´óÏó´«Ã½

Fe fydd disgyblion Cymru yn dychwelyd i'w hysgolion ar 29 Mehefin gyda'r tymor yn cael ei ymestyn tan 27 Gorffennaf.

Cyhoeddodd y Gweinidog Addysg Kirsty Williams y bydd yr holl flynyddoedd ysgol yn gallu dychwelyd - ond am amser cyfyngedig - yn ystod yr wythnos.

Dim ond un o bob tri o'r disgyblion fydd yn bresennol ar yr un amser, a bydd y dosbarthiadau yn "llawer llai".

Ond ychwanegodd y gweinidog y gallai'r penderfyniad i ailagor newid pe bai unrhyw beth yn digwydd yn yr wythnosau nesaf sy'n awgrymu nad yw'n ddiogel i wneud hynny.

Dywedodd Ms Williams: "Mae 29 Mehefin yn golygu y bydd mis llawn o brofi, olrhain a diogelu wedi bod a bydd yn parhau i ehangu hefyd.

"Hefyd gallaf gyhoeddi y bydd athrawon yn grŵp blaenoriaeth yn ein rhaglen profion gwrthgyrff newydd.

"Byddai aros tan mis Medi yn golygu bron i hanner blwyddyn heb addysgu - byddai hynny'n niweidiol i les, i gynnydd dysgu ac i iechyd meddwl ein pobl ifanc ni."

Ond dywed un o'r undebau athrawon, yr NASUWT nad ydynt wedi gweld tystiolaeth wyddonol eto sy'n dangos ei bod yn ddiogel i ailagor ysgolion.

Bydd dysgu ar-lein yn parhau i fod yn rhan o'r amserlen.

Yr awdurdodau lleol a'r ysgolion unigol fydd yn gyfrifol am drefniadau eu hunai.

Dywedodd Ms Williams na fydd yna unrhyw ddirwyon ar gyfer ysgolion a rhieni sydd ddim yn cydymffurfio,

Yn ogystal dywedodd mai'r bwriad yw ymestyn hanner tymor mis Hydref y tymor academaidd nesaf i bythefnos yn hytrach nag wythnos.

Hefyd fe fydd plant sy'n hunan ynysu am resymau meddygol yn parhau i gael eu haddysg ar-lein.

Dywedodd y gweinidog y bydd Llywodraeth Cymru yn cyhoeddi rhagor o ganllawiau ar gyfer awdurdodau ac ysgolion yr wythnos nesaf.

Mae disgwyl y bydd colegau addysg bellach yn ailagor ar gyfer dysgu wyneb yn wyneb o 15 Mehefin ymlaen.

Mae ysgolion yng Nghymru wedi bod ar gau ers 20 Mawrth. Plant gweithwyr allweddol neu'r rhai sy'n cael eu hystyried yn fregus yw'r unig ddisgyblion o Gymru sydd wedi bod yn yr ysgol yn ystod y cyfnod cloi.

Dychwelodd llawer o ddisgyblion yn Lloegr i'r ysgol yr wythnos hon, tra yn Yr Alban - lle mae gwyliau'r haf yn gynharach - bydd disgyblion yn dychwelyd ar 11 Awst.

Dyw undeb athrawon yr NASUWT ddim yn hapus gyda'r cyhoeddiad gan ddweud fod angen mwy o dystiolaeth.

Dywedodd Neil Butler, swyddog cenedlaethol yr undeb yng Nghymru: "Mae Llywodraeth Cymru yn ymwybodol o broblemau mawr ymbellhau cymdeithasol mewn ysgolion, yn enwedig i blant iau.

"Mae'r Gweinidog hefyd wedi cyfaddef fod hyn yn rhyw fath o 'check-in' a -'catch-up' felly yn amlwg does dim pwrpas addysgol y tu ôl i'r penderfyniad.

"Dyw'r rhesymau yma ddim yn ddigon da i beryglu bywydau."

Mae undeb NEU Cymru hefyd wedi condemnio'r cynllun, gan ei ddisgrifio fel "gormod yn rhy fuan".

Dywedodd David Evans o'r undeb fod pryder y bydd cannoedd o ddisgyblion yn mynd i rai ysgolion cyfun ar yr un pryd, ac fe gwestiynodd sut bod y penderfyniad yn glynu at y pum maen prawf a gyhoeddwyd yn gynharach yn y pandemig.

Ychwanegodd y byddai'n cynghori aelodau i beidio dychwelyd i ysgolion os ydyn nhw'n teimlo fod y risg yn ormod iddyn nhw wneud hynny.

Dywedodd Dilwyn Roberts-Young, Ysgrifennydd Cyffredinol UCAC: "Rydym yn gresynu'n fawr at y ffaith fod y Llywodraeth wedi anwybyddu barn yr undebau mai blynyddoedd 6, 10 a 12 ddylai fod wedi cael blaenoriaeth petai unrhyw ailagor cyn yr haf.

"Mae creu amgylchedd mor ddiogel â phosib i bawb tra'n cynnal awyrgylch groesawgar a chefnogol yn her anferthol.

"Rydym yn gwbl ymwybodol o'r manteision posib i ddisgyblion o ddychwelyd am rywfaint cyn yr haf, ond rhaid cydbwyso'r manteision posib hynny gyda'r risgiau - i'r disgyblion eu hunain, i staff ac i gymunedau ehangach yr ysgolion.

"Yn syml iawn, po fwyaf o blant, mwya'r risg, ac o geisio rhoi sylw i bawb, mi fydd yn anoddach byth sicrhau'r sylw haeddiannol i'r disgyblion hynny sy'n flaenoriaeth yn y tymor byr, sef blynyddoedd 6, 10 a 12.

"Byddwn yn pwysleisio pryderon ein haelodau yn ysgrifenedig ac mewn cyfarfodydd gyda Llywodraeth Cymru yn y modd cryfaf posib."

Ar y llaw arall, roedd undeb NAHT Cymru yn gefnogol o'r egwyddor o ddychwelyd os nad y manylion. Dywedodd yr undeb mewn datganiad: "O'r opsiynau a gynigiwyd gan Lywodraeth Cymru dyma oedd dewis ein haelodau, ond mae angen ateb rhai pryderon am bethau ymarferol.

"Mae'r bwriad o gael pob plentyn i ddychwelyd yn fwy o broblem, ac yn erbyn ein dymuniad i flaenoriaethu rhai grwpiau. Mae arweinwyr ysgolion wedi mynegi pryder am logisteg gael pobl plentyn i mewn ar adegau gwahanol, yn enwedig o ystyried cyn lleied o amser sydd yna i drefnu hyn."

Dywedodd Eithne Hughes - cyfarwyddwr ASCL Cymru, y corff sy'n cynrychioli arweinwyr ysgolion a cholegau - ei bod yn cefnogi'r cynlluniau.

"Mae'n llwybr synhwyrol sy'n cydbwyso blaenoriaethau addysg a chael plant yn ôl yn y dosbarth mor fuan â phosib, gyda'r flaenoriaeth iechyd cyhoeddus o sicrhau fod hyn yn cael ei wneud yn y modd mwyaf diogel posib.

"Rydym yn ddiolchgar am y modd adeiladol mae Llywodraeth Cymru wedi trafod hyn gyda ni."