大象传媒

Roedd hefyd yn Aelod Seneddol dros Lerpwl, lle roedd prif borthladd allforio caethweision y byd ac yn ffigwr allweddol yn yr ymgyrch i wrthwynebu diddymiad caethwasiaeth.

Bydd arddangosfa yn cael ei chynnal yn y castell, sydd bellach yn eiddo i'r Ymddiriedolaeth Genedlaethol, o fis Ebrill 2007 ymlaen i adrodd hanes cysylltiad y Penrhyn 芒 hanes caethwasiaeth.

Bydd yr arddangosfa yn cynnwys cannoedd o lythyrau a ysgrifennodd Arglwydd Penrhyn i'w asiantau yn Jamaica meddai Marian Gwyn, rheolwr dysgu a chyfathrebu'r castell:

"Mewn un llythyr, mae'r Arglwydd Penrhyn yn rhoi cyngor am sut y dylid gofalu am y caethweision - mae'n pwysleisio na ddylid gorweithio y 'negroes or the cattle'.

"Roedd yn awyddus i ofalu amdanynt ond roedd yn meddwl amdanynt fel livestock."

Teulu o Sir y Fflint oedd yn Penantiaid a ddatblygodd blanhigfeydd siwgr oedd yn defnyddio llafur caethweision yn Jamaica. Etifeddodd Richard Pennant st芒d y Penrhyn drwy briodi Anne Susannah Warburton a buddsoddodd yn y st芒d a'r diwydiant llechi lleol gydag arian o blanhigfeydd ei deulu yn Jamaica.

"Mae dau baentiad o'i blanhigfeydd yn Jamaica ym meddiant y castell. Cawsant eu paentio gan arlunydd lleol anhysbys yn y 1870au - ar 么l diddymu caethwasiaeth," meddai Ms Gwyn.

"Gan fod y teulu Pennant yn wreiddiol o Sir y Fflint, byddent yn rhoi enwau fel Denbigh [enw'r blanhigfa yn y llun uchod] ar eu planhigfeydd yn Jamaica.

"Bydd yma greiriau fel cadwyni a gefynnau ar ddangos ac arddangosfa o'r gwaith mae Ysgol Gynradd Llanllechid wedi bod yn ei wneud gydag ysgol yn Jamaica am y cysylltiad rhwng ardal chwareli Bethesda a'r masnach caethweision.

"Defnyddiodd Arglwydd Penrhyn yr arian i fuddsoddi mewn ffyrdd, rheilffyrdd a chwareli llechi gogledd Cymru, felly mae tirwedd yr ardal wedi ei ffurfio gan y fasnach caethweision."

Cynhelir arddangosfa Sugar and Slavery - the Penrhyn Connection o 4 Ebrill i 4 Tachwedd 2007.