´óÏó´«Ã½

Mae'r actores Carys Eleri a'i chwaer, y ddarlledwraig Nia Medi, yn brysur yn ymarfer at daith feicio o Lundain i Baris i godi arian at elusen Motor Neurone - cyflwr sydd wedi effeithio eu tad y flwyddyn yma. Yma mae Carys Eleri, oedd yn chwarae rhan y Parch Myfanwy Elfed yn y gyfres Parch ar S4C, yn sôn am salwch ei thad a'r effaith ar y teulu:

"Dyw e ddim fel canser lle allwch weld y man sydd angen ei drin, a dilyn triniaeth sydd wedi cael ei ddarparu i filiynau o bobl. Mae hyn yn gyflwr anghyffredin heb reolau," meddai'r actores, a merch ifancaf David a Meryl Evans o Tymbl Uchaf ger Llanelli.

"Cafodd Dad y newyddion am y cyflwr ym mis Ionawr, ddyddie cyn oedd e a Mam fod i fynd ar cruise i Dde Affrica ac Awstralia. Roedd e'n sioc ofnadwy i ni gyd. Mae'n newyddion scary am nad oes lot o wybodaeth yn ei gylch a does dim un achos yn debyg i'r llall.

"Digwydd bod ar y pryd, ro'n i'n gweithio gyda niwrowyddonydd ar fy sioe ['Lovecraft (Not the sex shop in Cardiff)], a wedodd e wrtha i, 'This condition is as long as a piece of string - nobody knows how it will affect the individual, be prepared and try to stay calm'. Ond mae aros yn calm yn anodd."

Y peth cyntaf mae rhywun eisie gwneud, meddai, yw mynd at 'Doctor Google' a chymryd gymaint o wybodaeth i mewn ag sy'n bosib.

"Ond dyw hynna ddim o werth o gwbl. Rhaid mynd at ddoctoriaid, physios, nutritionists, occupational therapists mor gyflym â phosib i weld beth sy'n digwydd nesa'. Ac yn aml does dim atebion gyda nhw chwaith."

Mae cyflwr ei thad wedi effeithio arno'n eithaf cyflym, meddai Carys Eleri. O fewn pedwar mis roedd e mewn cadair olwyn. Ar hyn o bryd, gan fod ei gyhyrau yn dirywio cymaint - mae'n gorfod aros yn yr ysbyty tan fod y tÅ· yn saff ac yn addas iddo allu byw yno.

"Mae angen gofalwyr arnom ni i ymdopi bellach ac mae hynny'n cymryd amser hir i'w roi yn ei le. Ond diolch i Dduw - mae Mam yn seren. Ar y ffôn o fore gwyn tan nos yn sortio pethe allan," meddai Carys Eleri.

"Pan gafon ni'r deiagnosis aeth hi ati yn syth i gynllunio wet room lawr llawr i hwyluso ymolchi. Roedd hyn pan oedd Dad yn medru cerdded - felly mae Mam wedi bod filltiroedd o flaen pawb. Yn anffodus - er iddi ddewis a phrynu bob dim - mae'n hala amser i gael adeiladwyr - a dim ond nawr maen nhw wedi gorffen y job.

Cymdeithas gref

"Ond y peth da ydi - erbyn i Dadi ddod allan o'r ysbyty - fydd y tÅ· yn barod, a fyddwn ni yn fwy parod i roi'r gofal gorau iddo."

Mae dal i fyny gyda gofynion y cyflwr yn gamp yn ei hun, meddai, gydag amgylchiadau corfforol ei thad yn newid yn ddyddiol. Ond diolch byth am help llaw.

"Mae Mam a Dad yn ddiaconiaid yn y capel - ac mae cymdeithas y capel yn un gref a hyfryd - mae wastad rhywun mewn a mas o'r tÅ· i helpu, i wrando ac i gynnig hwyl," meddai Carys Eleri.

"Ac mae Dad yn foi deallus, hawdd a chariadus. Y peth gore allwn ni wneud yw bod yn ni ein hunain - rhoi'r gofal yn ôl iddo fe, cadw chwerthin, treulio amser yn chware gemau a cwtsho lot. Mewn sefyllfaoedd fel hyn - mae cariad yn serennu."

Seiclo, a chadw'n bositif

Ar gyfer pen-blwydd Nia Medi yn 40 ym mis Medi, mae'r ddwy chwaer wedi gosod her i'w hunain, i seiclo o Lundain i Baris i godi arian i elusen MNDA (Motor Neuron Disease Association).

"Mae hithe a finne fel Dadi, wastad wedi caru seiclo - ac mae'n help mawr i ni i dynnu'r ffocws o fod yn un negyddol i rywbeth positif," meddai Carys Eleri.

Mae'r ddwy yn defnyddio'r cyfryngau cymdeithasol wrth baratoi at y digwyddiad, gan nodi eu cynnydd gyda'r hashnod .

"Mae ymarfer corff yn dda iawn i'r meddwl, felly mae hynny'n helpu lot ac ry'n ni'n codi arian at elusen sy'n barod wedi cynnig gymaint o help, ac sydd yn gwneud ymchwil gwerthfawr i mewn i'r cyflwr.

"Roedd Dadi yn athro chwaraeon, felly mae'n hoffi clywed beth ry'n ni wedi gwneud yn ddyddiol i hyfforddi a chodi arian.

"Mae gweld enwau pobl ni'n nabod ar y rhestr ar ein tudalen codi arian ni yn beth mor hyfryd - ffrindiau agos, rhai hen a newydd yn ein cefnogi ni, ac yn dangos gymaint o gariad a pharch at Dadi. Mae'n meddwl gymaint.

"Mae Dadi werth y byd. Does neb yn cwtsho fi fel fe, a fi'n disgwyl 'mlaen iddo fe ddod gartre - fel gall e gario 'mlaen rhoi orders i fi dorri'r lawnt, a chonan pan dw i wedi anghofio strimio ger rhyw goeden!"

Stori: Llinos Dafydd

Hefyd o ddiddordeb: