大象传媒

Cofio Michael D Jones 'Y cenedlaetholwr mwyaf ers Owain Glyndwr' Dydd Sadwrn, Gorffennaf 27, 2002

Dadorchuddiwyd cofeb ddydd Sadwrn ar wal y ty lle cafodd ei eni i Gymro a ddisgrifwyd gan Gwenallt fel "y cenedlaetholwr mwyaf ar 么l Owain Glyndwr".

Yr oedd Michael D. Jones yn un o Gymry mwyaf blaenllaw y bedwaredd ganrif ar bymtheg ac ar gyfer dadorchuddio'r gofeb iddo ar fur ty Yr Hen Gapel yn Llanuwchllyn yr oedd dau o'i orwyrion, Eluned Bere o'r Barri a'r Dr Arturo Roberts o New Jersey yr Unol Daleithiau.

Trefnwyd y cyfarfod gan Gymdeithas Cymru-Ariannin gyda chyn gadeirydd y Gymdeithas, Y Parchedig Eirian Wyn Lewis, ymhlith y siaradwyr mewn cyfarfod yn Yr Hen Gapel cyn y dadorchuddio.

Eglurodd fod Michael Daniel Jones ymhlith y rhai a ymgyrchodd fwyaf i sefydlu gwladfa Gymraeg ym Mhatagonia yn dilyn ei brofiadau yn yr Unol Daleithiau lle gwelodd allfudwyr o Gymru yn colli eu hiaith a'u gafael at eu traddodiadau mewn ychydig iawn o amser.

Dadleuodd ef mai'r unig ateb fyddai sefydlu gwladfa rywle lle nad oedd unrhyw ddylanwadau na bygythiadau estron.

Ei greadigaeth fawr
"Pan hwyliodd y Mimosa o Lerpwl yn 1865 nid oedd neb wedi llafurio yn fwy caled na Michael D. Jones ac ni ellir s么n am y Wladfa heb grybwyll ei enw achos dyna oedd ei greadigaeth fawr," meddai Eirian Wyn Lewis.

Talodd deyrnged hefyd i briod Michael D. Jones gan ei disgrifio fel dynes o ddeall uwch na'r cyffredin a fu'n gynhaliaeth ac yn gefn a alluogodd iddo sefydlu'r Wladfa yn wyneb cyhuddiadau gan ei wrthwynebwyr o Batagoneiddio.

Cyfeiriodd y Dr Arturo Roberts, sydd yn olygydd y newyddiadur Cymreig Ninnau yng Ngogledd America at "y parch a'r edmygedd" oedd gan y fintai gyntaf a hwyliodd i Batagonia tuag at Michael D. Jones.

Meddai'r Dr Roberts: "Mae'r Wladfa wedi dod yn boblogaidd ers dathlu'r canmlwyddiant yn 1965, yn enwedig ymysg y Cymry Cymraeg ond credaf nad pawb sydd yn deall mesur llwyddiant y fenter.

Gallu a nerth y Cymry
"Ond i un sydd yn edrych o'r ochr arall o'r Iwerydd, nid yn unig o fewn y Wladfa ei hun, ond hefyd o ogledd America - lle gwelwyd llawer menter gyffelyb sydd wedi mynd yn angof - mae llwyddiant y Wladfa yn rhyfeddol," meddai gan ychwanegu fod y ffordd y cynlluniwyd ac y cyflawnwyd y freuddwyd "yn fesur o allu a nerth y genedl Gymreig."

"Yn y Wladfa ac yn nelfrydau a gwaith ac aberth a bywyd Michael D. Jones mae yna neges i Gymru, neges nad yw'n ddigon adnabyddus ac sydd eisiau ei chyflwyno yn rymus ac sydd yn fwy pwysig heddiw nag a fu erioed," meddai.

Y geiriau a ddefnyddir i'w ddisgrifio ar y gofeb yw: Gwerinwr, Gwladgarwr, Gweledydd.

Yn siarad gyda 大象传媒 Cymru'r Byd wedi'r dadorchuddio dywedodd Eluned Bere i'w mam drosglwyddo iddi lawer atgofion am Michael D. Jones gan iddi dreulio llawer o amser ar ei aelwyd ef a'i wraig.

Talodd Mrs Bere, hithau, deyrnged hael i'r modd y cynhaliwyd Michael D Jones gan ei wraig.

"Yr oedd gan Mam feddwl mawr ohono ac fe fyddai hi yn s么n am ei hiwmor mawr ar yr aelwyd yn ystod cyfnodau anodd iawn. Yr oedd Mam wedi gweld y gofid preifat ar y aelwyd y tu 么l i ddrysau cae毛dig."



Ym mhresenoldeb teulu Eluned Bere yr oedd tair cenhedlaeth o'r olyniaeth yn cael ei chynrychioli, Eluned a'i meibion Gwyn a Gareth ac Iwan Lly^r Bere, Nel Siriol Bere ac Elis Bere y plant.





Ewch i ddarllen hanes Michael D. Jones.

Wythnosau Blaenorol: Miss Jones Llanrug Y Cynulliad Wythnos o feddwl Wythnos San Steffan Yn y Papur - Bethan Jones Parry Geraint yn jwympo Crac yn y rheol Gymraeg? Diwrnod y merched Trafod y Gymraeg Llythyrau at Cymru'r Byd Meddyg rhyfeddaf Cymru John Roberts Williams Her newydd - Gwilym Owen Cwyno am ffilms - Alan Llwyd Etholiadau America - Aled Huw Enw Cymru'r Byd Chwifio'r faner - Rhodri Morgan Senedd deilwng - Dafydd Wigley Y Steddfod Llythyrau at Cymru'r Byd Gorsedd y beirdd Maes Protest Dathlu'r cymoedd Tony yn rheoli Lladdwch y byg Sgribliadau San Steffan Hiliaeth yng Nghymru Lerpwl Agor drws y dafarn Cymraeg sal yn codi cyfog Rick Love Glofa Great Western Iaith Lerpwl 2 Wyn Lewis Ffoaduriaid Steddfod Llanelli - Gari Nicholas Addysg yn Sir Gaerfurddin. Keith Davies Eisteddfod Llanelli Ar y tren o Gaerdydd i Gaergybi Coleg Morgannwg Gwefan llyfrgell dathlu Owain Glyndwr Guto Ffowc a Chymru Aduniad coleg Caerdydd Addewid yr Urdd Llonydd i Owain Glyndwr Jim Mills Glynne Jones Pendyrus Mentrau Iaith Creu Cymru Argyfwng CCC Tirlithriadau Llyn Pleidlais Seimon Glyn Eisteddfod yr Urdd Clwy Traed a Genau Marw Lance Rogers Siop Chris Needs Melinau Gwynt Awel Aman Paul Flynn ar y clwy Ymchwil Canser Caerdydd Canmol Cymru'r Byd Argyfwng yr Urdd Ynni Bro Ddyfi Cristnogion Casia Portmeirion Addysg Gymraeg yn y de ddwyrain Planhigion llesol Mecsico Coleg Cymraeg Lusitania Cerdded ym Mheriw Rheithgorau Cymraeg Llythyrau: Rheithgor Cymraeg Argyfwng theatr yng Nghymru Titanic Hanes Pwllheli Trychineb America Gwersi cyfreithiol o Ganada Ymatebb i erthygl Canada Dod ar draws sant y Traws Gwersi addysg Gymraeg Newfoundland Llythyrau: addysg Gymraeg a Canada Cynhadledd Cyfieithwyr John Griffith a Thwr Pisa Traddodiadau'r Nadolig a'r Calan Blwyddyn Clwy Traed a Genau Lluniau Gwyl Dewi 2002 Neuadd Rhoshirwaun Capten Timothy Edwards Michael D Jones Fflat Huw Puw Delyth Evans yn trafod cynllun TWF. Arferion Dolig Nadolig pwyliaid yng Nghymru Gwesty Patagonia Chwarter Canrif Dros fy Sbectol Marw cath John Hardy Cofio gof gwlad Arglwyddes Llanofer - Gwenynen Gwent