neges gan Barddas yn dweud bod cymaint o alw am docynnau i'r Noson Cofio Iwan Llwyd maen nhw wedi argraffu 300 o docynnau ychwanegol.
Ar Maes C y bydd y digwyddiad.
Pris y tocynnau ydi £6 ac i'w cael o stondin Barddas.
Mae'n nhw'n ddirgelwch i rai. Cytiau metel gwyrddion ar hyd a lled y maes heb na ffenest yn agos iddynt a'r drysau trymion ar eu talcen bob amser ynghlo.
Erbyn heddiw mae sawl un wedi bod yn holi i beth maen nhw'n da a beth, os rhywbeth, sydd ynddyn nhw.
Mae Nia Lloyd Jones Radio Cymru yn sibrwd o gefn llwyfan Eisteddfod Genedlaethol Blaenau Gwent gydol yr wythnos.
Un o'r cystadlaethau cyntaf ar y llwyfan bore ma oedd yr unawd llinynnau dros 19 oed, a'r trydydd i ymddangos ar y llwyfan oedd Lawrence Huxham o wlad Belg.
Mae ganddo gysylltiadau teuluol a de Cymru ac mae o'n dysgu Cymraeg ers pum mlynedd. Braf iawn oedd cael sgwrs ac ychydig o'i hanes, a phwy a ŵyr ella y gwela i o eto yn nghyffiniau Bangor gan ei fod yn bwriadu mynd i astudio yno yn yr hydref.
Tybed ai Lawrence ydi'r cystadleuydd sydd wedi teithio bellaf i gystadlu eleni?
Roedd hi'n fore prysur iawn i Celyn Cartwright o Ddinbych, gan ei bod hi'n rhedeg nôl a blaen rhwng y rhagbrofion a chefn y llwyfan. Roedd hi'n llefaru heddiw ac yn cael ei hyfforddi gan Leah Owen. Ia - dyna chi newid bach - Leah yn hyfforddi llefarwyr yn ogystal â chantorion, ac yn amlwg yn cael hwyl arni.
Waeth i mi gyfaddef fy mod wedi gwirioni'n lan ar lais Rhys Meilyr ac unwaith eto eleni cafodd eisteddfod ardderchog.
Y llynedd enillodd ddwy wobr gyntaf ac eleni - tair! Mae o hefyd ar ei ffordd nôl i Euro Disney ar ôl ennill yn yr Urdd eleni, a chwarae teg iddo, mae o wedi addo mynd a fi hefo fo ... yn y cês!
Cymeriad arall yn y cystadlaethau dan 12 oed oedd Cai Fon Davies. Mae Cai yn ddeg oed ac ar ôl iddo orffen canu'r alaw werin fe wnaeth o chwythu sws at y beirniad a dyma fi'n ei holi o wedyn ynglŷn â hyn, a'i sefyllfa garwriaethol bresennol.
Dyma'r creadur bach yn cyfadde'n syth bod ei gariad newydd ei ddympio drwy gyfrwng llythyr oedd yn cynnwys y datganiad anfarwol it's over!! Ngwas i!
Mae rhywun yn cael profiadau amrywiol iawn yn y Steddfod ma a heddiw fe ges i sgwrs hefo criw o glowns o Ffynnonbedr ger Llanbedr-pont-Steffan. Roedden nhw'n cystadlu yng nghystadleuaeth y dawnsio creadigol i grŵp, a phob un wedi cael paentio ei wyneb yn wahanol i bob un arall.
Sôn am gymeriadau, a phob un yn awchu am gael mynd i wario'u pres o gwmpas y maes.
Mae camu ar y llwyfan mawr 'na yn ddigon i godi ofn arna i, ond mae gen i gydymdeimlad mawr â Gwenllian Llyr oedd yn cystadlu ar y Rhuban Glas Offerynnol dros 19 oed heddiw.
Pan oedd hi ar ganol perfformio torrodd un o'r tannau, ond fe gariodd yn ei blaen am ychydig cyn gorfod stopio a mynd oddi ar y llwyfan i chwilio am dant arall.
Dw i'n meddwl y byddwn i wedi rhedeg am adref, ond fe gariodd Gwenllian yn ei blaen yn hollol bwyllog, a gwenu drwy'r cwbl.
Gweinidog, bardd, deintydd, gwleidydd - yr oedd T E Nicholas (1879-1971) yn gymeriad tanllyd a lliwgar. Ond wyddai'r Prifardd Hywel Griffiths ddim amdano nes digwydd taro ar un o'i gyfrolau yn stydi ei dad. A chael ei syfrdanu gan danbeidrwydd ei gerddi.
Sut oedd yn bosib na ddaeth ar draws y bardd hwn mewn nac ysgol na blodeugerdd, holai. Dyma'r fardd, meddai, oedd mor berthnasol i'n hoes ni.
Mae Nia Lloyd Jones Radio Cymru yn sibrwd o gefn llwyfan Eisteddfod Genedlaethol Blaenau Gwent gydol yr wythnos.
Dyma ei hail gyfraniad.
A dyma ni ar gychwyn taith y seremonïau mawr.
Y Goron heddiw ac fel mae Hywel Gwynfryn yn dweud yn ei flog o - y sôn yw y bydd merch enillydd Coron 1958 yn y gynulleidfa ar gyfer y seremoni honno.
Cyflwynwyd portread annwyl o O. M. Lloyd (1920-1980) gan ei blant, Gwyn Lloyd, Rhys Llwyd a Nest Owen yn Y Babell Lên brynhawn ddoe (Dydd Sul).
Yr oedd O.M. yn un o'r lleisiau cyfoethog hynny a gofiwn yn nyddiau Ymryson y Beirdd ar y radio yn y pum a'r chwe degau. Bu'n tafoli ymdrechion y beirdd yn Y Babell Lên wedi hynny.
Bydd Nia Lloyd Jones Radio Cymru yn sibrwd o gefn llwyfan Eisteddfod Genedlaethol Blaenau Gwent gydol yr wythnos. Dyma ei chyfraniad cyntaf.
Profwyd heddiw pa mor hawdd yw hi i werthu rhywbeth i bobl - trwy ei roi am ddim.
Rhannodd Ein Gweinidog Diwylliant Alun Ffred Jones ugain mil o docynnau Eisteddfod dydd Sul am ddim rhwng trigolion Blaenau Gwent - a dyma nhw'n llifo i mewn drwy'r giatiau wrth eu miloedd.
Wrth eu hugain mil mewn gwirionedd gyda 25,097 (mam sengl efo chwech o blant oedd y 7 yna medda nhw i mi) yn ymweld â'r Maes cyn stop tap ddiwedd pnawn.
Un sydd yn ei elfen yn eisteddfodau ardaloedd y de ddwyrain ydi Dafydd Islwyn Ysgrifennydd Cymdeithas Barddas - yr oedden ni yn yr ysgol efo'n gilydd ond stori, os nad straeon, arall yw hynny.
´óÏó´«Ã½ © 2014 Nid yw'r ´óÏó´«Ã½ yn gyfrifol am gynnwys safleoedd allanol.
Mae'r dudalen hon yn ymddangos ar ei gorau mewn porwr cyfoes sy'n defnyddio dalennau arddull (CSS). Er y byddwch yn gallu gweld cynnwys y dudalen hon yn eich porwr presennol, fyddwch chi ddim yn cael profiad gweledol cyflawn. Ystyriwch ddiweddaru'r porwr os gwelwch yn dda, neu alluogi dalennau arddull (CSS) os yw'n bosib i chi wneud hynny.
